Kapital, Cilt: I
Yüklə 2,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
63 Karl Marks Kapital I Ceket gibi bir meta, keten bezi gibi baþka bir meta için eþdeðer hizmetini görüyorsa., ve dolayýsýyla ceketler, keten bezi ile doðrudan doðruya deðiþilebilir olmak gibi karakteristik bir özellik kazanýyorlar ise, biz, bu iki metaýn hangi oranlarda deðiþilebildiðini bilmekten uzaðýz. Keten bezinin deðeri büyüklük olarak verildiðinden, bu oran ceketin deðerine baðlýdýr. Ýster ceket eþdeðer, keten bezi nispi deðer olsun, ya da keten bezi eþdeðer, ceket nispi deðer olsun, ceketin deðerinin büyük- lüðü, deðer-biçiminden baðýmsýz olarak, üretimi için gerekli emek-za- maný ile belirlenir. Ama ceket, ne zaman ki, deðer denkleminde eþdeðer durumuna girerse, kendi deðeri nicel bir ifadeye sahip deðildir; tersine, ceket metaý, þimdi yalnýzca belirli nicelikte bir mal olarak hesaba katý- lýr. Örneðin, 40 yarda keten bezinin deðeri [sayfa 70] nedir? 2 ceket. Bura- da ceket metaý eþdeðer rolü oynadýðý için ve kullaným-deðeri ceket, keten bezinin karþýsýnda, deðerin somutlaþmasý olarak sayýldýðý için, keten bezindeki belirli nicelikteki deðeri ifade etmek için belirli sayýda ceket yeter. Demek ki, iki ceket, 40 yarda keten bezinin deðer niceliðini ifade edebilir ama, kendi deðer niceliðini asla ifade edemez. Bu gerçe- ði, yani deðer denkleminde, herhangi bir malýn, herhangi bir kullaným- deðerinin basit niceliði olarak eþdeðer sayýlar gerçeðini yüzeysel bir gözlemleme, kendisinden önce ve sonra gelenleri olduðu gibi Baileyi de, deðer ifadesini yalnýzca nicel bir iliþki gibi görmek yanýlgýsýna götür- dü. Oysa gerçekte, bir meta eþdeðer durumunda ise, deðerinin nicel olarak belirleniþi ifade edilmez. Eþdeðer biçimini incelerken gözümüze ilk çarpan þey þudur: kul- laným-deðeri, karþýtýnýn, yani deðerin, kendini belli ediþ biçimi, görünür- deki biçimidir. Metaýn maddi biçimi, onun deðer-biçimi halini alýr. Ama, dikkat edilsin, bu, quid pro quo,* bir B metaýnýn yalnýzca baþka bir A metaý ile bir deðer-iliþkisi içersine girmesi halinde ve yalnýzca bu iliþkinin sýnýrlarý içersinde vardýr. Hiç bir meta, kendisi ile eþdeðerlik iliþkisi içine gire- meyeceði ve böylece kendi maddi biçimini kendi deðerinin ifadesi ha- line getiremeyeceði için, her metaýn eþdeðer olarak baþka bir meta seçmesi, ve onun kullaným-deðerini, yani maddi biçimini, kendi deðer- biçimi olarak kabul etmesi gerekir. Metalara, maddi özler, kullaným-deðerleri olarak uygulayacaðý- mýz ölçülerden birisi, bu noktayý aydýnlatmaya yarayacaktýr. Bir kesme þeker cisim olduðu için aðýrdýr, ve bu nedenle bir aðýrlýðý vardýr: ama biz bu aðýrlýðý ne görebiliriz, ne de ona dokunabiliriz. Sonra, aðýrlýklarý önceden saptanan çeþitli demir parçalarý alalým. Demir, demir olarak bir kesme þekerden daha fazla aðýrlýðýn görünüþ biçimi deðildir. Ne var ki, þekerin þu kadar aðýrlýðý olduðunu ifade etmek için, onunla demir arasýnda bir aðýrlýk iliþkisi kurarýz. Bu iliþkide demir, aðýrlýktan baþka hiç * Bir þeyin, bir baþka þeyin yerini tutmasý. -ç. 64 Karl Marks Kapital I bir þey temsil etmeyen bir cisim olarak iþ görür. Bu nedenle, belli bir ni- celikte demir, þekerin aðýrlýðýnýn ölçülmesine yarar ve kesme þeker ile iliþkisinde, aðýrlýðýn somutlaþmasýný, aðýrlýðýn ortaya çýkýþ biçimini tem- sil eder. Demir, bu rolü ancak bu iliþki [sayfa 71] içersinde, aðýrlýðý belirlen- ecek olan þekerin ya da herhangi bir cismin demir ile girmiþ olduðu iliþki içersinde oynar. Her ikisi de aðýrlýk olmasaydý, bu iliþki içine gire- mezlerdi ve biri ötekinin aðýrlýk ifadesi olarak iþe yarayamazdý. Her iki- sini de teraziye koyduðumuz zaman, aðýrlýk olarak her ikisinin de ayný olduðunu ve bunun için de belirli oranlarda alýndýklarý zaman, ayný aðýrlýkta olduklarýný gerçekten görürüz. Nasýl demir maddesi bir aðýrlýk ölçüsü olarak þekerle iliþkisinde yalnýz aðýrlýðý temsil ederse, bizim deð- er ifademizde de ceket maddi nesnesi, keten bezi karþýsýnda yalnýzca deðeri temsil eder. Ne var ki, benzeþme burada sona erer. Demir, þekerin aðýrlýk ifadesinde, her iki cisimde de ortak doðal bir özelliði, yani aðýrlýklarýný temsil eder; ama keten bezinin deðer ifadesinde ceket, her ikisi için de doðal olmayan bir özelliði, tamamen toplumsal bir þeyi, yani deðerlerini temsil eder. Bir metaýn örneðin keten bezinin nispi deðer-biçimi, bu me- taýn deðerini kendi maddesi ve özelliklerinden tamamen farklý bir þey olarak, örneðin ceket gibi bir þey olarak ifade edildiði için, bu ifadenin kendisinin, onun altýnda yatan toplumsal bir iliþkiyi gösterdiðini görü- rüz. Eþdeðer biçimde ise tam tersidir. Bu biçimin asýl özü, maddi me- taýn kendisidir cekettir, ve bu haliyle, deðer ifade eder, ve deðer-bi-çi- mini doðadan almýþtýr. Kuþkusuz bu, yalnýzca ceketin, keten bezi ile eþ- deðer durumda bulunduðu deðer-iliþkisi varolduðu sürece geçerlidir. 22 Bununla birlikte, bir þeyin özellikleri, o þeyin baþka þeylerle iliþkilerinin sonucu olmadýðýna göre, yalnýzca kendilerini bu gibi iliþkiler içersinde belli ettiklerine göre, ceketin aldýðý eþdeðer biçim, doðrudan deðiþilebilir bir þey olma özelliði, doðanýn vermiþ olduðu aðýrlýðý olmak ya da bizi ýsýtmak kadar bir özelliktir. Bunun için, eþdeðer biçiminin bu karýþýk niteliði, bu biçim tamamen geliþip para biçiminde onlarýn karþýsýna çýkana kadar, burjuva ekonomi politikçilerinin dikkatlerinden kaçýyor. Bundan sonra da, altýn ve gümüþün gizemli niteliðini, bunlarýn yerine daha az gözkamaþtýran metalarý koyarak ve, þu ya da bu zamanda eþ- deðer rolü oynamýþ her türlü metaý tam bir gönül rahatlýðýyla sayýp dö- kerek
[sayfa 72] açýklamaya çalýþýyorlar. 20 yarda keten bezi = 1 ceket gibi çok basit bir deðer ifadesinin, eþdeðer bilmecesinin, çözümünü zaten içinde taþýdýðýný bunlar akýllarýnýn ucuna bile getirmiyorlar. Eþdeðer ödevini gören metaýn maddesi, soyut insan emeðinin 22 Hegelin yansýma-kategorisi dediði bu gibi genel iliþki ifadeleri çok garip bir sýnýf oluþ- tururlar. Örneðin, bir adam, yalnýzca, baþka insanlar ona göre uyruk durumunda olduklarý için kraldýr. Ötekiler ise, tersine, o, kral olduðu için kendilerini uyruk sayarlar. Yüklə 2,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|