Kəlilə və DİMNƏ azərbaycan respublikasi prezidentiNİN İ Ş L ə r id a r ə s I n I N

keçdi.  M eydanda  bir  n e ç ə   saat  at  çapıb  silah  oynatdılar.  L akin  heç  biri 
üstün  golə  bilm ədi.  B elə vuru şm ad an  yorulm uş  İsk ən d ər başq a h iy lə  v ə  
çıxış  yolunun  olm adığını  gördükdə  b ərk d ə n   e lə   b ir n ə rə   ç ə k d i  ki,  o n u n  
zərb in d ən  y e r-g ö y  lə rz ə y ə  düşdü.  B u qışqırtını eşid ən  Forek, o rd u su n u n  
başına  bir  fə la k ə t  gəldiyini  dü şü n ərək ,  dönüb  geri  baxdı.  İsk ə n d ə r  b u  
zam an  ona  ağ ır  bir  z ə rb ə   endirdi.  B u  birinci  z ə rb ə   Foreki  y ə h ə rd ə n  
ayırdı.  İkinci  z ə rb ə  isə y e rə   sərdi.  Ö z şahlannın başına g ə lə n  bu  fəlak əti 
g ö rən   h in d lilər  İsk ən d ərin   ü z ərin ə  hücum a  keçdilər,  öz  şahları  ilə  
birlikdə ö lm əy i daha şə rə fli  hesab  ed ə rə k  qızğın m ü h arib əy ə başladılar. 
Lakin  İsk ən d ər  onlar  ilə  m ə rh ə m ə tli  rəftar  e tm ə y ə   söz  v erdi  v ə   b u n a  
g ö rə  də  A llah  İsk ən d ərə  z ə fə r qazandırdı.  İsk ə n d ə r  hindlilərin  ölkəsini 
ə lə   keçirdi  v ə   özünün  inanılm ış  adam larından  birini  onlara  şah  təy in  
etdi.  Lazım   olan  təd b irləri  görüb,  öz  hakim iyyətini  tam   b ə rp a   e d ə n ə  
q o d ə r  H indistanda  qaldı.  Sonra  İsk ə n d ə r  h əm in   inanılm ış  adam ı  öz 
y erin d ə  qoyub  H indistandan  çıxdı,  öz yeni  h ə d ə fın ə   doğru  y o la  düşdü.
O ,  öz  o rd u su   ilə  b ə ra b ə r  H in d istan d an   u zaq laşd ıq d a  h in d lilə r  İs - 
k ə n d ə rin  y e rin d ə   qalan h ə m in   adam a m üti  o lm aqdan  boyun  qaçırdılar. 
O n la r belə  d ed ilər:
-  
H indistan  kim i  ə z ə m ə tli  bir d ö v lə tə   y araşm az  ki,  b iz im   n əsild ən  
olm ay an  b ir ad am  b izə padşahlıq  etsin.  B elə adam   h əm işə  b iz ə  etinasız 
bax ıb ,  bizi  tə h q ir  ed əcək d ir.
S o n ra o n la r  şa h z a d ə lə rd ə n   birini  padşah  qoy m aq   q ə ra rın a   g ə ld ilə r 
vo  D ə b şəlim   adlı  birisini  ö zlərin o   şah  seçd ilər,  İsk ən d ərin   tə y in  etdiyi 
adam ı  isə tax td an   saldılar.  Bu pad şah ın   hak im iy y əti  g ü clən ib  v əziy y əti 
m ö h k ə m lə n d ik c ə   lovğalanm ağa,  ö zü n ü   ço k m əy o ,  tək o b b ü r  v ə   qürurla 
d o lanıb,  ətrafın d ak ı  şahlara  hücum   etm o y ə  başladı.  O,  h am ıy a  qalib 
g ə lir  vo  m əğ lu b e d ilm ə z   sayılırdı.  O n a  görə  o trafd a  olan  b ü tü n   şahlar 
v a h im ə y ə   d ü şü r,  ohali  ondan  qorxurdu.  Ö z  qüdrotinin  g ü cü n ü ,  h a k i- 
m iy y ətin in   m ö h k əm liy in i  g ö rən   D o b şəlim   rəiy y o tin   q ay ğ ısın a  qalm ır, 
onları  to h q ir  e d ir  və  incidirdi.  Z am an   k eçdikcə  onun  bu  qudurğanlığı 
artdı  v ə   o,  uzun  m ü d d ət  b elə  a z ğ ın lıq lar  etdi.
D əb şo lim   padşahın  v ax tın d a  öz  bilik  vo  m orifoti  ilə  şö h ro t  tapm ış, 
b rə h m ə n lo rd ə n   olan  m üdrik  bir  fılo s o f vardı,  ham ı  m ə slə h ə t  üçün  ona 
m ü raciət e d ərd i.  O nun  adı  fılo so f B e y d əb a  idi.  Şahın  ro iy y o tə  qarşı  bu 
əd alo tsizliy in i  g ö rən   B cydoba  onu  ə d a lo t  vo  doğruluq  yoluna  q a y ta r- 
m aq haq q ın d a çaro d ü şü n m ə y ə   başladı.  O,  bu  m ə q sə d lə  öz şagirdlərini 
toplayaraq  dedi:  -   B ilirsinizm i  m on  siz in lə   n ə  b a rə d ə   m ə slə h ə tlə şm ə k
istəy iro m ?  O nlar  dedilər:  -   Y ox,  bilm irik!  O  dedi:  -   B iliniz  vo  agah 
o lu n u z   ki,  m ən  D obşəlim   pad şah ın   hoddini  aşm ış  o dalətsizliyi,  onun 
tö rə td iy i  say sız-h esab sız  cin ay o tlo r,  alçaq  h ə rə k ə tlə r  və  xalqla  b o d - 
rə fta rı  haqqında  çox  d ü şü n m ü şəm   v ə   bu  qorara  g ə lm işə m   ki,  biz  a şa - 
ğ ıd ak ı  qaydanı  özüm üzə  ad o t  edok:
-  
B iz  şahın  pis  fikrə  düşd ü y ü n ü   görcək   şori  xeyrə  çevirm oyo,  şahı 
ə d a lə tli  o h n ağ a m əcb u r etm oliyik.  Ə g ər onu  özbaşına buraxıb  fikir v e r- 
m ə sə k ,  bu,  heç  vaxt  bizim   üçün  g üzəşt  edilm əz;  fəla k ə tlo r  baş  verər, 
biz  h ə m iş ə   qorxduğum uz  b ir  v əziy y ətə,  yəni  o  axm aq  adam ların  v ə - 
ziy y ə tin o   düşorik  ki,  onlar  bizi  özlərindən  daha  axm aq  sayır  v ə   bizo 
alçaq  no zo rlo   baxırlar.  M ən  do ğ m a vətoni  tərk   etm ək  fıkrində deyilom . 
Padşahın  yaram az h ərək o tlərin i  davam  etdirib, xalqa zülm   etm əsin o   iso 
bizim   əq l  vo  kam alım ız  gö z  yum a  bilm əz.  O nunla  m übarizo  etm ok 
üçün  d ildon  başqa  bizim   heç  b ir  silahım ız  yoxdur.  K öm ək  toplaınaq 
m əq so d i  ilə  başqa  y erə  g etsək  -   bu  da  fayda  v en n əz.  N arazılığım ızı  vo 
onun  çirk in   om əllorini  b əy o n m əd iy im izi  duysa,  bizi  m ə h v   edor.
S iz  bilirsiniz  ki,  güzəranı  gözol,  m onzorosi  qəşong  olan  ycrdo  belo, 
itin  şirlə,  ilanın  ö k ü zlə  qonşuluğu  tohlükolidir.  A rzuedilm oz  m üsibotlor 
və  ağ ır folakotlordon özünii qorum aq,  iyrənc  şeyləri  aradan  qaldırıb  yox 
ctm ok,  sevim li  şeylori yaratınaq  haqqında düşünm ok  filosofun  borcudur. 
Deyirlor,  bir  filo so f öz  şagirdlorino  belo  yazm ışdır:  “ Pis  adaınla  qonşıı 
olub,  dostlııq  edon  doniz  soyyahı  kimidir:  batm aqdan  yaxasını  qurtarsa 
da,  qorxu  çokm okdon  qurtara  bilm oz.  Ə gor belə  adam   öz-özünii  gotirib 
tohlükoli  vo  dohşotli  b ir ycro  çıxarsa,  onu  idraksız  heyvan  hcsab  ctm ok 
lazımdır;  çünki  faydalı  v ə   zorərli  şcylori  kor-tobii  olaraq  vohşi  h cy v an - 
lar  da  dork  cdirlər.  Axı  su  içm ok  üçün  heç  heyvanlar  da  öz  siirülorini 
tohlükoli  ycrloro  aparm ırlar,  tosadüfon  golib  bclo  bir  yero  çıxdıqda, 
sövq-tobii  olaraq  oradan  qaçır  vo  öz  canlarını  xilas  cd irlo r” .
M on  sizi  bu  iş  iiçün  y ığ m ışaın .  Siz  m onim   on  yaxın  adam larım   vo 
sirdaşlarım sınız,  siz  m onim   d ay ağ ım   vo  istinadgahım sınız.  M olum dur 
ki,  fıkir  vo  əq id o d o   tok  qalan  a d am   harada o lu r olsıın  m ohv olar,  özüno 
köm okçi  tapa  bilm oz.
Bu  b arodo  belo  bir  rə v a y o t  do  vardır:
“ Bir  to rağ ay   bir  fılin  yolu  ü stü n d ə  ö zü n ə  yuva  tikib  yum u rta 
çıxardı.  Filin  su  içm ək   üçün  g e d ə c ə y i  bir  yol  v ar  id isə,  o  da  bu  cığ ır 
idi.  A d əti  üzro  fıl  bir  d o fə  su  iç m o y ə   g ed ə rk ə n   yuvam   tap d alay ıb   y u -

---