İxtisasın adı: Heyvandarlıq mütəxəssisi Modulun adı

 

23 

Praktiki tapşırığı yerinə yetirmək üçün yoxlama sualları

:  

İstifadə edilməli resurslar:

 

- 

Psixometrik termometr, hiqrometr və ya iki ədəd yaĢ və quru termometr, yağıntı ölçən 

qab; 

- Qe

ydiyyat üçün kağız və qələm.

 

Bu tapĢırığın icrası üçün tələb olunan aĢağıdakı cədvələ əks olunan bacarıqlardan 

hansına sahib olduğunuzu Bəli, sahib olmadığınızı Xeyr ilə iĢarə edin.

 

Qiymətləndirmə ölçüsü

 

Bəli

 

Xeyr 

1. 

Lazım olan cihaz və alətləri əldə etdi

nizmi? 

 

 

2. 

Onları iĢə hazırladınızmı?

 

 

 

3. 

Gündəlik olaraq havanın temperaturunu, nisbi rütubətini və 

yağıntıların miqdarını təyin etdinizmi və müvafiq qeydlər 

apardınızmı

? 

 

 

4. 

Aldığınız rəqəmlərə əsasən havanın orta aylıq temperatu

-

runu, nisbi rütubətini və yağıntıların miqdarını 

hesabladınızmı

? 

 

 

5. 

Əldə etdiyiniz nəticələri əvvəlki  dövrün hava məlumatları 

ilə müqayisə 

etdinizmi? 

 

 

 

 

Təlim nəticələrinin qiymətləndir

il

məsi

 

Aşağıda verilmiş cümlələrin düzgün və ya yanlış olduğunu işarələ

yin: 

1) (............) Hava-

yer atmosferini təĢkil edən fiziki qaz qurĢağıdır

. 

2) (............) Ha

v

anın əsas elementləri dedikdə külək və yağıntı baĢa düĢülür

.  

3) (............) 

Ərazidə rütubət əmsalı < 1 (vahiddən kiçik) olduqda rütubət çatıĢmazlığı var. Quraq 

(a

rid) iqlimdir. Suvarma tələb olunur.

 

 

4) (............) 

Havanın temperaturunun yüksəlməsi transpirasiyanın sürətlənməsinə səbəb olur

.  

5) (............)

Atmosfer havasının tərkibinin 78,08 %

-i azot, 20,95 %-i oksigen, 0,93%-i arqon, 

0,03%-

i karbon qazından ibarətdir

. 

Aşağıda verilmiş cümlələrdə boşluqları doldurun:

 

6) 

Havanın nəmliyi ................................ vasitəsilə

 

ölçülür.

 

---

 

24 

7) 1 m

3

 

havada olan su buxarının qramlarla miqdarına .......................... rütubətlilik deyilir

. 

8) 

Havanın yer səthinə və oradakı cisimlərə göstərdiyi ağırlıq qüvvəsi atmosfer .................... 

adlanır.

 

9) 

Buxarın maye halına keçməsinə ................................ deyilir və bu proses bulud, duman, Ģeh, 

yağıĢ əmələ gətirir.

 

10) 

........................ havanın yüksək təzyiq sahəsindən alçaq təzyiq sahəsinə doğru üfüqi 

istiqamətdə yerdəyiĢməsidir

. 

Aşağıda verilmiş sualların düzgün cavablarını qeyd edin:

 

11) 

Atmosfer təzyiqini ölçən cihaz

 

A) Hiqrometr 

B) Termometr 

C) Barometr 

D) Anemometr 

12) 

Əksər bitkilər üçün havanın optimal nəmliyi nə qədərdir

? 

A) 70-80 % 

B) 10-15% 

C) 5-10 % 

E) 30-40% 

13) 

Ġrimiqyaslı atmosfer proseslərinin təhlili əsasında havanın gələcək vəziyyəti haqqında irəli 

sürülmüĢ elmi fikrə deyilir:

 

A) 

Hava xassəsi

          B) Hava elementi                C) Hava proqnozu         D) 

Hava axını

 

14) 

Gün ərzində günəĢli saatların miqdarını təyin edən cihaz necə adlanır?

 

A) 

Flüger 

             

B) Termometr                  

C) Hiqrometr                                     

 D) Helioqraf            

15) 

Üzərində rəqəmlər və Ģərti iĢarələrlə hava (temperatur, təzyiq, buludlu

lu

q, küləyin istiqaməti

, 

sürəti və s.) haqqında məlumat verilmiĢ xəritə necə adlanır?

 

A) 

geoloji xəritə          

B) 

torpaq xəritəsi       

C) 

sinoptik xəritə    

D) 

heç biri

  

 

 

 

 

---

 

25 

Təlim nəticə

si 2 

 

Tədris nəticəsinin təsviri 

 

Əziz Ģagirdlər! Siz “iqlim və kənd təsərrüfatı” mövzusunda əldə etdiyiniz biliklər 

nəticəsində iqlimin əsas faktorları, onların kənd təsərrüfatında rolu və təsir xarakteri, 

iqlim dəyiĢiklikləri və onların baĢ vermə səbəbləri, iqlim dəyiĢikliklərinin bitkiçilik və 

heyvandarlığa vurduğu ziyan, kənd təsərrüfatında risklərin azaldılması yolları və iqlim 

dəyiĢikliklərinə qarĢı adaptiv (uyğunlaĢan) aqrotexnologiyaların tətbiqi və s. məsələlər 

haqqında geniĢ təsəvvürə malik olacaqsınız və bir sıra praktik bacarıqlara 

yiyələnəcəksiniz.  

 

S

ərbəst iş üçün tapşırıqlar

 

1. Ġqlim amillərinin sizə yaxın təsərrüfatlarda becərilən bitkilərin və bəslənən heyvanların 

inkiĢafına necə təsir göstərməsinə nəzər salın, bitkilərdə və heyvanlarda baĢ verən 

dəyiĢiklikləri müĢahidə edin.

 

2. YaĢadığınız Ģəhər və ya rayonun iqlimi haqqında məlumatlar əldə edin və kənd 

təsərrüfatı üçün nə dərəcədə yararlı olduğunu araĢdırın. 

 

3. Ġqlim dəyiĢikliklərinin təsirindən əziyyət çəkən təsərrüfatlara səfər edin, iql

im 

dəyiĢikliklərinin yaratdığı risklər və onlara qarĢı qabaqlayıcı tədbirlər haqqında 

fermerlərin bilik və bacarıqlarından faydalanın. 

 

2.  

İqlim və kənd təsərrüfatı 

 

Məlumdur ki, kənd təsərrüfatı təbiətdən asılı olmaqla iqtisadiyyatın olduqca riskli 

bir s

ahəsi hesab olunur. Kənd təsərrüfatının əsas obyekti torpaq, yaĢıl bitkilər və 

heyvandarlıqdır. Bu üç əsas ünsür təbiət hadisələri altında formalaĢır və biri digərini 

tamamlayır. Məsələn, torpağın bitkini qida maddələri ilə 

normal 

təmin etməsi üçün onda 

ki

fayət qədər su və temperatur olmalıdır. Bu amillər isə yağıntıların və günəĢ Ģüalarının  

hesabına formalaĢır. Bitkilər üçün optimal iqlim amilləri mövcud olmadıqda onlar 

inki

Ģafdan dayanır və digər asılı sahə olan heyvandarlıq

 

üçün yem bazası tükənmiĢ 

olur. 

Ġnsan amilinin səylərinə baxmayaraq

, 

kənd təsərrüfatı iqlimdən asılı olduğu üçün 

daim 

risk altındadır. Məsələn, insan torpağı yaxĢı becərmiĢ olsa

 da

, onun münbitliyini 

artırsa da, toxumun cücərməsi və 

bitkinin 

normal inkiĢafı üçün optimal temperatur və 

k

ifayət qədər iĢıq mövcud olmalıdır. Qeyd olunanlarda

n a

ydın olur ki, müəyyən ərazidə 

heyvanda

rlıq və bitkiçili

yin normal 

inkiĢafı üçün

 

həmin əraziyə uyğun olan optimal 

iqlim 

Ģəraiti mövcud olmalıdır. 

 

2.1.  İqlim və onun əsas amilləri

 

Müəyyən ərazi üçün xas olan və ildən

-

ilə təkrarlanan hava tiplərinin çoxillik 

rejiminə

 

iqlim deyilir. Ġqlim yaradan amillər aĢağıdakılardır: atmosfer yağıntıları, havanın 

---