Issn: 2148-6026. Yakın Doğu Üniversitesi Adına Sahibi Owner on Behalf of Near East University
Yüklə 3,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. Hadislerde Zikredilen Yedi Harf’ten Ne Kastedildiğine Dair Görüşler
Klasik Tefsir Mukaddimelerinde Yedi Harf Meselesi ve Yorumları 119 Übey b. Kâ’b’la bir sahâbî arasında geçen bir diyalogu ifade eden hadisin de yine klasik tefsir mukaddimelerinde ön sıralarda yer aldığı görülmektedir. En iyi Kur’ân okuyanlardan biri olarak bildirilen Übey b. Ka’b’ın anlattığına göre Mescid-i Nebevî’de namaz kılan bir şahsın Hz. Peygamber’in kendisine öğrettiğinden farklı okuduğunu işitmiştir. Mescide giren bir başkası da arkadaşının tilavet ettiği gibi okumuş- tur. Übey, onların bu okuyuşlarından şüpheye düşmüştür. Namazı bitirdiklerinde işin doğruluğunu öğrenmek maksadıyla topluca Hz. Peygamber’in yanına gitmişlerdir. Hz. Peygamber, Übeyy’’in yanına getirdiği kimselere okumalarını emir buyurmuş, neticede onların oku- yuşunu güzel bulmuş ve beğenmiştir. Bunun Üzerine Übeyy’in içine (Hz. Peygamber’in ve Kur’ân’ın doğruluğuna yönelik) öyle bir şüphe düşmüştür ki, kendi ifadesine göre cahiliyye döneminde bile böyle bir şüphe ile karşılaşmamıştır. Hz. Peygamber, onun tereddütlü ve telaşlı halini görünce göğsüne vurmuş içini korku kaplayan ve üzerinden ter boşanan Übey’den şüphenin gitmesi için dua etmiştir. Daha sonra da “Ey Übey! Cebrail, bana Kur’ân’ı bir harf üzere oku, diye gönderildi. Ben ona “ümmetime hafiflet ” diye müracaatta bulundum. Bunun üze- rine Cebrail bana ikinci de: “Onu iki harf üzere oku” diye cevap verdi. Ben tekrar: “Ümmetime hafiflet” diye müracaat ettim Üçüncüde Ceb- rail bana: “Onu yedi harf üzere oku” dedi. 22 Bu konuda başka rivayetler de bulunmaktadır. İbn Cerîr et-Taberî (310/922), tefsirinin mukaddimesinde tekrarları ile birlikte yedi harfle ilgili kırk kadar hadis rivayet etmiştir. Abdurrahman Çetin bu mese- leyle ilgili Yedi Harf ve Kıraatlar adlı eserinde 64 kadar rivayeti almış ve değerlendirmiştir. 23 Keza Müfessirler, mukaddimelerinde yukarıda zikredilen hadisleri ve benzer hadisleri ele almış ve çeşitli tahlillerde bulunmuşlardır. Başta Kütüb-i Sitte olmak üzere birçok hadis kitabında yer alan ve Kur’ân’ın yedi harf üzere indirildiğini belirten hadisin, pek çok sahâbî tarafından bilindiği anlaşılmaktadır. Bu konuda Suyûtî (911/1505), Yedi Harf hadisinin rivayetinde sahâbenin isimlerini sayarak bunların sayısının 21 olduğunu belirtmekte ve bu konudaki rivayetlerin tevâ- tür derecesinde olduğu kanaatini taşımaktadır. 24 Aslında Peygamber (s.a.v)’in bu konuyla ilgili hadislerini işiten sahâbe, bu sayıdan daha fazladır. Nitekim Hz. Osman, bir gün minberde Kur’ân’ın yedi harf üzere indirildiğini kimler duymuşsa söylesin demesi üzerine sayılma- yacak kadar kişi ayağa kalkarak bu hadisi işittiklerini ifade etmiştir. 25 22 Müslim, Müsafirûn, 273; Ahmed b. Hanbel, V, 125, 127-129. 23 Abdurrahman Çetin, Yedi Harf ve Kıraatlar, s. 44-88. 24 Celalüddin Abdurrahman es-Süyûtî, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Takdim ve talik, Msutafa Dîb, Dâru İbn Kesîr, Beyrut, I, 987, I, 145. 25 Çetin, Abdurrahman, a.g.e., s. 43. 120 Y akın D oğu Ü nİversİtesİ İ lahİYat F akÜltesİ D ergİsİ Bu durum, Kur’ân’ın yedi harf üzerine indirildiği konusunu ele alan hadislerin sübutu ve sıhhati konusunda herhangi bir şüphenin olma- dığını göstermektedir. Ayrıca kıraat âlimlerinin yanı sıra Tefsir, Kelam, Fıkıh, Hadis ilimleriyle meşgul olan birçok âlimin, yedi harf meselesi üzerinde görüş bildirmesi bu meselenin ehemmiyetini de göstermek- tedir. Hz. Ömer ile Hişam b. Hakîm arasında geçen olayı anlatan hadis, Buhari, Müslim başta olmak üzere birçok hadis kaynağında zikredil- mektedir. Hişam b. Hakîm ile Hz. Ömer’in her ikisinin Kureyş kabi- lesine mensup olup aynı lehçeyi konuşmalarına rağmen aralarında okuyuş ihtilafının olmasının illeti hakkında söz konusu kaynaklarda yeterli açıklama bulunmamaktadır. İbn Hacer el-Askalânî (852/1448), Hz. Ömer ile Hişâm arasındaki ihtilaf konusunu şöyle yorumlar: Hz. Ömer, Furkân Sûresi’ni Peygam- ber (s.a.v)’den daha önceden ezberlemiş ve öğrenmişti. Ezberlediği- nin hilafına bu konuda farklı bir okuyuşun indirildiğini işitmemişti. Hişâm ise, Mekke’nin fethinden sonra Müslüman olanlar arasında yer alıyordu. Peygamber (s.a.v), ona son inen şekli ile okuttu. Aralarındaki ihtilaf bundan kaynaklanıyordu. Hz. Ömer’in, Hişâm’ın okuyuşunu işitir işitmez reddetmesinin sebebi, Kur’ân’ın yedi harf üzere indirildi- ğini işitmemiş olmasıdır. Hz. Ömer, Kur’ân’ın yedi harf üzere indirildi- ğini ancak bu olayda duymuştur. 26 Furkan Sûresi, Mekke’de indirilmiştir. Yedi harf ruhsatı ise, hpic- retten sonra verilmiştir. Bu ruhsata bağlı olarak Furkân Sûresi’indeki ilgili âyetin başka bir kıratı da, Mekke’nin Fethinde Müslüman olan Hişâma öğretilmiştir. Hz. Ömer de yeni işittiği kıraatın doğruluğunu araştırmak üzere Hz. Peygamber’e müracaat etmiş ve mesele çözüm- lenmiştir. Bu olay, Hz. Ömer’in Kur’ân’a olan hassasiyetini göstermek- tedir. 27 2. Hadislerde Zikredilen Yedi Harf’ten Ne Kastedildiğine Dair Görüşler Kur’ân’ın yedi harf üzere indirildiği konusunda tereddüt yoktur. Hz. Peygamber’den Kur’ân’ın yedi harf üzere indirildiğini bildiren ha- disin dışında bunun mahiyetini açıklayan bir rivayet bulunmamakta- dır. Bu yüzden hadiste zikredilen yedi harften ne kastedildiği ve neye delalet ettiği hususunda ihtilaf edilmiş, bu konuda çeşitli görüşler serdedilmiş ve neticede bir fikir birliğine varılamamıştır. Bu hususta klasik tefsir mukaddimelerinde ortaya atılan pek çok görüş vardır. Üs- 26 İbn Hacer el-Askalânî, Fethu’l-Bârî bi Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, Dâru’l-İhyâi’t-Türâsi’l- Arabiyyi, Beyrut, 1988, IX, 21. 27 Çetin, Abdurrahman, a.g.e., s. 46. Yüklə 3,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|