İntellektual-Elektron Kitabxananın təqdimatında
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kamil Vəli Nərimanoğlu
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
536 536 sənədləşdirilməsinin milli taleyimiz üçün zəruriliyi mübahisə obyekti belə olmamalıdır [132 a ]. Eyni müddəalarla çıxış edən Kamil Vəli Nərimanoğlu da hesab edir ki, Stalinin «yeni dil» siyasətinə qədər (1936) Azərbaycan mütəfəkkirləri özlərinə türk deyiblərsə, yaxud da farslar, ermənilər və başqaları bizləri türk adlandırıbsa, «ana dili dərslikləri «Türk dili» adı ilə çıxıbsa, burada nəyi isə sübut etmək, xüsusilə, coğrafi adı olan Azərbaycan kəlməsini dilin, xalqın adı kimi iddia etmək hər cür elmi, tarixi, məntiqi əsasdan məhrumdur» [172, 48]. Nərimanoğlunun fikrincə, Türk dili anlayışını isə nə M.Ə.Rəsulzadə və onun silahdaşları, nə də N.Nərimanov və başqaları özlərindən icad etməmişdilər: «Bu xalqın adı belə idi: Türk. Bu xalqın əsrlər boyu yayılmış dilinin adı belə idi: Türk dili» [172, 49]. Ancaq 1995-ci ildə qəbul edilmiş Konstitusiyada təkrarən «Azərbaycan dili»nə qayıtmağımızın nəticəsidir ki, son dövrlərdə Azərbaycan türklərinin etnik tərkibinin və milli dilinin türksüz- ləşdirilməsi artıq nəinki ayrı-ayrı yerli alimlərin kitablarında, monoqrafiyalarında, hətta rəsmi dövlət nəşrlərində də öz ifadəsini tapır. Məsələn, 2011-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi tərəfindən iki dildə (Azərbaycan türk dili və ingilis dilində) nəşr olunan «Müstəqil Azərbaycan – 20 il» kitabında Azərbaycan Respublikasının əhalisinin milli tərkibi (2009-cu ilin rəqəmlərinə görə) aşağıdakı kimi verilmişdi: azərbaycanlılar 91, 6 %, ləzgilər 2,0 %, ermənilər 1,3 %, ruslar 1,3 %, talışlar 1,3 %, avarlar 0,6 %, türklər 0,4 %... (160, 98). Deməli, dövlətin bu rəsmi nəşrindən belə məlum olur ki, azərbaycanlılar və türklər başqa-başqa millətlərdir. Hətta, türklərin sayı nəinki azərbaycanlılardan, o cümlədən ləzgilər, ermənilər, ruslar, talışlar və başqalarından da qat-qat azdır. www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 537
Doğrudur, bu kitabı ərsəyə gətirənlər bəyan edə bilərlər ki, onlar Azərbaycan əhalisinin bir faizini belə təşkil etməyən türklər dedikdə, hansısa amillərdən (məsələn, Axıska türklərini nəzərdə tutaraq) çıxış ediblər. Əgər belə bir faktor olubsa, o hökmən qeyd edilməli idi. Əks təqdirdə yalnız türklərin deyil, o cümlədən onlarla bərabər ləzgilər, talışlar, avarlar və başqa azsaylı etnik qrupların ayrıca qeyd edilməsi, istənilən halda azərbaycanlıların ondan sonra qeyd edilənlərlə eyni milli tərkibi paylaşmamasını ortaya qoyur. Nəzərə alsaq ki, bu kitab iki dildə nəşr olunmuşdur, onda bu rəsmi nəşri oxuyan əcnəbi millətlərin azərbaycanlıların yalnız türklərdən deyil, talışlar, ləzgilər, kürdlər, tatlar, udinlər və başqa etnik azlıqlardan da fərqli bir millət olması qənaətinə gəlməsi təbiidir. Bu halda məlum olmur ki, azərbaycanlılar etnik mənşəcə kimdir, onlara məxsus «Azərbaycan dili» türk dilinə nə dərəcədə doğma və yaxud da yaddır? Maraqlıdır ki, bu kitabın doğma dilimizdə olan hissəsində dövlət dili «azərbaycan», ingilis dilində isə «azəri» adlandırılmışdı. Eyni zamanda bu kitabda qeyd olunduğuna görə «azərbaycanlı milləti»nin 99,7 faizi öz millətinin dilini ana dili sayır və öz millətinin dilində, yəni «Azərbaycan dili»ndə danışırlar. Azərbaycan əhalisinin cəmi 0,4 faizini təşkil edən türklərin isə 83,7 faizi öz millətinin, yəni türk millətinin dilini ana dili sayır, ancaq onlardan 85,5 faizi «Azərbaycan dili»ndə [160, 99] danışırlar. Maraqlıdır bütün bu rəqəmləri Dövlət Statistika Komitəsi haradan əldə etmiş, hansı mənbələrə və faktlara əsaslanmışdır? Bizcə, Azərbaycan əhalisinin böyük əksəriyyətini təşkil edən türklərin – Azərbaycan türklərinin çox cüzi bir azlıq kimi, bu kitabda təqdim olunması adi bir yanlışlıq ola bilməz!!! Əgər burada söhbət etnik azərbaycanlılardan gedirsə, o zaman qeyd olunmalıdır ki, əhalinin 91,6 faizi kimi göstərilən azərbaycanlılar məhz Azərbaycan türkləridir. Eyni zamanda əgər burada milli dildən bəhs olunursa, onda «Azərbaycan» deyil, ən azı «Azərbaycan türk dili» anlayışından istifadə olunmalıdır. Əks təqdirdə belə anlaşılır ki, azərbaycanlılar türk deyillər və onların türklərə dəxli olmayan ayrıca etnik kimliyi və dili vardır. Halbuki, Almaniya tədqiqatçısı V.Humboldtun təbirincə desək, hər bir millət ilk növbədə, müstəqil varlığına görə milli dilinə borcludur. Çünki dil millətin milli xüsusiyyətlərini əks edirən ideal bir varlıqdır [262, 47, 158]. Göründüyü kimi, bugünkü Azərbaycan Respublikasının qurulmasında Azərbaycan türkləri müstəsna rol oynamalarına baxmayaraq, onların özünəməxsusluqlarını ifadə edən amillərdən heç biri (milli kimliyi, milli dili və s.) Azərbaycan Konstitusiyasında öz əksini tapmamışdır. Hazırda faktiki olaraq başda Azərbaycan türkləri olmaqla, bütün Azərbaycan xalqının yazı və danışıq dili Azərbaycan türkcəsi (türk dili) olmasına baxmayaraq, bu dil Konstitusiyada «Azərbaycan dili» kimi öz ifadəsini Yüklə 3,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|