İNKİsaf və yaş psixologiyasinin mövzusu

Psixoloji-pedoqoji aspektdə aprılan tədqiqatlarda əkizlərin öyrənilməsi üsulu də islədilir. əkizlərin tədqiq
edilməsi üsulunun tətbiqi sayəsində onların psixi inkisaf xüsusiyyətləri, usagın irsiyyəti, xüsusilə mikromühitlə,
aparılan təlim-tərbiyə ilə irsiyyət arasındakı münasibətlər müəyyənləsdirilir.
Məlum oldugu üzrə iki cür əkiz usaq dogulur: eyni yumurta əkizləri və müxtəlif yumurta əkizləri(ME). Bəzən
mayalanmıs bir yumarta iki yerə bölünür, bir-birindən ayrılb müstəqil inkisaf edir. Həmin əkizlər biri digərinə
lap çox oxsayır, onları hətta ən yaxın adamlar belə fərqləndirməkdə çətinlik çəkirlər.
Müxtəlif yumurta əkizləri isə bir-birindən xeyli fərqlidir. Belə ki, onlar ana bətnində ayrı-ayrılıqda mayalanıb
müstəqil inkisaf edir. Müxtəlif yumurta əkizləri adi bacı-qardas kimi bir-birlərinə oxsayırlar.
Həmin metodum mahiyyəti eyni və ya müxtəlif yumurtalı əkizlərin psixi inkisaflarını müsahidə və
eksperiment səraitində tutusdurmaqdan, korrelyasiya etməkdən ibarətdir. Bu, onların irsi fondlarının eyniliyini
nəzərə alıb mühit və tərbiyə amillərinin təsirini genis surətdə öyrənməyə imkan verir.
əkizlər üzərində aparılan tədqiqatlar göstərir ki, psixi inkisaf (normal və qeyri-normal halda) genotiplə
əlaqədar olmasına baxmayaraq, təlim-tərbiyənin sayəsində müəyyən dəyisikliyə ugrayır.
Eyni irsi imkanlarla dogulan usagın müxtəlif səraitdə inkisafı müxtəlif olur. Belə ki, irsi xüsusiyyətlərin
inkisafına mikromühit bəzən imkan vermir, istedadlı valideyindən dpgulan usaqlar öz irsini davam etdirmir.
Valideynlərin genləri uzlasdıqda, əlverisli sosioloji səraitdə istedadlı övlad əmələ gələ bilər. Psixi inkisafda
hər iki amilin böyük əhəmiyyəti oldugundan bunları bir-birindən təcrid olunmus halda götürmək olmaz.
7. PSəXOLOJə TəDQəQATLARDA əSTəFADə OLUNAN əSAS RəYAZə-STATəSTəK ÜSULLAR
Riyazi-statistik üsulla psixoloji tədqiqatlardan alınmıs materiallar kəmiyyət cəhətdən daha dəqiq təhlil edilir.
Bu zaman psixi inkisafın təxmini göstəriciləri müəyyənləsdirilərək onun əsasında sagirdin psixi inkisafının
keyfiyyət cəhəti də tədqiq olunur. Burada keyfiyyət göstəricisi mühüm əlaməti ayıra bilməkdə, əlamətlə məfhum
arasındakı qarsılıqlı əlaqənin səciyyələnməsinə istinad etməkdə ifadə olunur. Lakin riyazi-statistik üsulla
material əsasən kəmiyyət cəhətdən təhlil edilir.
Statistik metodlarla tədqiqat isləri asagıdakı istiqamətlərdə aparılır.