İnsan Resursları və Riayət Olunma Standartı
Azərbaycan Mərkəzi Bankı
İRB-nin əsas məqsədi insan resursları üzrə aşağıdakı sahələrdə xidmət göstərməkdən
ibarətdir:
Bu funksiyalar Standartın aşağıdakı bölmələrində ətraflı təsvir olunur:
Planlaşdırma və siyasət – Təşkilati strategiyanı və fəaliyyət hədəflərini dəstəkləyən
və onlarla uzlaşan İR idarə edilməsi planlarını və siyasətini inkişaf etdirmək.
Səciyyəvi tədbirlərə aşağıdakılar daxildir:
•
Strateji məqsədlərin inkişaf etdirilməsinə kömək göstərilməsi;
•
Bankın məqsəd və vəzifələrinin həyata keçirilməsi üçün kadr tələblərinin
müəyyən edilməsi;
•
İR planının hazırlanması və məqsədlərin həyata keçirilməsi üçün İRB-nin
yaradılması.
Potensial işçi mənbələrini müəyyən etmək və seçmək – bankın tələblərini yerinə
yetirmək üçün vaxtında və məhsuldar yolla müvafiq işçiləri cəlb etmək. Səciyyəvi
tədbirlərə aşağıdakılar daxildir:
•
İşə götürmə qaydalarının yaradılması (tərcümeyi-hal, test-müsahibə, verilmiş
zəmanətlərin yoxlanılması);
•
İş təhlilinin aparılması və vəzifə təlimatlarının yazılması;
•
Vəzifələr üzrə əsas iş funksiyalarının müəyyən edilməsi və sənədləşdirilməsi;
•
Bankın tələbinə uyğun işə götürmə meyarlarının müəyyən olunması;
•
Potensial namizədləri müəyyənləşdirmək məqsədilə daxili işçi heyətinin, əmək
bazarının və işə götürmə agentliklərinin qiymətləndirilməsi;
•
İşə götürmə üsullarının müəyyən edilməsi və onların bankda tətbiq edilməsi;
•
Bankı potensial namizədlərə ən yaxşı iş yeri kimi tanıtmaq və təbliğ etmək üçün
strategiyanın hazırlanması;
3
Planlaşdırma və siyasət
İnformasiyanın idarə olunması
İxtisas artırma
və Məsləhət
Mənbə və Seçmə
Mükafatlandırma
və Saxlama
İş dəyişmə
və İşdən çıxarma
İnsan Resursları və Riayət Olunma Standartı
Azərbaycan Mərkəzi Bankı
•
Yeni işçilər üçün tanışlıq/oriyentasiya prosesinin, o cümlədən xidməti fəaliyyətin
qiymətləndirməsi təhlili standartlarının hazırlanması, inkişaf etdirilməsi və/və ya
tətbiq edilməsi.
İnkişaf etdirmək və məsləhət vermək – bankın məqsədlərinə nail olmaq üçün
lazım olan bilik və bacarıqları inkişaf etdirmək, işçilərin şəxsi məsələlərinin həllinə
kömək göstərmək.
Mükafatlandırmaq və işdə saxlamaq – yüksək göstəriciləri olan işçilərin bankda
qalmasını nizamlayan, bankın məqsədlərinə nail olmasını dəstəkləyən və yüksək
effektivliyi təmin edən müavinat və mükafatlar sistemini yaratmaq. Səciyyəvi
tədbirlərə aşağıdakılar daxildir:
•
Müvafiq dərəcə və yüksəlmə strukturuna əsasən işçilərin mükafatlandırılması
üçün bank üzrə mükafatlandırma proqramlarının yaradılması və həyata
keçirilməsi;
•
Maliyyə və qeyri-maliyyə meyarlar əsasında həvəsləndirici mükafatlandırma
proqramlarının tərtib edilməsi və həyata keçirilməsi;
•
İş yerində stimullaşdırma yaratmaq məqsədilə işçilər üçün həvəsləndirici
mükafatların müəyyən edilməsi.
İşdən azad etmə və başqa vəzifəyə keçirmə – işdən azad etmə və vəzifə
dəyişmənin işçilərə olan neqativ təsirini nəzərə alaraq onun peşəkar, ədalətli və
işçiyə və kollektivə mümkün qədər az təsir göstərən idarə olunması ƏM
çərçivəsində təmin edilməlidir.
Xidməti fəaliyyətin qiymətləndirilməsi – İR idarə edilməsi ilə əlaqədar
informasiyanın effektiv və dəqiq təmin və emal edilməsinə, başqa biznes sistemləri
və prosesləri ilə bütövlük təşkil etməsinə nail olmaq.
İşçilər üçün Təlimat Kitabçası, Etik davranış Məcəlləsi
İR idarə edilməsi siyasəti və prosedurları ƏM uyğun olmalıdır.
1.3.
Vəzifə və məsuliyyətlər
İR funksiyasının təşkil edilməsi
İR funksiyasının strukturu və işçi heyəti aşağıdakı amillərdən asılıdır:
•
Bankın ölçüsü və təşkilati strukturu;
•
İR funksiyasına təyin olunan vəzifə;
•
İR idarə edilməsi sahəsində işləyən kadrların ixtisas və bacarıqları;
•
Bütün bankda və xüsusən İR idarə edilməsində əsas biznes proseslərinin
avtomatlaşdırılma səviyyəsi.
Orta və böyük ölçülü banklar üçün İRB-nin səciyyəvi təşkilati strukturu aşağıda
göstərilir:
4
İnsan Resursları və Riayət Olunma Standartı
Azərbaycan Mərkəzi Bankı
Böyük banklarda (300-350 nəfərdən çox) bu funksiyaların hər birini bir neçə işçi
tərəfindən yerinə yetirilir. Orta ölçülü banklarda (120 nəfərdən çox) isə bu funksiyaların
hər biri və ya bir neçəsi minimum işçi tərəfindən yerinə yetirilə bilər. Kiçik banklarda
İR funksiyası bir işçidən ibarət olur. Belə hallarda İR bölməsinin rəhbəri vəzifəsi başqa
bir vəzifə ilə birləşdirilə bilər (məsələn Hüquq Məsləhətçisi, Baş Əməliyyatçı və ya Baş
Maliyyə İşçisi və s.).
İRB rəhbərinin və ayrı-ayrı mütəxəssislərin məsuliyyətləri
•
İRB Direktoru – korporativ strategiyaların, qaydaların, plan və büdcələrin
hazırlanmasında iştirak edir və korporativ missiya və vəzifələrin həyata
keçirilməsini təmin etmək üçün bankın fəaliyyətinə nəzarət edir; işçilərin və
bankın effektivliyinin yaxşılaşdırılması və onlara bankdakı bacarıq və
karyeralarının artırılması üçün əlverişli imkanların verilməsi üçün insan
resurslarının inkişafının planlaşdırılması və istiqamətləndirilməsi, fəaliyyətin və
karyeranın idarə edilməsi üzrə proses və proqramlarının hazırlanması üçün tam
məsuliyyət daşıyır; mükafatlandırma prosesinin idarə edilməsinə və işçilərin işə
cəlb edilməsi, saxlanılması və həvəsləndirilməsi üçün mükafat qaydaları,
prosesləri və prosedurlarının hazırlanmasına nəzarət edir; münaqişəni azaltmaq və
işçilərin maksimum iştirakını təmin etmək məqsədilə işçilərlə münasibət və
ünsiyyət strategiyaları və qaydaları üzrə məsləhətlər verir; bank üzrə gəlirli
xidmətlərin göstərilməsini təmin etmək üçün İR xidmətinin işini idarə edir və ona
nəzarət edir.
Aşağıda ayrı-ayrı İR mütəxəssislərinin məsuliyyətləri göstərilir. Bu vəzifə və
səlahiyyətlər departamentin təşkilati və əməliyyat strukturu daxilində, eləcə də
işçilərin ayrı-ayrı vəzifə təlimatlarında göstəriləcəkdir. Misal üçün, aşağıda
göstərilən vəzifə funksiyalar hər bir bankın şəraitinə uyğunlaşdırılması üçün
genişləndirilə bilər:
•
İşə götürmə və seçmə – işə götürmə metodlarını inkişaf etdirmək və yerinə
yetirmək; işçi mənbələrini müəyyən etmək; müsahibə və yoxlama yolu ilə
nəzərdən keçirmə, tərcümeyi halın yoxlanması; ilkin tanışlıq proqramları.
•
Müavinət və mükafatlar – məvacib siyasətini, müavinət strukturunu və
mükafatlar proqramlarını hazırlamaq; əmək bazarını təhlil etmək, maaş
sorğularında iştirak etmək; fəaliyyət nəticələrinin idarə edilməsi sisteminin
5
İRB rəhbəri
İşə götürmə və
Seçmə Mütəxəssisi
İR İdarəçiləri /
İR Köməkçiləri
Təlim və İxtisas
artırma Mütəxəssisi
Müavinat və Mükafatlar /
Effektivliyin idarəetməsi
Mütəxəssisi