56
DEKABR. 2012. № 13
www.uluturk.info
“Türk Dünyası QHT-lər Birliyinin yaradılması”
mövzusunda konfrans keçirildi
“Müasir İnkişaf” İctimai Birliyi, “Türk
Hərəkatı” İctimai Birliyi və Türk Ocaqlarının Bakı
Təmsilçiliyinin birgə təşkilatçılığı ilə 3 oktyabr
Dünya Türklərinin Həmrəylik Günü münasibətilə
“Türk Dünyası QHT-lər Birliyinin yaradılması”
mövzusunda konfrans keçirildi.
Tədbiri giriş sözüylə açan “Müasir İnkişaf”
İctimai Birliyinin İdarə Heyətinin sədri Mübariz
Göyüşlü iştirakçıları salamlayandan sonra hər kəsi
“3 oktyabr Türk Dövlətlərinin Birliyi Günü –
Dünya Türklərinin Həmrəylik Günü” münasibətilə
təbrik etdi: “Bu, təsadüfi bir gün deyil. Türk dövlət
başçılarının 2010-cu ildə Türk Dövlətlərinin Bir-
liyi Günü, Əməkdaşlığı Günü, Dünya Türklərinin
Həmrəylik Günü kimi İstanbulda keçirilən Zirvə
Sammitinin yekun bəyannaməsində qəbul edilib”.
O, Türk Dünyası Qeyri-Hökumət Təşkilatlarının
birliyinin yaradılmasının yeni deyil, gündəmdə
olan bir məsələ olduğunu söyləyib: “Bu is-
tiqamətdə diqqətəlayiq çalışmaları Azərbaycanın
ən böyük QHT platforması olan Milli QHT Fo-
rumu edib. Yalnız bəzi obyektiv və subyektiv
səbəblərdən ən son məqama qədər bu işi həyata
keçirmək mümkün olmayıb. Müzakirəmizin
mahiyyəti isə bu məsələylə bağlı təkliflər
toplusunu Türk dövlətlərinin rəsmi qurumlarına,
eyni zamanda da Türk dövlət başçılarına göndər-
məkdir. Bu işin təşkil olunmasının zamanı çatıb.
Madam ki, rəsmi səviyyədə əlaqələr sürətlənir,
genişlənir niyə də ictimai sektorda bu istiqamətdə
işlər görülməsin, niyə Türk Dünyası bu sektorda
da bir araya gəlməsin? Bu baxımdan rəsmi qurum-
lar məsələni öz himayələrinə götürməli, amma iş
aparıcı qeyri-hökümət təşkilatlarının fəallığıyla
təşkil olunmalıdır. Azərbaycanda bunun üçün Milli
QHT Forumu ilə yanaşı, Prezident yanında QHT-
lərə Dövlət Dəstəyi Şurası platformasının olması
da işin təşkili üçün böyük dəstək ola bilər”.
Tədbirin digər təşkilatçısı, “Türk
Hərəkatı” İctimai Birliyinin sədri Həbib Ələk-
bərsoy da öz növbəsində iştirakçıları salamladıq-
dan sonra bayram münasibətilə hamını təbrik etdi.
Bildirdi ki, Gənc Türklər Hərəkatının bazasında
yaranan “Türk Hərəkatı” İctimai Birliyinin ana
prinsiplərini bu ideyalar təşkil edirdi. Hələ 1999-
cu ildən bu prinsiplərə əsasən görülən işlərdən
danışan Həbib bəy qeyd etdi ki, ölkənin
inkişafında Qeyri-Hokumət Təşkilatları çox böyük
töhfə verməkdədir: “Türk ökələri arasında müx-
təlif sahələrdə birliklər yaradılmış, formalaşmış və
inkişafdadır. Amma Qeyri-Hökumət Təşkilat-
larının mərkəzləşmə forması yoxdur. Məhz bu
baxımdan bu məsələ çox önəmlidir”. Çıxışının so-
nunda Həbib bəy hər kəsi bu məsələdə dəstək ol-
mağa çağırdı.
Milli QHT Forumunun prezidenti Rauf
Zeyni bu işin, çox müqəddəs və vacib olduğunu
dedi: “2004-cü ildə Foruma Azay Quliyevin rəh-
bərlik etdiyi vaxtda bu ideyanı təklif olaraq irəli
sürdük. Bu istiqamətdə bir neçə işlər də görüldü.
Amma maliyyə imkanları ucbatından gerçəkləşdirə
bilmədik. 2008-ci ildən mən Forumun prezidenti
seçiləndən sonra layihə yazıldı, büdcə təyin olundu.
Ramiz Mehdiyevə məktub ünvanladıq. Eləcə də
beynəlxalq qurumlara müraciətlər etdik. TİKA təd-
birin keçirələcəyi halda 20 min dollar vəsait ayıra-
cağını rəsmi məktubla bildirdi. Təklifimiz dövlət
tərəfindən də dəstəkləndi. Lakin bu işi sona çatdıra
bilmədik. Mən çox sevinirəm ki, dostlarımız bu
məsələni sönməyə qoymurlar, çox gözəl təşəbbüslə
çıxış edirlər. İrəli sürdüyünüz bu təşəbbüsdə sizinlə
bir yerdəyik, tərəfdaşıq”. Rauf Zeyni təklif olaraq
bu qurumun formalaşdırılması üçün İşçi Qrupunun
yaradılmasını, onun saytının yaradılmasını, keçir-
ilən konfransların vaxtının, gününün orada
bildirilməsinin vacibliyini söylədi.
Sabiq millət vəkili Nazim Məmmədov
çıxışında fondların yaradılması məsələsini önə
sürdü. Türkçülüyü bir ideya kimi qəbul etdiyini
bildirəndən sonra qeyd etdi ki, Türk Birliyi is-
57
DEKABR. 2012. № 13
www.uluturk.info
tiqamətində ictimai inteqrasiya, iqtisadi inteqrasiya
daha çox ön plana çıxmalıdır.
Türk Xalqları Beynəlxalq Assambleyasının
vitse-prezidenti Yəhya Yusif Canıyar Astanadan
məhz bu tədbir üçün gəldiyini bildirib: “Bir zabit
kimi, bu cür işlərin başında belə gənclərin ol-
masıyla qürur duyuram. Bir vaxtlar bu cür
məsələlər asanlıqla danışılmırdı. Hazırda dünyada
Türk adından qorxulur. Anlamırlar ki, Türk
Dünyası sivilizasiya tarixidir, intellektual tarixdir”.
O, haşiyə çıxaraq Ramil Səfərov məsələsinin Türk
dövlətlərində çox yüksək əhval-ruhiyyə yaratdığını
dedi. Bildirdi ki, Azərbaycan tarixini, mədəniyyə-
tini, bayrağını təhqir edəni Ramil Səfərovun
öldürdüyü erməninin taleyi gözləyir. Çıxışçı, Türk
Xalqları Beynəlxalq Assambleyası olaraq Türk
Dünyası QHT-lər Birliyinin yaradılması ilə bağlı
təşəbbüsə qoşulduqlarını bəyan etdi. Eyni zamanda
yaradılacaq qurumun qərargahının da tikintisi
Qazaxıstanda başa çatmaqda olan Turan şəhərində
olmasını təklif olaraq dilinə gətirdi.
Milli Dəyərlər Mərkəzinin sədri Azər Həsən-
soy idman, tarix, mədəniyyət sahəsindəki QHT-ləri
bu təşəbbüsə cəlb etmək lazım olduğunu vurğula-
yaraq konkret addımlar atılmasına tərəfdar
olduğunu bildirdi.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının
Ədəbiyyat İnstitutunun əməkdaşı Xalidə Xalidin
çıxışından sonra AzTV-nin “Turan” verlişinin
aparıcısı Zərnişan İnqilabqızı Türk Dünyasının
dünyaya inteqrasiyasını təşkil edən yolda müxtəlif
təşkilatların yaradılmasının vacib olduğunu
söyləyib. O, eyni zamanda hansı QHT-nin nəyə xid-
mət elədiyinə diqqət ayırılmasını təklif edib.
Professor Məhəmməd Teymurlunun çıxışın-
dan sonra tarixçi Taryel Faziloğlu Türk Dünyası
QHT-lər Birliyinin yaradılması üçün Türkiyə
təcrübəsindən yararlanmağın lazım olduğunu
söyləyib. Qeyd edib ki, Türkiyə dövləti Baş Nazir-
lik yanında Xaricdəki Türklər və Əqraba Toplu-
luqları üzrə komitə təsis edib: “Həmin Komitə isə
öz fəaliyyətini Türk Dünyasında fəaliyyət
göstərən QHT-lərlə əməkdaşlıq etməklə, Türk
Dünyasının inteqrasiyası və tanıtımı üzərində
qurub. Bunu bir təklif olaraq önə çıxarıb, mətbuatı
da cəlb edərək piarın qurulması lazımdır”.
Daha sonra tədbirdə Azərbaycan Jurnalist
Qadınlar Assosiasiyasinın prezidenti Sevil
Yusifova; “Türk Hərəkatı” İctimai Birliyinin
sədr müavini Nigar İbrahimova; Gürcüstan
Gənclərinə Yardım və Maarifləndirmə
Dərnəyinin sədri Musa Hacıyev də çıxış edərək
müxtəlif təkliflər səsləndiriblər.
Bundan başqa tədbirdə Qardabani Gənclər
Mərkəzinin sədri Məhəmməd Sarıyev; Millətçi
Gənclər Təşkilatının sədri İlkin Əliyev; AMEA
Fəlsəfə İnstitutunun əməkdaşı Faiq Qəzən-
fəroğlu; "Türküstan" qəzetinin baş redaktoru
Aqil Camal; Türkiyə Səfirliyinin Din Xid-
mətləri Müşaviri Sadık Eraslan; Müstəqil Mət-
buat Mərkəzinin sədri Elçin Xalidbəyli;
Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə Fondunun
əməkdaşı Samirə Haşımzadə və s. şəxslər,
aidiyyatı qurumların, KİV-lərin təmsilçiləri,
tələbələr iştirak və çıxış ediblər. Tədbirin sonunda
Türk
Dövlətlərinin
Başçılarına,
Türk
Dövlətlərinin Əməkdaşlıq Şurasına, Türk
Dövlətlərinin Parlament Assambleyasına ünvan-
lanan və Türk Dünyası QHT-lər Birliyinin yaradıl-
ması üçün dörd bənddən ibarət olan Müraciət qəbul
olunmuşdur:
-Türk Dünyası QHT-lər Birliyinin yaradılması
üçün bu günə qədər görülən işləri dəstəkləyirik.
-Türk Dünyası QHT-lər Birliyinin yaradıl-
masına nail olmaq üçün dövlət başçılarından və
qərargahı İstanbulda yerləşən Türk Dövlətlərinin
Əməkdaşlıq Şurasından bu işlə birbaşa məşğul ol-
mağı, ona dəstək olmağı xahiş edirik.
-Birliyin yaradılması üçün hər bir Türk
dövlətində və ya muxtar qurumunda aktiv fəaliyyət
göstərən, real imkanlara malik olan aparıcı ictimai
təşkilatların nümayəndələrindən ibarət ortaq İşçi
Qrupu yaradılmasını məqbul sayırıq.
Konfransın yekun nəticələri ilə bağlı Türk
dövlətlərinin başçılarının, Türk Dövlətlərinin
Əməkdaşlıq Şurasının, TÜRK PA-nın, TÜRK-
SOY-un, Türk Dünyasının Ağsaqqallar Şurasının,
Türk Akademiyasının məlumatlandırılmasını, on-
lardan bu istiqamətdə görülən işlərə dəstək ol-
malarını xahiş edirik.
“Türk Dünyası QHT-lər Birliyinin yaradılması” mövzusunda konfrans keçirildi