Issn: 2148-6026. Yakın Doğu Üniversitesi Adına Sahibi Owner on Behalf of Near East University

Klasik Tefsir Mukaddimelerinde Yedi Harf Meselesi ve Yorumları
 
115
ًةَءاَرِق -ُاَرْقَي -َأَرَق
 kökünden türeyen 
ُةَأَرِقْلَا
 mastarı, okumak ve tilavet et-
mek anlamına gelmektedir.
2
b. Kur’an’ın Tarifi: Kur’an (
ُنآ ْرُقْلَا
) sözcüğü, 
ناَمْثُع-ناَرْفُغ–ناَحْجُر
 veznin-
de mastar bir kelime olup cem etmek, toplamak manasınadır. Kur’an 
kelimesi, hemzelidir. Bundan dolayı okunan kitap anlamında Kur’an 
adıyla  anılmıştır.  Buna  göre  Kur’ân  kelimesi  ile  İsm-i  meful  anlamı 
kastedilmiştir. Cibril-i Emin vasıtasıyla Rasülullah (s.a.v) hazretlerine 
indirilen aziz olan Kitab-ı mübinin ismidir. 
ُنآ ْرُقْلَا
 sözcüğü, özellikle Hz. 
Peygamber’e indirilen kitabı ifade etmek için zikredilmiştir. Tevrat’ın 
Hz. Musa’ya, İncil’in Hz. İsa’ya indirilen özel bir kitabın adları olduğu 
gibi, Kur’an da Hz. Muhammed (s.a.v)’e indirilen kitabın özel adı ol-
muştur.
3
 Bu açıklamalara göre Kur’an, hemzesi olup alem bir kelime-
dir ve hiçbir kökenden türememiştir.
4
 Türkçede ifade edildiği gibi özel 
isimdir. Hz. Muhammed (s.a.v)’e indirilen kitaba Kur’an denmesinin 
sebebi,  onun,  Allah  Teala’nın  gönderdiği  kitapların  meyvelerini  için-
de  topladığından  dolayıdır.  Hatta  bütün  ilimlerin  meyvelerini  içinde 
toplamasıdır.
5
  Kur’an  kelimesinin  toplama  anlamına  gelmesi  de  as-
lında bu son açıklamayı teyit etmektedir. Kur’an surelerini bir araya 
topladığı ve cem ettiği için Hz. Peygambere vahyedilen kitaba Kur’an 
isminin verildiği de zikredilmiştir.
6
 
Ayetlerin  birbirlerini  doğrulamaları  ve  birbirlerine  benzemeleri  ve 
karine teşkil etmeleri sebebiyle Kur’an sözcüğünün, 
ُةَنيِرَقْلَا
 kelimesinin 
çoğulu olan 
ُنِئاَرَقْلَا
 kökünden türetilmiş olduğu da söylenmiştir. Sure-
leri, ayetleri ve harfleri birbirine bitiştirdiği ve yaklaştırdığı için Kur’an 
kelimesinin 
َنَرَق
 kökünden türediğini söyleyen âlimler de olmuştur.
7
2. Istilahi Manaları
a. Kıraatın Tarifi 
Yukarıda belirtildiği gibi kıraat kelimesi, okumak ve tilavet etmek 
manasına gelmektedir. Kıraat âlimleri, kıraatin terim anlamı ile ilgili 
çeşitl tarifler yapmışlardır. Bu konuda en kapsamlı ve en güzel tarifi 
Cemheratü’l-Luğa, tertip ve tashih, Adil Abdurrahman el-Bedrî, İran (Meşhed), 1984, III, 
106; Rağıb el-İsfehani, Müfredatü fi Elfazi’l-Kur’an,tahkik, Safvan Adnan Davudi, Daru’l-
Kalem, Beyrut, 2011, s. 668
2 
Asım Efendi, Kamus Tercümesi, İstanbul, Asitane Yayınalrı, tıbkı basım, ts. I, 43.
3 
İsfehani, a.g.e., s. 668-669; Asım Efendi, a.g.e., s. 43.
4 
Celalüddin Abdurrahman es-Süyuti, el-İtkan fi Ulumi’l-Kur’an, Daru İbn Kesir, Beyrut, 
1987, I, 161.
5 
İsfehani, a.g.e., s. 669; Süyuti, a.g.e., I, 162.
6 
Muhammed b. Ebu bekr b. Abdilkadir er-Razi, Muhtaru’s-Sıhah, Daru’l-Ma’rife, Beyrut, 
2010, s. 460-4561.
7 
Süyuti, a.g.e., I, 162; ayrıca geniş bilgi için bkz. Bedrüddin Muhammed b. Abdillah ez 
–Zerkeşi, el-Burhan fi Ulumi’l-Kur’an, Daru’l-Fikir, Talik, Mustafa Abdulkadir Ata, Beyrut, 
1988,  I,  347-348;  İsmail  Karaçam,  Kıraat  İlminin  Kur’an  Tefsirindeki  Yeri,  Marmara 
İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul, 2013, s. 74-75.

---

116
 
Y
akın
 D
oğu
 Ü
nİversİtesİ
 İ
lahİYat
 F
akÜltesİ
 D
ergİsİ
Muhammed  b.  Yusuf  el-Cezerî  (833/1429)  yapmıştır.  Cezeri’ye  göre 
kıraat;  Kur’ân  kelimelerinin  eda  keyfiyetini  ve  kelimelerdeki  ihtilaf-
ları  râvilerine  nisbet  ederek,  bilmektir.
8
  Bir  başka  tarif  ise  şöyledir: 
“Kur’an’a mahsus kelimelerin, ittifak ve ihtilaf açısından telaffuz key-
fiyetini ve eda usullerini nakledenine bütün vecihleriyle isnat ederek 
bilmektir.
9
2. Kıraat İlminin Tarifi: Bilindiği üzere Kıraat ilminin konusu ve 
meşguliyet  alanı  Kur’ân-ı  Kerim’dir.  Kur’ân-ı  Kerim’in  kelimelerinin 
mütevatir okunuş şekillerini ve onlardaki farklılıkları nakledenlerine 
isnat  ederek  bilmektir.  Tariflerden  de  anlaşılacağı  üzere,  mütevatir 
kırâatları temsil eden imamların, Kur’ân’ın kelimelerini okuyuşların-
da, her kelimede olmamakla beraber, bazı farklılıklar bulunmaktadır. 
İşte bu farklılıklar, her bir imamın özelliklerini ve okuyuş karakterle-
rini oluşturmaktadır.
10
Şöyle de tarif etmek mümkündür: Kur’ân-ı Kerîm’in âyetlerini nak-
ledenlerin muhtelif anlayış ve rivâyetlerine göre, Kur’ân kelimelerinin 
nasıl edâ edileceğini bildiren bir ilimdir.
11
Kur’an’ın, belirli vasıfları göz önüne alınarak çeşitli tarifleri yapıl-
mıştır. Kur’an, hz. Peygamber (s.a.v)’e vahiy yoluyla indirilmiş, Mus-
haflarda  yazılmış,  tevatürle  nakledilmiş,  tilavetiyle  teabbüd  olunan, 
mu’ciz  bir  kelamdır.  Bir  başka  tarifi  ise,  el-Fatiha  Suresi’nin  başın-
dan en-Nas Suresi’nin sonu kadar, Hz. Muhammed (s.a.v)’e indirilmiş, 
kendine has özellikleri ihtiva eden mümtaz lafızlardır.
12
Bu tariflerden anlaşılacağı üzere Kur’an, muciz bir kelam olması, 
Hz. Peygamber’e vahiy yoluyla indirilmesi, Mushaflarda yazılması, te-
vatürle nakledilmesi, tilavetiyle ibadet edilmesi gibi temel özelliklerle 
nitelendirilmiştir. Sayılan bu özellikler, Kur’an’ı, diğer ilahi kitaplar-
dan ayırmaktadır. Elbette Kur’an’ın, bunların dışında da daha başka 
vasıfları bulunmaktadır. 
3. Kıraat İlminin Konusu ve Gayesi
Bu ilmin konusu, telaffuz durumları ve eda keyfiyetleri bakımından 
Kur’ân’ın kelimeleridir. Kıraat ilmi, senetleri Hz. Peygamber’e ulaşmak 
8 
Muhammed  b.  Yusuf  el-Cezerî,  Müncidü’l-Mukriîn  ve  Mürşidü’t-Tâlbîn,  Dâru’l-Kütübi’l-
I’lmiyye, Beyrut, 1400 h/1980, s. 3.
9 
Şeyh  Abdulfettah  el-Kadî,  el-Büdûru’z- Zahira,  Mısır,  1375  h/1956,  s.  5;  Abdu’l  Ğafûr 
es-Sindî, Safhâtün fî Ulûmi’l-Kıraât, Mektebü’l İmdâdiyye, Mekke, 2012. s. 17-18.
10  Karaçam, İsmail, Kıraat İlminin Kur’ân Tefsirindeki Yeri, s. 74.
11  İsmail  Karaçam,  Kur’an-ı  Kerîm’in  Nüzûlü  ve  Kıraatı,  Marmara  Üniversitesi  İlahiyat 
Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul, 1995, s. 235.
12  Burhanüddin  Zerkeşi,  Menahilü’l-İrfan  fi  Ulûmi’l-Kur’an,  Mısır,  1372/1954,  s.  10-12; 
Mennau’l-Kattan, Mebahis fi Ulumi’l-Kur’an, Beyrut, 1990, s. 20-21; İsmail Cerrahoğlu, 
Tefsir Usulü
, Elif Ofset, Ankara, 1979, s. 34; İsmail Karaçam, Kıraat İlminin Kur’an Tefsir-
indeki Yeri
, s. 76.

---