Kisaltmalar

13

2.2c.2 Sarılık tedavisi için hastaneye yeniden başvuran 

bebek

Sarılık nedeniyle başvuran ve tedavi gerektiren hastalarda 

aşağıdaki tetkikler yapılmalıdır:

7

1.  Anne ve bebek kan grupları

2.  Direkt Coombs testi

3.  Tam kan sayımı ve periferik yayma

4.  Retikülosit sayısı

5.  Total, direkt, indirekt bilirubin düzeyleri

6.  G6PD düzeyi

7.  İdrarda redüktan madde

8.  STB kan değişimi sınırına yaklaşıyorsa serum albumin 

düzeyi

9.  Patolojik tartı kaybı varsa serum elektrolitleri

10. Direkt bilirubin artışı veya geç başlangıçlı sarılık varsa 

tam idrar incelemesi, idrar kültürü, sepsis göstergeleri

11. 

Uzamış sarılıkta yukarıdaki testlere ek olarak 

tiroid işlevleri, direkt bilirubin artışı varsa kolestaz 

incelemeleri

2.2c.3 Bilirubin değerlendirme yöntemleri

2.2c.3i Kanda değerlendirme

Kimyasal laboratuvar analizörleri

Merkezi laboratuvarlardaki bu analizörler, serum 

ya da plazmada kimyasal reaksiyonla (diazo) ya da 

spektrofotometrik olarak TB konsantrasyonunu direkt 

olarak ölçerler. Merkezi laboratuvarlardaki bilirubin 

ölçümü genellikle altın standart olarak kabul edilir, diğer 

bilirubin ölçüm yöntemlerini değerlendirmek için kullanılır. 

Ancak venöz kan alınma ihtiyacı vardır ve yenidoğanda ağrılı 

olup yeterli kan alınması her zaman mümkün olmayabilir. 

Ayrıca TB ölçümlerinde laboratuvarlar ve analizörler 

arasında büyük farklılıklar tespit edilmiştir.

51

Şekil 1.

 Postnatal yaş ve transkutan veya total serum bilirubin değerlerine göre bebeklerin risk durumu. 

≥2 farklı zamanda 

bilirubin düzeyi alınan bebeklerde, bu değerler nomogram üzerine işaretlenip, bilirubin yükselme hızı değerlendirilir. 

Eğer bilirubin düzeyi üst persantil eğrilerine doğru yükseliyorsa hemoliz düşünülür ve buna göre takip ve tetkik edilir.

6,50

25

20

15

10

5

0

428

342

257

171

85

0

0 

12 

24 

26 

48 

60 

72 

84 

96 

108 

120 

132  144

Postnatal yaş (saat)

Serum Bilirubin (mg/dl)

Yüksek Risk Zonu

Orta-Y

üksek Risk Zon

u

Orta-Düşük Risk Zon

u

Düşük Risk Zonu

95 % ile

µmo/L

---

14

Kimyasal olmayan fotometrik cihazlar

Bu hasta başı ölçüm cihazları, bilirubin konsantrasyonlarını 

spektrofotometrik olarak ölçerler ve az miktarda kan 

(topuktan kapiller kan örneği) gerekir. Fotometrik cihazlar 

ile ölçülen bilirubin değerleri ile standart kimyasal bilirubin 

ölçümleri arasında yakın bir bağıntı vardır. Ancak bilirubin 

düzeyleri 14.6 mg/dl’yi aştığında bu uyum bozulur, TB 

değerleri daha düşük olarak ölçülür. Bu durumda bilirubin 

standart laboratuvar yöntemi ile değerlendirilmelidir.

52

2.2c.3ii Transkutan bilirubin (TcB) ölçümü 

TcB ölçüm cihazı cilt yüzeyinden total serum veya 

plazma bilirubinini ölçer. TcB ölçümünün kullanımı 

gözle değerlendirme ile sarardığı fark edilen bebeklerin 

bilirubin değerlerinin belirlenmesi için kan alımı sayısını 

azaltmıştır. Ayrıca TcB ölçümünün hastanede ve hastane 

dışında yaygın kullanımı ağır hiperbilirubinemi sıklığını ve 

fototerapi için hastaneye tekrar başvuru sıklığını azalttığı 

gibi fototerapi alan bebek sayısını ve süresini azalttığını 

gösteren çalışmalar vardır.

53-56

 Ancak fototerapi alan 

bebeklerde ve cilt rengi koyu olan bebeklerde TcB ölçümü 

güvenilir değildir. 

Birçok yayında, değişik etnik gruplardan oluşan term 

ve preterm bebeklerde TcB ile STB ölçümleri arasında 

yakın bağıntı gösterilmiştir.

50,57

 Ancak yüksek TcB bilirubin 

düzeylerinde TcB ölçümleri STB düşük gösterdiğinden 

standart laboratuvar yöntemleri ile doğrulanmalıdır. 

TcB ölçen cihazlar arasında önemli farklılıklar vardır. 

Klinikte STB ölçümü yerine TcB kullanılacaksa yeni cihazın 

ölçtüğü değerlerin STB değerleri ile uygunluğu laboratuvar 

ile karşılaştırılarak doğruluğundan emin olunmalıdır.

Aşağıdaki bebeklerin TcB ile değerlendirilmesi  

önerilmemektedir;

1. TcB 

> 12 mg/dl olan bebekler

2.  İlk 24 saatte sarılığın görüldüğü bebekler

3.  Tedavi kararı verilen bebekler

4.  Fototerapi tedavisi alan bebekler

Bilirubin nomogramında TcB 75 persantili aştığında serum 

bilirubin ile doğrulanmalıdır.

6,58

2.2c.4 Direkt bilirubin ne zaman bakılmalı?

Tedavi gerektiren tüm sarılıklı bebeklerde total bilirubin 

ile birlikte direkt bilirubin bakılmalıdır. Hasta bebekler ve 

uzamış sarılığı olan bebeklerde kolestazı değerlendirmek 

amacıyla total ve direkt bilirubin bakılmalıdır.

1.

  Tüm gebelerde ABO ve Rh (D) kan gruplarına ve olağan 

dışı izoimmün antikorlara bakılmalıdır.

2.

  Anne kan grubu bilinmiyorsa veya anne kan grubu 0 

veya Rh (-) ise kordon kanında direkt Coombs testi, ABO 

ve Rh (D) kan grubuna bakılmalıdır.

3.

 Doğumdan sonra 8-12 saat ara ile vital bulgularla 

birlikte sarılık varlığı değerlendirilmelidir.

4.

  Sarılığın gözle değerlendirilmesi güvenilir değildir. Sarı 

görünen bebekte bilirubin tayini yapılmalıdır.

5.

  İlk 24 saatte gelişen sarılık aksi kanıtlanana kadar 

patolojik kabul edilmelidir. Bu bebeklerde hemolitik 

hastalık ve diğer patolojik nedenler araştırılmalıdır. 

6.

 

STB düzeyleri bebeğin yaşına göre bilirubin 

nomogramında yorumlanmalıdır.

7.

  Tedavi gerektiren düzeyde hiperbilirubinemi gelişen, 

STB düzeyindeki artış persantil atlayan ve öykü ya 

da fizik muayenede sarılığı açıklayacak bir neden 

bulunamayan bebeklerde ayrıntılı laboratuvar 

incelemeleri yapılmalıdır.

8.

  Bilirubin farklı yöntemlerle ölçülebilir.

9.

 TcB ile STB ölçümleri arasında yakın bağıntı 

gösterilmiştir. Ancak TcB 

>12 mg/dl, ilk gün sarılık, 

fototerapi alan bebek ve tedavi kararı verilirken TcB 

güvenilir değildir.

10.

 

Tedavi gerektiren tüm sarılıklı bebeklerde total bilirubin 

ile birlikte direkt bilirubin ölçülmedir.

11.

 Direkt hiperbilirubinemi her zaman patolojiktir.

STB 5 mg/dl’nin altında olduğunda direkt bilirubin 1 

mg/dl’nin üzerinde ise veya STB 5 mg/dl’nin üzerinde 

olduğunda direkt bilirubin total bilirubinin %20’sinden 

fazla ise direkt (konjuge) hiperbilirubinemi tanısı konur.

7

 

Bunun dışında direkt bilirubin düzeyinin 2 mg/dl üzerinde 

olması her zaman patolojiktir.

15

---