Kasbiy psixologiya

Mehnat faoliyatini o‟rganish metodlari. 
Shaxsni mehnat faoliyatida psixik 

---

111 
holati, jarayonlari, mehnatdagi yutuqlarini aniqlash maqsadida turli metodlar 
qo‟llaniladi. Bunda qaysi mezonlarga ko‟ra shaxs muvaffaqiyatlarga erishishi 
amalga oshganligi masalasi muhim bo‟ladi. Shuning uchun ushbu toifadagi 
metodikalar qo‟llanishi kuzatiladi: 
1) aniq faoliyatning o‟ziga xos tomonlari bilan tanishish uchun 
ish 
hujjatlarini tahlil etish
; 
2) faoliyat mazmuniga oid ma‟lumotni vizual to‟plash uchun 
ish jarayonini 
kuzatish
; 
3) 
xronometraj
, mehnat jarayonining ayrim ko‟rsatkichlarini baholash; 
4) mehnat kishisidan yozma yoki og‟zaki ravishda ma‟lumot olish uchun 
so‟rov 
(anketa, suhbat, ekspert baholash) metodi; 
5) mehnat vazifalarini bajarishga oid shaxsiy tasavvur, fikr, kechinmalarni 
o‟zida kuzatish 
va 
o‟zida hisoboti;
6) mehnat faoliyatiga qo‟yilgan eksperimentatordan faoliyatga oid 
ma‟lumotlarni olish uchun 
mehnat metodi;
7) shaxsning hayotiy va faoliyatga oid ma‟lumotlarini tahlili uchun 
biografik 
metod;
8) faoliyat sharoitlarini o‟rganish uchun 
fiziologo-gigiyenik metodlar; 
9) mehnat sub‟yektining psixologik xususiyatlarini o‟rganish uchun 
tajriba(tabiiy va laboratoriya )metodi.
Guruhlardagi ijtimoiy psixologik hodisalar. 
Guruhda quyidagi ijtimoiy 
psixologik hodisalar mavjud: ijtimoiy fikr, taqlid, ta‟siriga berilish, konformizm. 
Ijtimoiy - psixologik muhit ko‟p jihatdan jamoa a‟zolarining sig‟ishuvchanligiga 
bog‟liqdir.
Guruhiy mos kelish (sig‟ishuvchanlik) fiziologik va psixologik bo‟lishi 
mumkin. Bir kishining mehnat unumdorligini keskin tushiruvchi va bu bilan 
ikkinchisida toliqishning oshuviga olib keluvchi fiziologik mos kelishning 
buzilishiga o‟tinni qo‟lda arralash uchun bir juft ishchi sifatida baquvvat kishi bilan 
dardchil yigitchani yuborishgani misol bo‟la oladi.

---

112 
Guruhiy psixologik mos kelish psixomotor, emotsional - irodaviy 
xususiyatlariga diqqat va tafakkurdagi farqlariga bog‟liqdir. Lekin hammadan 
ko‟ra ko‟proq guruh tarkibiga kiruvchi har bir kishining shaxsiy xarakteri 
xususiyatiga bog‟liq bo‟lmasligi, ammo, albatta, sig‟ishuvchan bo‟lishi kerak.
Psixologik muhit vujudga keltirishda aksari guruhga mos kelishga bog‟liq 
bo‟lgan ijtimoiy kayfiyat katta ahamiyatga ega. U guruhda bevosita ijobiy yoki 
salbiy psixologik muhit vujudga keltiradi.