Ishlab chiqarishni texnik va texnologik yangilash va iqtisodiyotni diversifikatsiyalashning xorij tajribasi
Mehnat resurslarining taqsimlanishi
Yüklə 1,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.2-Rasm. 2012-2017 yillarda Jahondagi ba’zi mamlakatlar diversifikatsiyalashganlik darajasi 19
| 3. Mehnat resurslarining taqsimlanishi.
Aholi bandligining turlu tarmoqlarda joylashuvi YaIMda ushbu tarmoqlar ulushi rivojlanishiga olib keladi. Mexnat resurslari turli daromad keltiruvchi sohalar bilan shug‘ulanishi, ushbu sohalarda xizmat va maxsulotlarni yuqori miqdorlarda ishlab chiqarishga imkon beradi va albatta buning natijasida YaIM da yangi sohalar ulushi yanada kengayadi. Aksincha yagona bir sohaga ixtisoslashgan iqtisod mamlakat miqyosida yuqori ishsizlik darajasiga saba bo'lishi mumkin. Misol sifatida hozirgi kunda neft sanoatiga bog‘liq mamlakatlar ushbu sohada sanoatlashuv yuqoriligi 31 mutaxassislarga bo‘lgan talabni pastligiga sabab bo‘ladi. Fors ko‘rfazida neft sanoati mintaqada o‘rtacha 47% ulushga teng bo‘lsada ushbu tarmoqda iqtisodiy faol aholining faqatgina 1% band hisoblanadi. Usbu ko‘rsatkich tashkilot mutaxasisslari tomonidan katta yettilik (G7) mamlakatlari, yuqori rivojlangan va Fors Ko‘rfazi mamlakatlari o‘rtasida diversifikatsiya darajasini solishtirish maqsadida hisoblab chiqildi. (1.2- rasm). 1.2-Rasm. 2012-2017 yillarda Jahondagi ba’zi mamlakatlar diversifikatsiyalashganlik darajasi 19 Ko‘rsatkichlar FK mamlakatlarida ixtisoslashuv darajasi qanchalik yuqori bo‘lsa diversifikatsiya darajasi shunchalik past bo‘lishini ko‘rsatmoqda. Ammo neft sanoatiga bog‘liqlik o‘tgan davr mobaynida mamlakatlarning iqtisodiyti diversifikatsiyalashuvini o‘sishiga to‘sqinlik qilmadi. Yana bir misol Norvegiya neft 19 R. Abouchakra ―Economic diversification: The Road to Sustainable Development // Booz&company. Pritnted in USA. 2018. 5-bet. 32 zahirasiga boy mamlakatlardan biri bo‘lsada hozirda u diversifikatsiyalashgan iqtisodiyotga ega. Hozirgi kunda iqtisodiyot diversifikatsiyasi uning barqarorligi va raqobatbardoshligini ta‘minlashda asosiy ahamiyat kasb etuvchi omillardan biri hisoblanadi. O‘z navbatida diversifikatsiyaning rivojlanmaganligi past darajadagi samaradorlik va raqobatbardoshlikka olib keladi. Iqtisodiyotning samaradorligi va uning raqobatbardoshlik darajasi o‘zaro uzviy bog‘liq bo‘lib, qaybir sohada qancha ko‘p mexnat va kapital resurslari to‘plansa uning bozordagi narxini va raqobatbardoshligini pasayishiga sabab bo‘ladi. Yagona ustivor sohaga bog‘liq bo‘lish qolgan sohalarning samaradorligi va raqobatbardoshligini susaytiradi. Ushbu sohada yuqori bog‘liqlik boshqa sohalarni rivojlanishiga salbiy ta‘sir ko‘rsatib narxlar o‘zgarishi davrida yuqori darajadagi yo‘qotishlarga olib kelishi mumkin. Yuqoridagi tahlillardan kelib chiqqan holda aytish mumkinki diversifikatsiya, hozirgi kunda nafaqat korxona va ishlab chiqarish balki butun mamlakat va jahon xo‘jaligida katta ahamiyat kasb etuvchi omil hamda u ushbu xo‘jaliklar rivojlanishida asosiy omillarda biridir. Iqtisodiyotni rivojlanishida diversifikatsiyaning bir qator afzalliklari mavjud bo‘lib ularga quyidagilarni misol qilishimiz mumkin: o‘z vaqtida va to‘g‘ri tanlangan diversifikatsiya strategiyasi doimo yuqori daromad keltirishga sabab bo‘ladi; diversifikatsiya yagona bozor yoki sohaga bog‘liqlik darajasini pasaytirishga va undan qutilishga yordam beradi; asosiy tarmoq yoki sohada narxlarning pasayishi kuzatilganida boshqa sohalardan keladigan daromadga ega bo‘lish; tarmoqlarni ko‘paytirish orqali tavakkalchilik darajasini pasaytirish; iste‘molchilar va hamkorlarga nisbatan bozorda hukumronlikka ega bo‘lish; sohalar bo‘yicha rivojlanish moliyaviy resurslarni yanada samarali taqsimlashga imkon beradi; Ammo shu bilan birga iqtisodiyot diversifikatsiyasi bir nechta kamchiliklari 33 mavjud bo‘lib ular turli muammolarga sabab bo‘lishi mumkin: turli sohalarni bir xilda rivojlantirish uchun katta moliyaviy resurslar va investitsiyaning talab etilishi; samarali diversifikatsiyaga erishish uchun u bo‘yicha to‘liq tajribaga ega bo‘lish har bir soha bir tekis rivojlanishini taminlash kerakligi; har bir sohani yuqori malakali mutaxassislar va mexnat resursi bilan ta‘minlash; ba‘zi rivojlanishi kerak bo‘lgan sohalarning daromad keltirish davri uzoq bo‘lishi; turli sohalar bo‘yicha resurslarning taqsimlanishi yagona sifatli maxsulotni yo‘qotishiga olib kelishi mumkinligi; Diversifikatsiya strategiyasi albatta afzallik tomlaridan ustunlikka ega va uni qo‘llashda har bir tashkilot va mamlakat o‘z imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda foydalana olishi uning kelajakda barqarorligi va raqobatbardoshligini ta‘minlab beruvchi omil bo‘lib xizmat qiladi. Yüklə 1,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|