İsa Həbibbəyli akademik Şahlar Əsgərov professor Oruc İbrahimoğlu Türksevər
DEKABR. 2012. № 13 www.uluturk.info
Yüklə 0,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
50 DEKABR. 2012. № 13 www.uluturk.info porada təmsil olunan ermənilərdən fərqi o qədər də çox deyildi. Kommunistlər mövcud sovet sis- teminin şərtləri altında hərəkət etməyə məcbur idilər. 1965-ci ildə Ermənistanda uydurma “er-
ilməsi sovet-Türk münasibətlərində yenidən narahatlıq yaratdı. Çünki mərkəzin icazəsi ol- madan SSRİ-ni təşkil edən respublikalardan birində belə tədbirlərin keçirilməsi yolverilməz idi. Aprelin 20-də Yerevan Dövlət Universitetinin yeni binasında Ermənistan Elmlər
Akademiyasının və Universitetin ermənilərin uy- durma “soyqırımı”nın 50 illiyinə həsr edilmiş birgə elmi sessiyası keçirildi. Sessiyanı giriş sözü ilə EA-nın prezidenti V. Ambartsumyan açdı. Hüquq elmləri doktoru, professor A. Yesayan
ilə çıxış etdi. Digər natiqlər də tarixdə heç bir zaman olmayan “erməni soyqırımı”ndan geniş söz açdılar. Aprelin 21-də Yerevanda incəsənət işçiləri evində Ermənistan ali məktəblərində təh- sil alan xarici ölkələrdən olan erməni tələbələrin iştirakı ilə uydurma “soyqırım”a həsr edilmiş gecə keçirildi. Gecəni giriş sözü ilə Xaricdə Yaşayan Ermənilərlə Mədəni Əlaqələr
Komitəsinin sədri V. Amazaspyan açdı. Sonra şair Gevorq Emin çıxış etdi. Daha sonra akademik A. Şaginyan, tələbələr A. Arabyan, M. Adamyan, T. Torosyan, şair Silva Kaputikyan nitqində Os- manlı imperiyasını bu “faciəni” törətməkdə gü- nahkar hesab edirdilər. (Musa Qasımlı, səh.139-140) Kifayət qədər güclənmiş təşkilatların hökumətlə birgə fəaliyyəti nəticəsində 24 aprel 1965-ci ildə ilk dəfə olaraq Yerevanda siyasi gərginlik hiss olunmağa başladı. Məhz həmin gün A. Spandaryan adına Yerevan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının binasında şəhər icti- maiyyəti nümayəndələrinin uydurma
“soyqırım”la bağlı tədbiri keçirildi. Toplantının Rəyasət Heyətində Ermənistan rəhbərləri Q. Aru- tunyan, H. Arutunyan, E. Asatryan, O. Baq- dasaryan, D. Draqunskiy, Y. Zarobyan, A. Koçinyan, M. Melkonyan, Q. Ter-Qazaryan, B. Muradyan, S. Arakelyan, S. Poqosyan, nazirlər, yazıçı, şair və alimlər əyləşmişdilər. Bütün er- mənilərin katalikosu I Vazgen də burada idi. Təd- birdə həmçinin Suriya, Fransa, Livan, İran və başqa ölkələrdən gəlmiş 200-ə yaxın erməni işti- rak edirdi. Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin sədri H. Arutunyan toplantını açaraq bu günün bir daha təkrarlanmayacağı inamı ilə xatırlatdı, genosid siyasətini ittiham etdi. Məruzə edən Ermənistan EA-nın prezidenti V. A. Ambart- sumyan çıxışında tez-tez “Sultan Türkiyəsinin müstəmləkəçiləri əvvəlcədən hazırladıqları planı həyata keçirdilər, Qərbi Ermənistanda erməni əhalisini kütləvi şəkildə məhv etdilər” kimi sərsəm fikirlər səsləndirdi. Bundan sonra iclas bağlı elan edildi. Ermənistan rəhbərliyi özünü mərkəzin tənqidlərindən qorumaq üçün xarici qonaqların Yerevandakı Lenin abidəsinə çələng qoymalarını təşkil etdi. Həmin gün sahəsi 200 hektardan çox olan Çiçernakabert parkında uy- durma “erməni soyqırımı” qurbanlarının xatirəs- inə ucaldılmış abidənin açılışı oldu. Bu zaman Yerevan küçələrinə çıxan dörd yüz mindən artıq erməni əbədi məşəl abidəsini ziyarət etdilər. Əvvəlcə sakit məcrada davam edən nümayiş daha sonra nəzarətdən çıxmış, bir sıra obyektlərə ciddi ziyan dəymiş, qatı antitürk düşmənçiliyi ruhunda şüarlar səsləndirilmişdir. Nümayişçilərin əsas tələbləri Türkiyənin 1915-ci il hadisələrini soyqırımı olaraq tanımasını və Şərqi Anadolu tor- paqlarının Ermənistana birləşdirilməsi və s. ol- muşdur. Nümayiş və mitinqlərin yatırılmasında keçmiş hökumət və dini rəhbərlərin qabaqlayıcı tədbirləri də bir nəticə verməmişdir. Yalnız güc strukturlarının işə qarışmasından sonra nümayiş dağıdılmış və bir sıra nümayiş iştirakçıları həbs edilmişdir. Erməni qəzetləri sonradan bu hadisəni yalnız matəm kimi deyil, “milli tarixin yaddaş
buatında Q. Qaroyan, D. J. Kirakosyan, M. Ner- sisyan və başqalarının uydurma “soyqırım”a həsr olunmuş məqalələri çap edildi. Belə hərəkətlər Türkiyə tərəfdən narahatlıqla izlənilirdi. Əslində, Taleh Cəfərov 51 DEKABR. 2012. № 13 www.uluturk.info SSRİ rəhbərliyinin bu məsələyə münasibəti heç də radikal olmamış, əksinə bu tipli nümayişlərin keçirilməsinə gizli şəkildə dəstək verilmişdir. (Musa Qasımlı, səh.139-140) Məlum olduğu kimi, erməni diasporası, Er- mənistan hökuməti və daşnaqlar qondarma “er-
olaraq dünyanın hər tərəfində iri miqyaslı kom- paniyaların keçirilməsi haqqında bildirişlər yayımlamağa başladılar. Xüsusilə, ermənilərin böyük patriarxı, Eçmiədzin Katalikosu I Vazgenin və “Böyük Kilikiya Katalikosu” kimi tanınan I Xorenin dünya ermənilərinə müraciəti bu prosesi bir qədər də sürətləndirdi. 1964-cü ildən başlanan erməni miliyyətçiliyinin yeni dalğası məhz bu Katalikosların çağırışlarından sonra daha da şid- dətləndi. “Soyqırımı” qurbanlarının xatirəsinin əbədiləşdirilməsi istiqamətində bir sıra iri şəhər- lərdə abidələrin ucaldılmasına başlanıldı. ABŞ- da ilk erməni “soyqırımı” abidəsi Kaliforniya ştatının Montebello şəhərində ucaldıldı. Rəsmi açılış mərasimi 21 aprel 1968-ci ildə təşkil edildi. Türkiyəni hədəfə alan bu abidənin ucaldılmasına qarşı mübarizə aparan və heç olmasa abidənin üzərində yazılacaq sözlərin daha yumşaq olması üçün Türkiyə Cümhuriyyətinin Vaşinqtondakı sə- firliyi ABŞ-da Xairici İşlər Nazirliyi səviyyəsində ard-arda düzənlədiyi tədbirlərə baxmayaraq, abidənin üzərinə bu ifadələr həkk etdirildi:
həkk etdirilən bu yazı Türklərin qaniçən, vəhşi, barbar xalq olduğunu dünya ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırmaq baxımından erməni diaspo- rasının növbəti oyunu idi. Bu abidənin açılışından sonra daha da fəal- laşan erməni diaspora təşkilatları digər iri şəhər- lərdə də bu kimi abidələrin qoyulmasına başladılar. Əslində abidələrin ucaldılmasında əsas məqsəd qondarma “soyqırımı” qurbanlarının xatirəsini əbədiləşdirməkdən daha çox dünyada Türk düşmənçiliyini daha da qızışdırmaq idi. Qeyd edək ki, ilk dəfə belə bir abidə 7 ok- tyabr 1967-ci ildə Ermənistan SSR-nin paytaxtı Yerevan şəhərinin mərkəzi meydanlarından birində ucaldıldı. Bu abidə də birinci abidədən elə də fərqlənmirdi. Burada da Türk düşmənçiliyi, xüsusilə, Osmanlı Türklərinin erməniləri kütləvi “soyqırımı”na məruz qoyduqlarını və komunizm ideolgiyasının bu və ya digər formada dəstək- ləndiyi aşkar şəkildə qeyd olunurdu. 29 oktyabr 1967-ci ildə Sovet Ermənistanın Sisernakabert şəhərində xatirə daşı şəkilində daha bir “soyqırımı” abidəsi ucaldıldı. Açılış mərasi- mində nitq söyləyən A. Y. Koçinyan “1915-ci il
akademik Ramiz Mehdiyev yazır: “ermənilər birinci dünya müharibəsi illərində Osmanlı im- periyasında erməni qiyamının nəticələri barədə nə üçün on illiklər boyu şüvən qaldırılar? Onlar özləri öz dövlətinə xain çıxmış, ona arxadan zərbə vurmuş, düşmən tərəfə keçmiş, ölkənin şərqində müsəlman əhalini qırmağa başlamışlar və bunun nəticələrinə görə elə özləri də məsuliyyət daşıyır- lar. Guya bu cür əməllərin nəticələri xoşagələn də ola bilərmiş. Ermənilər hansı “soyqı- rımı”ndan danışa bilərlər ki, o vaxt bu söz yox idi. Hələ üstəlik, onlar XX əsrdə “soyqırımı”nın ilk qurbanları olmaq istəyirlər, guya bundan əvvəl bütün müsəlman əhalini qılıncdan keçirən er- mənilər özləri deyilmiş və 1904-1907-ci illərdə Namibiyada gerrero və hottentot xalqlarının qırğını olmamışdır”. Göründüyü kimi, akademik Ramiz Mehdiyev haqlı olaraq ermənilərin XX əsrin ilk “soyqırımı” qurbanları olması iddialarını uydurma, cəfəngiyyat adlandırmış və bəhs olunan dövrdə hələ hüquq sistemində “soyqırımı” adlı hər hansı bir ifadənin, terminin olmadığını qeyd XX əsrin 50-60-cı illərində erməni diasporasının antitürk fəaliyyəti
Yüklə 0,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|