26
belgilanadi, ya‘ni moliyaviy resurslarning katta qismini bir sohaga yo‘naltirish va
uni rivojlantirish orqali yuqori daromad olish. Mutaxassislar fikriga ko‘ra bunday
strategiyada asosiy sohaga yo‘naltirilgan investitsiyalar umumiy miqdorining 80%
ko‘p bo‘lmasligi kerak.16 Qolgan mablag‘ boshqa sohalarga taqsimlanishi
maqsadga muvofiq. 2010-yildan buyon BAAda iqtisodiyotni
diversifikatsiya
qilishda aynan agressiv strategiya olib borilmoqda.
2. O’rta darajadagi strategiya.
Tavakkalchilik darajasini birmuncha
pasaytirishga qaratilgan strategiya o‘rta darajadagi strategiya hisoblanib bunda
investor o‘zini stabil daromad bilan ta‘minlash uchun o‘z mablag‘ini
turli sohalar
bo‘yicha teng ravishda taqsimlaydi. Maqsad sohalarni rivojlantirish emas balki
faqatgina ularning barqaror faoliyatini ta‘minlash hisoblanadi.
3. Konservativ strategiya.
Ushbu strategiyada investitsiyalarning faqatgina
ishonchli va rivojlangan sohalar bo‘yicha taqsimlanishini ko‘zda
tutadi va
tavakkalchilik darajasi deyarli yo‘q va daromad ham katta emas. Investorlar o‘z
mablag‘larini diversifikatsiya qilishda barcha investitsiyalar tarkibi bir sohaga
bog‘liq bo‘lib qolishini oldini olishga harakat qilishadi, buning sababi biror sohaga
kiritilgan aktivlar narxi tushgan davrda ikkinchi sohadan kelgan daromad yuqori
bo‘lishi kerak va tavakkalchilik darajasini pasaytirishi darkor.
Ammo shuni
ta‘kidlab o‘tish joizki, investitsion portfelda bir hil taqsimlangan aktivlarga ega
bo‘lish uni diversifikatsiyalashuvini bildirmaydi.
Investitsion portfelni diversifikatsiyalash zaruriyatini birinchilardan bo‘lib
nobel mukofoti laureati G. Markovits matematik jihatdan isbotlab berdi. U
qimmatli
qogʻozlar bozoriga matematik usullarni koʻllash imkoniyatlarini,
shuningdek,
portfel investitsiyalarini tanlash, investitsiyalarni samarali diversifikatsiyalash mu-
ammolarini tadqiq etgan. U turli qimmatli qogʻozlarga
kapitalni optimal
investitsiyalash nazariyasini yaratdi. Markovitsning portfel investitsiya nazariyasi
asosida qimmatli qogʻozlarni diversifikatsiyalashning maqsadga muvofiqligi va
xatarlarni baholash toʻgʻrisidagi gʻoyalari AQShda katta muvaffaqiyat qozondi.
Markovits nazariyasiga ko‘ra investitsion portfel ikki omil orqali ya‘ni daromad va
tavakkalchilik darajasi baho beriladi va unda investor mablag‘larini
taqsimlashda
27
tavakkalchilik yuqori bo‘lishi bilan daromad ham to‘g‘ri proporsional darajada o‘sib
borishini hisobga olgan holda taqsimlashi zarur. Shu sababli eng optimal variant eng
yuqori tavakalchilik darajasi hamda daromad keltiruvhci soha hisoblanadi.
Investitsion portfelni diversifikatsiya qilish orqali tavakkalchilik darajasini
pasaytirish investor maqsadi va tavakkalchilikka bo‘lgan tolerantligiga bog‘liq.
Diversifikatsiya natijasida aktivlar o‘rtasidagi korelyatsiya darajasini tushurish,
tavakkalchilik darajasini ham tushurish imkoniyatini yaratadi, ya‘ni boshqacha qilib
aytganda, investitsiya kiritish davrida bir-biriga bog‘liq bo‘lmagan sohalarni tanlash
maqsadga muvofiq. Bunda korelyatsiya uchta darajada bo‘ladi: musbat korelyatsiya
bu daromadlar bir-biri bilan bog‘liq
sohalarda; nollik korelyatsiya birbiriga bgliq
bo‘lmagan aktiv; manfiy korelyatsiyada hechbir aktiv bir-biriga bog‘liq emas va
tavakkalchilik darajasi deyarli nolga teng.
Dostları ilə paylaş: