Kərimov Tofiq Mirzə oglu
Yüklə 3,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
228
Azərbaycana gəlmiĢ ən böyük icma olan alman koloniyaçıları Yele- nendorf adı ilə həmin yaĢayıĢ məntrəqəsini salmıĢdılar. 1869-cu il aprelin 22-də koloniya özünün 50 illiyini təntənəli surətdə qeyd etmiĢdi. 1896-cı ildən etibarən isə Yelenendorfda və onun ətrafında ermənilər görünməyə və orada məskunlaĢmağa baĢlamıĢdılar. Səfə- rəliyev rayonu (Samux) isə məĢhur qarğabazarlı inqilabçı Xanlar Səfərəliyevin (1885-1907) adı verilmiĢdi. Xanlar Həsən oğlu Səfə- rəliyev. 1885-ci ildə Cəbrayıl qəzasının (indiki Füzuli rayonu) Qo- çəhmədli kəndində anadan olmuĢdu.Gənc yaĢlarından çarizmə qarĢı mübarizədə qorxmaz inqilabçı kimi ad çıxarmıĢdı.1907-ci il sentya- brın 19-da milyonçu Abuzər bəy tərəfindən muzdla tutulmuĢ Süley- man adlı dağıstanlı qatil tərəfinfən axĢam sevgilisi ilə görüĢə çıxdığı zaman arxadan atılan güllə ilə qətlə yetirilmiĢdi.Bu zaman onun cəmi 22 yaĢı vardı. Xanlar Səfərəliyevin dəfni böyük izdahamla keçmiĢ və o, Bibiheybətdə torpağa tapĢıırılmıĢdı. Xanların atası Hə- sən kiĢi dostu Əbdül Məmmədovla (Əbdül Məmməd oğlu Məmmə- dov. 1888-ci ildə Cəbrayıl qəzasının (indiki Füzuli rayonu) Qoçəh- mədli kəndində anadan olmuĢdu. Sonralar, 1930-cu ildə “Sərdar” rayonu adlanan (indiki Füzuli rayonu) rayonun Milis Ġdarəsinin rəisi olmuĢdu. Mərd adam kimi ad çıxarmıĢdı. 1934-cü ildə vaxtsız, cə- mi 46 yaĢında dünyasını dəyiĢmiĢdir...) Dağıstana gedib oğlunu öl- dürən Süleymanı tapmıĢ və qisas əvəzi olaraq onun öldürülməsinə nail olmuĢdu...). Xanlara Qovlarsarı və Qaraarx da demiĢlər.). Xanlar rayonu 2008-ci ilədək öz adını saxlamıĢdı. Hazırda Göygöl rayonu adlanır. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 25 aprel 2008-ci il tarixli qərarı ilə Xanlar rayonu mərkəzi Göygöl Ģəhəri olan Göygöl rayonu adlandırılmıĢdır. Zaqatalanın qubernatoru (aylıq məvacib 3.000 min manat). Məhəmməd bəy ġahmalıyev (1870-1924) (o bu vəzifəyə Azərbay- can Xalq Cümhuriyyətinin daxili iĢlər naziri N.Yusifbəylinin 16 aprel 1919-cu il tarixli əmri ilə təyin edilmiĢ və 28 aprel 1920-ci ilədək xidmət etmiĢdi). Zaqatalaq quberniya mühafizə polisinin ins- pektoru ġamil bəy Dibirov (ġamil bəy Dibirov qubernator Məhəm- məd bəy ġahmalıyevi əvəz etmiĢdi... O, Zaqatala jandarmeriyasının və polis qarnizonunun rəisi sayılırdı. Otuzuncu illərdə repressiyaya məruz qalmıĢ, həbs olunaraq güllələnmiĢdi); quberniya mühəndisi 229
Məmməd bəy Sultanov,Quberniya Ġdarəsinin katibi Ağa bəy ġıx- linski. Qubernator yanında xüsusi tapĢırıqlar üzrə məmur Abbasəli bəy Məmmədov. Quberniya Ġdarəsinin mühasibi Vasili Lev.Kar- güzar Abdulla Səfərov.Arxivarius Həzrət Süleymanov.Tərcüməçi Əliağa QardaĢov. Zaqatala Ģəhər polis pristavlığı. Pristav Yusif bəy Ağayev. ġəhər polisi üzrə nəzarətçilər Mehralı DarıĢev və ġıxamir QardaĢov idi. Quberniya üzrə ərazi polis strukturları 7 sahə polis idarəsin- dən ibarət idi. 1. Zaqatala ġəhər Polis Ġdarəsi. 2. Car Sahə Polis Ġdarəsi. Rəisi Hacı Məcid. Onun köməkçisi Rəsul Qaraəhmədov. 3. Balakən sahə polisi. Pəisi Muqu Ġzmayılov. Köməkçisi Əmircanov (Ġndiki Balakən rayonu 1930-cu ildə təĢkil edilmiĢdir. 1963-cü ildə ləğv ediərək ərazisi Zaqatala rayonuna verilmiĢdi. 1965-ci ildə yenidən müstəqil rayondur. Balakənə Sarıbulaq da demiĢlər...). Tala Sahə Polis Ġdarəsi. Rəisi Mahmud bəy Gülməmmədov, köməkçisi Aleksandr Qaraəhmədov. 4. Muxax Sahə Polis Ġdarəsi. Rəisi Məm- mədəli Mansurov, köməkçisi ġirin bəy Mirzəbəyov. 5. Qax Sahə Polis Ġdarəsi. Rəisi Teymuraz Qaraqada oğlu , köməkçisi Bədrəddin Abbasov (Qaxa Qara tala, Tanqıt, Qarağan, Ağyazı və Qıpçaq da demiĢlər...Ġndiki Qax rayonu 1930-cu ildə təĢkil olunmuĢdur. 1963- cü ildə ərazisi ləğv edilərək, Zaqatala rayonuna verilmiĢdi. 1964-cü ildə yenidən müstəqil rayon olmuĢdur. 6. Əliabad Sahə polis idarəsi. 7. Almalı Sahə Polis Ġdarəsi. (Azərbaycan tarixĢünaslığında təqdim olunan strukturu müasir tarixĢünaslıq dövriyyəsinə ilk dəfə təqdim edən bu sətirlərin müəllifləridir (Ġ.M.Əliyarlı, T.R.Behbudov. Müs- təqil Azərbaycan polisinin yaranması və fəaliyyəti. 1918-1920-ci illər. Bakı, 1998-ci il, səh.29-37). QARABAĞ GENERAL-QUBERNATORLUĞU.Mərkəzi ġu- Ģa Ģəhəri idi. Tərkibinə ġuĢa, Zəngəzur, Cəbrayıl və CavanĢir qə- zaları daxil idi. Qarabağ (müvəqqəti) general qubernatoru Xosrov bəy Sultanov ġuĢa Ģəhərində otururdu (ġuĢa Ģəhərinin əsası 1750-ci ildə Qarabağ xanı Pənahəli xan Sarıcalı-CavanĢir tərfindən qoyul- muĢ, 1757-ci ildə tikilib baĢa çatdırılmıĢdı . ġəhər onun Ģərəfinə Pənahabad da adlanrdı. ġəhərin adı havasının ĢüĢə kimi Ģəffaflığı, təmizliyi və təbiətinin saflığı ilə əlaqədardır. X. Sultanovun böyük köməkçisi (birinci müavini) Hüseyn bəy Mahmudbəyov (1874- 230
1920), köməkçisi (mülki hissə üzrə) Qri- qori Kələntərov, məsləhətçilər Xosrov bəy Folatov, Ġbrahim bəy, Levon Vara- petyan və Akop Balasanyan idi. ġuĢa Ģəhərinin pristavı AĢot Andriasyan, kö- məkçisi Məmmədqulu xan Qaradağski (əslində, Qarabağski), Ģəhərin 1-ci hissə- sinin polis pristavı ġahzadə ƏrdəĢir mir- zə, 2-ci hissəsinin polis pristavı Srtanis Melkumov, köməkçisi Mahmud bəy Axundov idi.
Ermənilər qubernator X. Sultanova məktub göndərmiĢdilər. Məktubda Ağdam Ġnzibati Ġdarəsinin rəisi Xosrov bəy Poladova təĢəkkür bildirilirdi. Deyilirdi ki, 1918-ci il iyun ayının ilk günlə- rində Yevlax stansiyasından ġuĢaya gedərkən (həmin vaxt Yevlaxın sahə pristavı Ələkbər bəy Qalabəyov idi) Ağdam stansiyasında sax- lanıldıq. Çünki həmin vaxt ġuĢada “çaxnaĢma” baĢ vermiĢdi... Bu zaman biz polkovnik Xosrov bəy Poladovun rəhbərlik etdiyi Ağdam Ġnzibati Ġdarəsi tərəfindən son dərəcə səmimi və qayğıkeĢ münasibət gördük. Bizim üçün ayrılmıĢ binada nəinki sərbəst, təhlükəsiz gəzir- dik, hətta özümüzə lazım olan zəruri ərzaq malları da alırdıq. Biz Ġnzibati Ġdarə əməkdaĢları tərəfindən çox səmimi münasibət gördük. Xüsusilə, ermənilərin saxlandığı məntəqənin müdiri Əbdürrəhim bəy Xocalinskinin xidmətlərini qeyd etməliyik (tarixi ədəbiyyatda Xozalanski yazılır. Fikrimizcə, Xocalinski düzdür. Xocalinski son- ralar, otuzuncu illərdə repressiyaya məruz qalıb, həbs edilmiĢ və 1937-ci il noyabrın 15-dən 16-na keçən gecə 74 yaĢında güllələn- miĢdir...). Bütün bu Ģəraiti nəzərə alaraq, biz aĢağıda imza atmıĢ 94 Yüklə 3,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|