Kəlilə və DİMNƏ azərbaycan respublikasi prezidentiNİN İ Ş L ə r id a r ə s I n I N

m urtaları  əz d i.  T orağ ay   b u   b ə d b ə x tliy i  g ö rd ü k d ə   dərhal  anladı  ki, 
bu n u   ed ən   fıldir.  U çub  fılin   b aşm a  qon d u  v ə   dedi:
-   Şahım !  S ən   n ə   ü çü n   y u m u rtaları  əzib,  balalarım ı  m ə h v   etdin? 
Ö z ü n ə   n is b ə tə n   m əni  z əif,  gücsüz  v ə   yazıq  sandığın  ü çü n m ü   b e lə  
ed ib sən ?
Fil  dedi:
-   B əli,  m ə h z   ona  gö rə.
T o rağ ay   bu n u   e şitd ik d ə  uçub  q uşların  y an ın a  getdi  v ə   fılin  onun 
b aşın a  n ə lə r  g ətird iy in i  n ə q l  etdi.  Q u şlar  d ed ilər:  “ Biz  o na  n ə   ed ə   b i- 
lərik ?  B iz g ü c sü z  q u şu q ” .  B e lə  olduqda, torağ ay   sağsağan  v ə   qarğalara 
dedi  ki,  m ə n   istəy irəm ,  siz  m ən im lə   gedib  filin  gözünü  çıxardasınız, 
o n d an   so n ra  ö zü m   b ilə rə m ,  onun  b aşın a  nə  o y u n   açaram .  O n lar  razı 
oldular.  T o ra ğ a y  ilə uçub g etd ilər,  fılin  gö zlərin i  o q ə d ə r d im d ik lə d ilə r 
ki,  o n lar  o v u lu b   y erə  töküldü.  B undan  sonra  fıl  n ə   su  iç m ə y ə   bir  yol 
tap d ı,  nə  y e m ə k   ə ld ə   e tm ə y ə ?   O ld u ğ u   y erd ə  nə  var  id isə,  onunla  da 
dolanırdı.
T o rağ ay   b u n d an  x ə b ə r tutcaq  ço x lu   qurbağası  olan  b ir g ö lm əçən in  
qırağ ın a  g ə lib   əh v alatı  dam şdı,  fıld ə n   qu rb ağ alara  şik ay ət  etdi.  O nlar 
dedilor:  “ B iz  güclü  fılə  n ə   ed ə  b ilə rik ? ”  T o rağ ay   dedi:  “ M ə n   istəy i- 
rəm ,  siz  m ə n im lə   fılin  y ax ın lığ ın d a  olan  bir uçurum un  k ə n a rın a  gedib, 
orad a  q u ru ld ay asım z  v ə   h a y -k ü y   qoparasınız.  Fil  sizin  sosinizi  eşitcək 
o rad a  suyun  o lduğuna  inanıb  u çurum a  d ü şo r” .  Q u rb ağ alar  buna  razı 
oldular.  U çurum un  k ən arın a  toplaşıb,  q u ru ld am ağ a  başladılar.  Susuz- 
luğa tab g ə tirm ə y ə n   fıl  onların quru ltu su n u  cşitcok  o to rə fə  yollandı  və 
u çurum a  y ıx ılaraq   m əh v   oldu.  T o rağ ay   iso  uçub,  onun  başı  ü stə  qanad 
çalaraq   dedi:  “ Ey  gücü  ilo  öyünüb  m əno  h ə q a ro tlə   baxan  zülm kar! 
B oyum un  b alacalığı  ilə  işlətdiyim   böyük  kəloyi,  b o d ən in in   böyüklüyü 
ilə  elodiyin  kom ağıllığı  neeə  g ö rd ü n ?!"
S izlo rd ən   kim   nə  düşünürso,  qoy  onu  söyləsin.
O n lar  d ed ilər:
Ey  ağıllı,  odalətli  vo  m iidrik  fılosof,  bizim   aram ızda  on  bilikli  vo 
on  ləy aq ətli  sənson.  Biziırı  m ülahizom izin  vo  fikrim izin  sonin  əqidən 
vo  düşüncon  y anında  no  o hom iyyoti  ola  bilor?  Biz  bilirik  ki,  suda  tim - 
sah  ilo  b ir y e r d ə   üzm ok  tohlükolidir.  Lakin  günah  burada tim sahda d e- 
yil,  onun  yaşad ığ ı  y erə  girm iş  ad am dadır.  Ə g ə r sən  ilanın  dişindon  zo - 
həri  çıxarıb,  o n u   öz  ü z ə rin d o   sınaqdan  keçirson,  bu  işdə  ilam n  heç  bir 
təq siri  olınaz.  K im   şirin  m ağ arasın a  g irirsə,  o,  parçalanm ağı  da  g özü-
niin  qabağına  gotirm olidir.  F o la k ə tlo r  padşaha  ibrət  olm ur,  b o d b ə x t- 
lik lə r  onu  sarsıtm ır.  Şahın  kefınin  kök  vax tm a  rast  g ə lm əsən ,  in an - 
m ırıq   ki,  həm   sən,  həm   də  biz  onun  q ə z o b in d ə n   xilas  ola  bilok.
B eydəba  dedi:
-  
H oyatım a  and  içirəm   ki,  siz  yaxşı  dediniz,  gözəl  cavab  verdiniz. 
L akin  m ərifətli  və  ehtiyatlı  adam   hoırı  özündon  aşağı,  hom   də  özündon 
yuxarı  vəzifəli  adam larla m əslo h ətləşm əlid ir.  B ir ağıl  xüsusi  m ə sə lə lo - 
ri  həll  etm ək d ə  bəs  olm adığı  kim i,  üınıım i  m əsələləri  həll  etm əkdo  do 
k ifay ət  etm əz.  M onim   D obşəlim   şahla  görüşm ək  q ərarım  düzgündür.
M ə n   sizin  çıxışlarım zı  d in ləd im ,  sizin  ın ən ə  səm im i  dost  o ld u ğ u - 
n uzu,  e lə c o   də,  hom   m ənim   həy atım ,  həm   do  öz  h əy atın ız  üçün  n a ra - 
hat  old u ğ u n u zu   anladım .  Lakin  m ən  bir  tə d b ir  fikirləşib,  bir q ə ra r  q o - 
bul  etm işə m   ki,  siz  onun  noticosini  m ən  padşahla  görü şü b   söhbot  e t- 
d ik d ə n   sonra  b iləcək sin iz.  Ş ahın  saray ın d an   qayıtdığım ı  eşitsən iz, 
m iitloq  m onim   y an ım a  toplaşın.
B e y d əb a  dostlarının  x u d ah afizlo şm əsin o   icazə  verdi.  O nlar  x e y ir- 
dua  etd ik d ə n   sonra  x u d ah afizlo şib   ayrıldılar.  B eydəba  şah  D obşolim in 
y an ın a  getm ok  iiçün  giin  təy in   etdi.  M üoyyon  edilm iş  gün  çatdıqda  o, 
b ro h m o n lo ro   m oxsus  abid  p altarı  gey in ib   padşahın  sarayına  yollandı. 
Şahın  eşik  ağasını  axtarıb  tapdı,  ona  salam   verib  dedi  ki,  çox  xeyirli  bir 
iş  üçün  şahı  görm olidir.  Eşik  ağası  şahın  y an ın a  golib  icazo  istodi.  H o - 
m in  gün  şahın  boş  günü  idi,  icazo  verdi.  B eydoba  içori  girib,  şahın  q a r- 
şısında  dıırdu,  ona  baş  oyib  to ziın   etdi,  sonra  qoddini  düzoldorok  su s- 
m uş  halda  dayandı  və  bir  k o lın o   do  olsun  danışm adı.  Şah  D obşolim  
onun  susm asını  g ö rdiikdə  tlk ro   gedib  ö z -ö z ü n o   dcdi:  “ Bu  filo so f y a l- 
nız  iki  m oqsod  üçün  m onim   yaııım a  golo  bilor:  ya  öz  voziyyotini  y a x - 
şılaşdırm aq  iiçiin  bir  şcy  alm aq  istoyir,  ya  da  clo  b ir  bodboxtlik  üz 
vcrib  ki,  o,  bunun  qarşısında  acizd ir.  Y ardım   göstorocok  bir  adam   tapa 
bilm ir.  O na  gö ıo   m oııo  ponah  g o tirib   ki,  m ən  onıın  düşm onino  on  ağır 
vo  on  işgəncoli  coza  verim .  S o n ra  o  dedi:  “ Yox,  filo so flar  belo  iş  g ö r- 
ınozlor.  Ş ahlar  h ak iıniyyotco  fllo so flard an   iistün  o lsalar  da,  filosoflar 
öz  m üdrikliklori  ilo  şahlardan  dah a  çox  üstiindürlor,  çünki  filosofun 
şaha  ch tiy acı  yo x d u r,  şahlar  iso  dövlotli  o lm aların a  baxm ayaraq  alim - 
siz  keçino  bilm irlor.  M on  oql  ilə  hoyanı  on  yaxın  vo  ay rılm az  dost  h e - 
sab  ed iro m ,  biri  itdikdo,  o  birini  do  tapm aq  olm ur.  İn san lar vo  h cy v a n - 
lar arasın d a olan  som im i  d o stlar d a belo olur.  Biri  öz yoldaşını  itird ik d ə 
bütün  öm rü  boyu  onun  üçün  q ü sso lo n ir vo  kodorlonir.  Kim   alim lordon

---