Kərimov Tofiq Mirzə oglu
Yüklə 3,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qeyd .
231
nəfər erməni xahiĢ edirik ki,Ağdam Ġnzibati Ġdarəsinə bizim təĢəkkürümüzü çatdırasınız. Bununla yanaĢı, X. Poladov Qarabağda erməni-daĢnaklara qarĢı qətiyyətli mübarizə aparmıĢdı... ġUġA QƏZASI. Mərkəzi ġuĢa Ģəhəri. 1 yanvar 1841-ci ildə çarizmin Qafqazda keçirdiyi 10 aprel 1840-cı il tarixli inzibati islahatı zamanı Kaspi vilayətinin tərkibində yaradılmıĢdı...1867-ci il dekabrın 9-da çar hökuməti “Qafqazda inzibati islahatlar haqqında” fərman verdi.Fərmana əsasən aparılan yeni inzibati islahatlar nəticəsində Yeli- zavetpol quberniyası yaradıldı. Quberniyanın tərkibinə 8 qəza, o cüm- lədən ġuĢa qəzası daxil oldu. Paytaxtı ġuĢa olan ġuĢa qəzasının ərazisi 4423,28 kv.verst, əhalisi isə 144876 nəfər ,o cümlədən 76730 kiĢi, 68146 qadından ibarət idi... ġuĢa qəzası 1929-cu ildə ləğv edilmiĢdi. 1930-cu ildə ġuĢa rayonu yaradılmıĢdı.1963-cü ildə ləğv edilərək, ərazisi Xankəndi rayonuna verilmiĢdi.Lakin 1965-ci ildən yenidən müstəqil royon olmüĢdur... Qarabağın mərkəzi ġuĢa Ģəhəri 1992-ci il mayın 8-də erməni - rus iĢğalçıları tərəfindən zəbt edilmiĢdir... ġuĢa Qəza Ġdarəsinin rəisi (aylıq məvacib 3000 manat) Qədir bəy Hacıbəyov, böyük köməkçisi Avetis Ter Qukasov idi. Qəza polis pristavlıqları: 2-ci Vərəndə sahə polis pristavlığı (Vərəndənin peçe- neq-qıpçaq, yaxud oğuz türk tatfalarından birinin adı olduğu ehtimal olunur. Bərəndə və ya Vərəndə tayfası 13-cü əsrin əvvəllərində Dər- bənd vasaitəsilə Azərbaycana gəlməsi güman edilir.Vərəndə 1840- 1867-ci illərdə ġuĢa qəzasının inzibati ərazi sahələrindən biri idi. 1867-ci il dekabrın 9-da çar fərmanı əsasında yeni inzibati islahatlar keçriləndə ərazisi və kəndləri Cəbrayıl və ġuĢa qəzaları arasında pay- lanmıĢdı.Vərəndənin sonrakı adı Ağdərədir. Ağdərə rayonu 1930-cu ildə yaradlımıĢdı və Mardakert adı ilə DQMV-nin inzibati rayonu idi. 1939-cu ilədək Cerabert rayonu adlanıb (“ermənilər ona “Cermux” deyirlər. Əslində, Çiləbörddür). Pristav Aqoparon Danialbəyov, kö- məkçisi Fəxrəddin bəy ġərifbəyov.3-cü sahə Vərəndə polis pris- tavlığı. Pristav Baqrat Mixaylov. 4-cü sahə polis pristavlığı. Pristav Salah Ağayev. 3-cü Ağdam sahə polis pristavlığı. Pristav Hüseynəli Sofiyev,köməkçisi Əbdürrəhim bəy Xocalinski.5-ci sahə polis pris- tavlığı. Pristav Cəfərqulu Ərəbov, köməkçisi Əbdürrəhim Axundov. Qeyd: Ağdamın qədim adının “Aquen” sözündən törəndiyi irəli sürülür... Hələ 18-ci il əsrin birinci yarısında Qarabağ xanı 232
Pənahəli xan Sarıcalı-Cavanşir öz dədə-baba mülkü olan Ağdamda İmarət adlanan yerdə ağ daşdan məqbərə tikdirmişdi. Həmin imarət ətraf yerlərin əhalisi üçün bir növ mayak rolunu oynamışdır. Ağdamın adını həmin imarətlə əlaqələndirənlərdə var. Bu mənada “Ağdam” “Günəş şüaları ilə nurlanmış işıqlı, ağ ev” deməkdir .Bəzi etimoloqların fikrincə,”Ağdam” sözü qədim türk dilində “kiçik qala” deməkdir. Lakin Ağdamın Pənahəli xanın tikdirdiyi imarətə qədər mövcudluğu bəllidir. Tarixi ədəbiyyatda Ağdam şəhərinin 1928-ci il- də yarandığı barədə məlumatlar da var... 1930-cu il avqustun 8-də Ağdamda rayon təşkil olunub. Ağdama Qurdlar da demişlər. Ağdam rayonu və şəhəri 23 iyul 1993-cü ildə erməni qəsbkarları tərəfindən işğal olunmuşdur. Ağdam turistlər arasında maraq doğuran “20 ruh- lar şəhəri” siyahısına salınıb. 2010-cu ilin noyabr ayında üzdəniraq Dağlıq Qarabağ Respublikası adlanan separatçı rejimin rəhbərləri Ağdamın adını erməniləşdirmək məqsədilə onun adını dəyişərək “Akna”, ”Akn”,”Hakaku” qoyublar. Ağdam Bakıdan 358 km. məsa- fədə yerləşir. ZƏNGƏZUR QƏZASI. Mərkəzi Gorus kəndi idi. ( Zəngəzur - “zəng susdu “ deməkdir). Hələ 1861-ci ildə aparılan islahatlar za- manı inzibati ərazi vahidi kimi Yelizavetpol quberniyasının tərkibi- nə daxil edilmiĢdi. 1867-ci il dekabrın 9 da çar hökuməti “Qafqazda inzibati islahatlar haqqında” fərman verdi. Fərmana əsaasən aparı- lan yeni inzibati islahatlar nəticəsində 1868-ci il yanvarın 1-dən Yelizavetpol quberniyası yaradıldı. Quberniyanın tərkibinə 8 qəza - Yelizavetpol, ƏrəĢ, Nuxa, Qazax, CavanĢir, Cəbrayıl, Zəngəzur və ġuĢa qəzaları daxil idilər.Mərkəzi Gorus Ģəhəri (indi Ermənistan ərazisində,Gorus çayı sahilindədir.1370 m. hündürlükdə yerləĢir. Sonralar, 1924-cü ildə ilk dəhə Ģəhər statusu almıĢdı) olan Zəngəzur qəzasının ərazisi 6742,92 kv.verst (1 verst =1,0668 km.-dir), əhalisi 224197 nəfər, o cümlədən 112780 kiĢi, 111417 qadın idi. Əhalinin 120 min nəfərini (53,2 faizini) azərbaycanlılar, 3638 (1,62 faizini) müsəlman kürdləri təĢkil edirdi. Zəngəzur Qəza Ġdarə rəisi (aylıq məvacib 3.000 manat) vəzifəsini əvəz edən Həbib xan ġəkinski (1920-ci ilin əvvəli) idi. Qeyd: AXC dövründə Zəngəzur qəzasında əsas 6 nəfər qəza rəisi vəzifəsində xidmət göstərmişdir. Bunlar: 1 . Fərəc bəy Məlikna- 233
mazəliyev. 2. Hüseyn bəy Mahmudbəyov. 3. Fərrux bəy Sərməstbəyov 4. Mirzə Məhəmməd Axundov. 5 . Camal bəy Sultanov. 6. Həbib xan Şəkinskidir. H. Şəkinskini müvəqqəti olaraq onun böyük köməkçisi (birinci müavini) Şahsuvar bəy Kələntərov (Hüseynbəyov) əvəz etmişdir... Kiçik köməkçisi Mahmud bəy Hüseynəli bəy oğlu Sərməst- bəyov idi. İkinci sahənin polis pristavlığı. Pristav Cabbar Niyazov idi. Üçüncü sahənin polis pristavlığı. Pristav Əli bəy Şərifov idi. Dördüncü sahənin polis pristavlığı. Pristav Cəmil Şirinov idi. CƏBRAYIL QƏZASI. Mərkəzi Karyagin (Qarabulaq) kəndi. Qəza Ġdarə rəisi (aylıq məvacib 3.000 manat) Ələkbər bəy Bəh- rəmbəyov (1920-ci ilin əvvəli) (ondan əvvəl bu vəzifəni Hüseyn bəy Mahmudbəyov daĢımıĢdı...Ə. Bəhrəmbəyov bu vəzifəyə Azər- baycan hökumətinin qərarı və daxili iĢlər naziri N.Yusifbəylinin 5 yanvar 1920-ci il tarixli 228 nömrəli əmri ilə təyin olunmuĢdu. Onun rəisliyi 12 dekabr 1919-cu ildən sayılmıĢdı. Ə. Bəhrəmbəyov bunadək Bakı Mərkəzi Həbsxanasının rəisi vəzifəsində xidmət edir- di. Ə. Bəhrəmbəyov Cəbrayıl qəzasının rəisi vəzifəsində 1920-ci il martın 6-dək çalıĢmıĢdı...), köməkçisi Ġsrail Ter Ġonisyan. 1-ci sa- hə polis pristavlığı. Pristav Həbib Məhərrəmov (sovet hakimiyyət dövründə həbs olunmuĢ və Azərbaycan FK Kollegiyasını qərarı ilə 1921-ci ildə güllələnmiĢdi...). 2-ci sahə polis pristavlığı. Pristav Mirzə Həsən bəy Mirzə Cəfər oğlu Vəzirov (ġuĢada anadan olmuĢ- du. Əvvəllər ġuĢa Ģəhərində tərcüməçi və pristav köməkçisi iĢləmiĢ- di). 3-cü sahə polis pristavlığı. Pristav Camal bəy Əlibəyov. 4-cü sahə polis pristavlığı. Pristav ArĢak Balasanyan, köməkçisi Artyom ġahnəzərov idi.
Yüklə 3,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|