International refereed journal of design and architecture print issn

MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak  /  Şubat / Mart  / Nisan  2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:138 K:174
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark)
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
223
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL REFEREED
JOURNAL OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
lığın  yeniden  değerlendirilmesi,  ekolojik 
üretim parkları vb.), 
•
Bölgenin  kentsel  dokuya  geri  kazandırıl-
ması, 
•
Kentsel ekoloji sistemlerinin oluşumu
bu etkenlerden bazılarıdır (Uçkan, 2000:36-
37).
Bu bağlamda, işlevini yitirmiş ve eskimiş bir 
binanın ya da bölgenin yeniden işlevlendiril-
mesinde eşzamanlı olarak farklı düzlemlerde 
birçok ölçüt sürece katılır: 
•
Mekanın ruhunu mimari egoya kurban et-
meme, 
•
Bölge halkının uyum dinamiklerini hesaba 
katma, 
•
Ekolojik dengeye katkıda bulunma, 
•
Yeni ve sürdürülebilir sosyo-ekonomik di-
namikler yaratma vb.
Bu  planlama  müdahalelerine  olumlu  ve 
olumsuz bir çok örnek verilebilir. Her ne ka-
dar henüz tüm dinamikleri belirlenmemiş ve 
tartışılmaya devam eden bir yaklaşım olsa da, 
burada önemli olan “sürdürülebilirlik” ölçütü 
ve toplumsal/sivil katılım modellerinin işler-
liğidir (Uçkan, 2000:36-37).
Bu ölçütler ışığında, Şekil 1’de bir endüstri 
binasının yeniden kullanımını planlama süre-
cinde çalışma ekibi programı gösterilmekte-
dir. 
Şekil 1. Yeniden Kullanım Sürecine İlişkin 
İş Programı (Tümer, 2003)
Yeni işlev alternatiflerine ulaşıldıktan sonra, 
sanayi yapısının kent ile olan anlamsal bütün-
leşmesinin ön koşulu belirlenmiş olmaktadır.
Her binanın kendine özgü bir karakter olarak 
daha esnek bir yaklaşıma ihtiyacı vardır. Yapı 
mirasının; teknolojik, tipolojik ve resmi nite-
liklerini koruyarak daha fazla esneklik, müm-
kün olduğunca kullanıcılara yönelik, entegre 
bir yeniden kullanım olması kontrollü dönü-
şüm planlama sağlayacaktır (Aydın ve Aksoy, 
2012: 40).

---

MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak  /  Şubat / Mart  / Nisan  2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:138 K:174
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark)
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
224
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL REFEREED
JOURNAL OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
KENTSEL DEĞER ve YENİDEN İŞLEV-
LENDİRİLEN  ENDÜSTRİ  ALANLARI 
İLİŞKİSİ
Koşulların, kullanıcıların, toplumların değer 
yargılarının  ve  ihtiyaçların  hızla  değiştiği, 
bu  nedenle  de  endüstri  alanlarının  yeni  bir 
düzenlemeye gerek duyulduğu bir dönemde 
yapılar  strüktürel  olarak  ayakta  kalmasına 
rağmen işlevlerine ihtiyaç duyulmaması ne-
deniyle terk edilmektedir. İşlevsiz ve köhne-
leşmiş binalar beraberinde tarihsel ve kültürel 
yok olma gibi birçok sorunu da getirmektedir. 
Bir başka deyişle, endüstri yapıları, günümü-
zün  değişen  sosyo-ekonomik  koşulları  kar-
şısında  hem  içinde  bulundukları  toplumsal 
yapı karakteri, hem de yaşanılan mekânların 
günün  değişen  şartlarına  cevap  vermemesi 
bakımından  çeşitli  zorluklar  yaşamaktadır 
(Göçer,2003:80-83). Bu zorluklar sonucunda 
eskimiş sanayi yapılarının ya yıkılması ya da 
yeni işlev kazandırılarak kullanılmaya devam 
edilmesi  gerekmektedir.  Bu  alternatifler  de-
ğerlendirilirken  kentsel  değeri  artırmada  en 
etkin çözüm olarak mevcut olanı sürdürebil-
mek karşımıza çıkmaktadır (Büyükarslan ve 
Güney, 2013:34).
Mevcut eskimiş endüstriyel alanları dönüşüm 
süreci  kentin  gelişimi  ile  ilişkilendirilmek-
tedir. İşlevini ve önemini yitiren endüstriyel 
alanlarda,  kentsel  dönüşümü  hedef  alan  bü-
tüncül  planlama  yaklaşımlarıyla  yeni  işlevli 
mekanlar  oluşturularak,  bu  alanların  mo-
dern yaşam koşullarına uyum sağlayabilmesi 
amaçlanmaktadır  (Roberts  ve  Skyes,  2000, 
8-34).
Küresel  boyutta  eskimiş  sanayi  alanlarını 
yeniden  işlevlendirilirken  kentsel  değeri  ar-
tırmak adına şu temel stratejiler göz önünde 
bulundurulmaktadır: 
•
Sanayinin kentte yaptığı tahribatın ortadan 
kaldırılmasını sağlamak,
•
Üretim sürecinde kentten uzak kalan böl-
geyi kentle bütünleştirmek,
•
Bunları sağlarken de işlevini yitirmiş sa-
nayi mirasını koruyarak gelecek nesillere 
görsel ve deneysel olarak doğru aktarılma-
sını sağlamaktır.
Yeniden  işlevlendirilen  endüstri  alanlarının 
kentler  arası  rekabette  kentin  tanıtımına  ve 
sosyal çevreye katkıda bulunması da hedef-
lenmektedir (Tolga, 2006).
Eskimiş  endüstri  alanlarına  işlev  kazandır-
ma eylemleri fiziksel çevrenin dönüşümünü 
sağlamakla  kalmayıp  o  alanda  ve  etkilenen 
alanda yaşayan insanların yaşam koşullarını 
da değiştirmektedir. Bu değişim genelde ge-
tirilen yeni işlevlerle birlikte alandaki donatı 
alanlarını fazlalaştırmakta dolayasıyla kamu-
sal alanların artmasını sağlayarak olumlu bir 
nitelik taşımaktadır (Özden, 2012: 823 – 827; 
Oğuz, Saygı ve Akpınar, 2010: 159). 

---