Kərəm Bayramov, Yunis İsmayılov
Yüklə 6,95 Kb. Pdf görüntüsü
|
48 Burada il ərzində hər hektardan orta hesabla 50-52 tona qədər məhsul götürmək mümkündür. Hal-hazırda şəkər qamışı plantasiyaları 1,7 mln. ha sahəni əhatə edir. Bu bitkinin becərilməsi, doğranması ilə əlaqədar mürəkkəb və çox zəhmətli əməliyyatlar mexanikləşdirilmişdir. Kubanın kənd təsərrüfatının, eləcə də bütün iqtisadiyyatının nüvəffəqiyyətli inkişafı şəkər qamışı istehsalının gələcək artımından bilavasitə asılıdır, çünki onun ixracından gəlir hesabına ölkə üçün zəruri olan xeyli maşın, avadanlıq və başqa məhsullar alınır. Hal-hazırda ölkənin milli gəlirinin formalaşmasında onun xüsusi çəkisi çox böyükdür. Kubanın kənd təsərrüfatında tütünçülüyün də əhəmiyyəti böyükdür. Həcminə görə ölkədən ixrac olunan kənd təsərrüfatı məhsulları arasında o üçüncü yeri tutur. Ölkədə tütün yetişdirilməsinə XVII əsrdə başlanmışdır. Onun ixracatı isə XIX əsrin birinci rübünə təsadüf edir ki, bu da dünya bazarında tütünə olan ehtiyacın sürətlə artması ilə əlaqədar idi. Çox yüksək keyfıyyətli Kuba tütününün alıcısı çoxdur, belə ki, bu tütünün başqa tütündən fərqi ondadır ki, onun tərkibində nikotinin faizi bir qədər az, dad keyfiyyəti isə çox yaxşıdır. Tütünçülük çox gəlirli, lakin ağır zəhmət tələb edən bir sahədir. Respublikanın bütün rayonlarında sitrus bitkiləri plantasiyaları yaradılmışdır. Xuventud adasındakı, Syenfuyeqas və Matansas portlarına yaxın zonalardakı plantasiyaların xüsusi əhəmiyyəti vardır. Kubanın kənd təsərrüfatında qəhvə becərilməsi də mühüm yer tutur. Qəhvə plantasiyaları ölkənin dağlıq hissələrində daha geniş sahələri əhatə edir. Toplanmış məhsulun çox hissəsi yerli ehtiyacı ödəyir, az bir hissəsi ixrac olunur. Ərzaq bitkilərindən ən geniş yayılanları çəltik va kökümeyvəlilərdir. Çəltiyin becərilməsinə xüsusi diqqət yetirilir. Bu bitki əsasən Kauto çayı hövzəsinin və Pinar-del-Rio əyalətinin suvarılan torpaqlarında becərilir. Qarğıdalı və sorqo kimi dənli bitkilər əsasən yem bitkiləri kimi yetişdirilir. Yağ verən bitkilərdən kakos palması, lifli bitkilərdən kənaf əkini üstünlük təşkil edir. Ölkənin aqroiqlim şəraiti bostan bitkilərinin və tropik meyvəçiliyin inkişafı üçün də çox əlverişlidir. Əvvəllər Kubada heyvandarlıq çox zəif inkişaf etmişdi. İndi bu kənd təsərrüfatının mühüm sahələrindən birinə çevrilmişdir. Kənd təsərrüfatı məhsulu istehsalının üçdə biri onun payına düşür. Əsas etibarı ilə təbii otlaqlardan istifadəyə əsasanan heyvandarlıq ekstensiv xarakter daşıyır. Quraq olmayan aylarda mal-qara gecə-gündüz açıq havada olur və yaxşı məhsul verir. Heyvandarlığın inkişaf etmiş sahələrindən biri də donuzçuluqdur. İri şəhərlərin ətrafında cəmləşən donuzçuluq təsərrüfatlarında bir milyon başdan artıq donuz saxlanılır. Bu sahənin inkişafı əhalinin ətə olan ehtiyacının xeyli hissəsini ödəyir. Kubanın ən böyük heyvandarlıq rayonları şərq və mərkəz əyalətləridir. Bu əyalətlərdə ölkənin təbii otlaqlarının 80%-i, iribuynuzlu mal-qaranın 90%-i cəmləşmişdir. Əhalinin ərzaqla təmin olunmasında balıqçılığın da əhəmiyyəti böyükdür. Əsas müttəfiqi olan SSRİ -nin dağılmasından sonra ölkə iqtisadiyyatı xüsusilə də kənd təsərrüfatı böhran vəziyyətindədir. Kənd təsərrüfatı məhsulu istehsalının həcmi getdikcə azalmaqdadır. Bitkiçiliyin bütün sahələri, heyvandarlıq isə tamamilə çıxılmaz vəziyyətdədir. 49 v) Nəqliyyatı, daxili va xarici iqtisadi əlaqələri. İnqilabdan əvvəl əsas rabitə yolları əsas rabitə yolları şəkər istehsal edən rayonları portlarla birləşdirirdi.İnqilabdan əvvəl Kubada ticarət donanması demək olar ki, yox səviyyədə idi. İndi ticarət donanmasının tonnajına görə Kuba Latın Amerikası ölkələri arasında yalnız Braziliya və Argentinadan geridə qalır. Fəaliyyətdə olan 38 portun ümumi ticarət dövriyyəsi 25 mln. tona çatmışdır. Ən iri portları Havana, Santyaqo-de-Kuba, Mantansas, Syefuyeqos, Nuevitas, Mariyol, Quayabaldır. Ölkənin ticarət-iqtisadi əlaqələrinin həyata keçirilməsində xarici ticarətin əhəmiyyəti olduqca böyükdür. Kuba dünyanın bir çox ölkələri ilə ticarət əlaqələri saxlayır. Əgər inqilaba qədər onun ticarət dövriyyəsinin 75-80%-i ABŞ-ın payına düşürdüsə, indi əksinə, ABŞ-ın xüsusi çəkisi azalmış, avropa və digər region ölkələrinin xüsusi çəkisi artmışdır. İnqilabdan sonra ölkənin xarici iqtisadi əlaqələrində keçmiş SSRİ və sosialist sisteminə daxil olan ölkələrin xüsusi çəkisi artmış, onlardan idxal etdiyi enerji daşıyıcılar və digər xammallar hesabına iqtisadiyyatının ayrı-ayrı sahələrinin ehtiyaclarını ödəyirdi. Həmin ölkələrə isə şəkər, əlvan metallar (xüsusilə də nikel), sitrus meyvələri, tütün məhsulları ixrac edirdi. Sosialist sisteminin dağılması Kuba iqtisadiyyatına onun xarici ticarət balansına böyük zərbə vurmuş, onu böhran vəziyyətinə gətirmişdir. Ölkə ərazisinin nisbətən kiçik olmasına baxmayaraq, onu iqtisadiyyatının ixtisaslaşmasına və inkişaf xüsusiyyətlərinə görə üç iqtisadi rayona ayırmaq olar: Qərb rayonuna Havana şəhəri, Havana vilayəti və Pinar-del-Rio vilayəti daxildir. Havanada ölkənin emaledici və tikinti sənayelərinin əsas sahələri yerləşdirilmişdir. Havana ölkənin ən iri sənaye şəhəri olmaqla yanaşı, iri portu, siyasi, mədəni və iqtisadi mərkəzidir. Şəhərin özündə və ətrafında müxtəlif sənaye sahaləri formalaşmışdır. Havana Latın Amerikasında ən gözəl dənizsahili şəhərlərindən biridir. Mərkəz rayonu əsasən şəkər sənayesi və heyvandarlıq üzrə ixtisaslaşmışdır. Rayon böyük əmək ehtiyatına, əlvan metal filizləri ehtiyatlarına və şəkər qamışı əkilmiş münbit torpaqlara malikdir. Onun başlıca mərkəzləri Santa-Klara, Syenuyeqos Kamaqueydir. Şərq rayonu ölkənin ən böyük rayonudur. O, ağır sənayenin ilk növbədə isə nikel istehsalının başlıca bazasına çevrilmişdir. Hazırda şəkər sənayesi birinci dərəcəli əhəmiyyət kəsb edir. Güclü kapital qoyuluşu hesabına burada aqrar-sənaye kmopleksini inkişaf etdirmək, ağır sənayeni formalaşdırmaq mümkündür. Şərq rayonunun əsas mərkəzi Santyaqo-de-Kuba şəhəridir. O, əhalinin sayına və sənaye istehsalına görə ölkədə ikinci mərkəzidir. DOMİNİKAN RESPUBLİKASI Yüklə 6,95 Kb. Dostları ilə paylaş:
|