JurnaliSTİkasi bülənt Çaplı
Yüklə 83,66 Kb. Pdf görüntüsü
|
99 V BÖLÜM TELEXƏBƏR PROQRAMININ MENECMENTİ / İMPROVİZƏLƏR, KEÇİD-SÖZLƏR VƏ ÖTÜRMƏLƏR İMPROVİZƏLƏR (AD-LIBS), KEÇİD-SÖZLƏR (BUMPS, TEASES) VƏ ÖTÜRMƏLƏR (TOSSES) 1980-ci illərdə beynəlxalq televiziya təcrübəsində “xoşbəxt söhbət” adlanan bir fenomen yayılmışdı. Aparıcılar (əsas və hava-idman aparıcıları) arasında “şirin” dialoqlar bəzən xəbərlərin özündən çox olurdu. Bu cür bağlayıcı keçidlər aparıcıları izləyiciyə daha da yaxınlaşdırmaq məqsədi daşıyırdı. İndi bağlayıcı-keçidlər üçün daha lakonik formalardan – improvizələrdən, keçid-sözlərdən, az sonralar və ötürmələrdəndən yararlanırlar. Bir sıra redaksiyalarda bunlar bir-birinə oxşar, bir-birini əvəz edə bilən anlayışlar olsa da, onları arasında müəyyən fərqlər var. İmprovizələr (ab-libs) - dən vaxt limiti çox qısa, hara- dasa 20 saniyə olduqda, istifadə edirlər. Xəbərin so- nuna doğru efir rejissoru son oxu materialının əvəzinə, aparıcıdan improvizə verməyi tələb edir. Azsonralar (bumps və ya teases) demək olar ki, improvizələrlə eynidir, incə bir nüans fərqi var - məsələn, aparıcıya deyilir: “A blokunu bitir, reklama keç ümumi bir bumpla”. Aparıcı səsləndirir: “Az sonra studiyaya qayıdırıq. Bizimlə qalın”. Aparıcı sonrakı blokun hansı xəbərlə başlandığını, yaxud oxunan xəbərin son qaynar xəbər olduğunu və yaxud daha sonra bağlantı olacağını bilmirsə, bu, ən rahat keçiddir, belə situasiyalarda “az sonra” ən optimal çıxış yoludur. Proqramiçi anonslar, tizerlər (teases) daha güclüdür. Tizer izləyiciyə daha sonrakı blokda olacaqlara nəzər atmağa, daha sonra efirə gedəcək xəbər haqqında məlumat almağa imkan yaradır. Bu keçidlərin hər biri qısa “Bizimlə qalın”dan yaxşıdır. Yaxşı düşünülmüş tizerlər reklamdan sonra izləyicinin proqrama dönməyinin qarantıdır, bu ssenari planında müxtəlif yerlərdə yerləşdirilmiş dadlı “tikələr”dir (özü də bu tizerlər artıq xəbər xəritəsində qeyd olunmalıdır ki, prodüser hansı materiallara tizer verəcəyini öncədən bilsin). Tizer xəbər istehsalının önəmli və lazımlı elementidir. Ötürmələr, tosslar daha sadədir. İdman, yaxud hava durumu aparıcısı öz seqmentinə keçdikdə istifadə olunur, onlar ssenarisizdir, yəni öncədən yazılmır. Telesuflyorda sadəcə, qeyd olunur – İDMANA KEÇİD. Aparıcı xəbəri oxuyub bitirir, telesulfyorda KEÇİD qeydini görür və idman şərhçisinə tərəf dönərək proqramı ona ötürür. Reklam pauzasında idman, yaxud hava durumu aparıcıları əsas aparıcıya onların blokuna keçmək üçün ideyalar verə bilərlər. Bu, sadəcə, improvizəyə oxşasa da, toss aparıcılar arasında keçid üçündür. İmpovizələr daha çox efir vaxtını doldurmaq üçün nəzərdə tutulur. Bir də həmişə diqqətdə saxlamaq lazımdır ki, hər iki seqment xəbər buraxılışı efirə getməzdən az öncə tam formalaşır və həmin gün baş verən olaylardan asılı olaraq blokun vaxtı kəskin azala və ya arta bilər. Məsələn, vacib bir olay baş verən gün hər iki blok birdən-birə 30- 45 saniyə qısala bilər. Daha sakit günlərdə isə, bu bloklara daha çox vaxt ayrıla bilər. Onda proqramın aparıcısı idman və hava durumu blokunun aparıcıları ilə daha uzun və daha sərbəst söhbət, improvizə edə bilər. 100 XƏBƏR BURAXILIŞI HAZIRLIĞININ TEXNİKİ ELEMENTLƏRİ Təsəvvur edin ki, xəbər aparıcıları və daha iki digər hava və idman aparıcıları həftənin beş günü bi- zim gözlərimiz önündədirlər. Televiziya kanalının menecerləri öz kanallarına auditoriyanın inamını qazanmaq, nüfuz gətirmək və proqramın “üzünü” yaratmaq məqsədilə yaxşı, peşəkar aparıcılar dəvət edirlər. Bu aparıcıların şəkilləri bilbordlarda yerləşdirilir, ictimai yerlərdə adamlar onları tanıyaraq yaxınlaşırlar. Yəni aparıcılara televiziya kanalı maddi yatırımla yanaşı, həm də emosional sərmayə də qoyur. Buna görə də efirdə, məsələn, iki aparıcılı xəbər proqramıdırsa, verilişin xəbər meneceri, redaktorları hər iki aparıcının bərabər olaraq efirdə görünmələrinin qayğısına qalmalıdırlar. Bunun üçün cavabdeh əməkdaşlar xəbər xəritəsini lazımdırsa, iki dəfə yoxlamalıdırlar. Elə alınmamalıdır ki, aparıcının biri yeddi, o birisi iki xəbər səsləndirsin. Bir nüansı da nəzərə almalısınız ki, tərkibində çoxlu mürəkkəb tələffüzlü xarici sözlər və adlar olan mətn daha təcrübəli aparıcının “payına” düşməlidir. Bütünlükdə siz xəbər meneceri olaraq, aparacıların bərabər, balanslı olaraq efirdə görünməsini nəzarətdə saxlamalısınız. Fon kadrları Bir çox xəbər menecerləri fon kadrlarından qaçırlar, amma onlardan yerində və ardıcıllığı gözləyərək istifadə olunsa, effekt elə video materialların doğurduğu qədər güclü ola bilər. Xəritə və qrafiklər səslənən mətni zənginləşdirir. Əgər siz çox da məlum olmayan bir ərazidə qatarın qəzaya uğradığı yerin xəritəsini verir və qəza yerini ulduzla işarəliyirsinizsə, bu izləyiciyə olayın yeri haqqında əlavə məlumat verir. Bu xəritədə sizin auditoriyanıza yaxın olan, heç olmasa, bir coğrafi obyektin, şəhərin, qəsəbənin adı olmalıdır. Əgər kanalınızın qrafik dizayner, yaxud rəssamı varsa, belə bir kadrı yaratmaq asandır, sadəcə, ona tapşırığı e-maillə yollayırsınız və xəbər buraxılışı efirə gedənədək artıq qrafika sizdə olur. Belə qrafikləri əldə etməyin digər yolu isə bu tipli informasiyanı, xəritələri hansısa milli, yaxud beynəlxalq İnternet resurslardan yükləməkdir (təbii ki, müəllif hüququ qo- runan və pulsuz qaynaqları nəzərdə tuturuq). Məsələn, Google Earth belə xəritələri yükləmək və onları fon kadrı kimi istifadə etmək üçün yaxşı resursdur. Canlı bağlantılar Texniki baxımdan televiziya kanallarının olay yerinə canlı bağlanmaq imkanları yaranandan sonra xəbərçilərin qarşısında belə bir dilemma durur: hansı hallarda canlı yayım önəmlidir və hər imkanda canlı bağlantı yaratmaq lazımdır? Məsələn, Bakı-Sumqayıt yolunda davamlı olaraq axşam 18:00-dan 21:00-dək yaranan uzun yol tıxacını canlı bağlantı ilə göstərmək nə dərəcədə vacibdir? Yaxud bizim yerli kanallardan birinin hava məlumatı aparıcısının hər buraxılışda elə o televiziya kanalının damından canlı bağlantıya girməsi xəbər buraxılışına nə rəng qatır? Bu aparıcı öz-özünə sual verirmi ki, mənim burada nə işim var? Canlı bağlantı – hansısa yeni bir şeyi izləyiciyə göstərmək ehtiyacından yaranmalıdır. Digər tərəfdən xəbər menecerləri əmin olmalıdırlar ki, onların olay yerindəki jurnalistləri bu bağlantını gerçəkdən maraqlı və lazımlı edə biləcəklər. “Ekranda gördüyünüz kimi biz Parisin Eyfel qülləsinin önündəyik”, yaxud yerli kanalın gənc jurnalistinin Bakıda keçirilmiş Formula-2016 yarışlarından şəhər eyvanlarından birindən apardığı səriştəsiz (bax. www.youtube.com/ watch?v=DnXyNsT7-t4) bağlantılar yumşaq desək, aktual deyil. Ona görə də xəbər meneceri olaraq bir neçə şeydən tam əmin olduqdan sonra canlı bağlantıya qərar verin. Canlı bağlantıya o zaman ehtiyac olur ki, JURNALİSTİN iştirakı əlavə 1. İnformasiya verilir, 2. Xəbərə emosional rəng qatılır, 3. Olayın təkrarsız atmosferi izləyiciyə ötürülür, 4. Hansısa tarixi bir an əbədiləşdirilir. UNUTMAYIN: Canlı bağlantıya gedən jurnalistin peşəkarlığına əmin olmalısınız. Jurnalist situasiyaya hakim olmalıdır, situasiya jurnalistə deyil. Gerisayımlar Texniki baxımdan buraxılışın efirə getməyinin vacib anlarından biri də düz vaxtında efirdə olmaqdır. Bu həm veriliş başlayıb-qurtararkən, həm də reklamdan efirə qayıtma zamanı önəmlidir. Çünki texnologiyaların inkişafı ilə efir axışını xüsusi bilgisayarlar nəzarətdə saxlayır, ona görə də tam təyin edilmiş vaxtda efirə • Xəbər proqramı aparıcılarının efirdə görünmə balansı • Fon kadrları (Still pictures) • Canlı bağlantılar (Live shots) • Gerisayımlar (Back timing) V BÖLÜM TELEXƏBƏR PROQRAMININ MENECMENTİ / XƏBƏR BURAXILIŞI HAZIRLIĞININ TEXNİKİ ELEMENTLƏRİ Yüklə 83,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
|