Kisaltmalar
Yüklə 368,16 Kb. Pdf görüntüsü
|
15 2.2d Risk faktörleri Tüm yenidoğanlar taburcu olmadan önce ciddi hiperbilirubinemi risk faktörleri açısından değerlen- dirilmelidir. 6 Her yenidoğan ünitesinde risk değerlendirme protokolleri oluşturulmalıdır. Düşük gebelik haftası ve tek başına anne sütü ile beslenme en önemli hiperbilirubinemi risk faktörü olarak bulunmuştur. 59 Ağır hiperbilirubinemi için önemli risk faktörleri aşağıda sıralanmıştır; 6 1. Taburcu olmadan önceki STB veya TcB düzeyi yüksek veya yüksek-orta risk bölgesinde olması 2. Düşük gebelik haftası ( <38) 3. Anne sütü ile beslenme, özellikle iyi ememeyen aşırı ağırlık kaybı olan bebekler 4. İlk 24 saatte sarılık gözlenmesi 5. İzoimmün hemolitik hastalık, diğer hemolitik hastalıklar (G6PD eksikliği) 6. Daha önce fototerapi almış kardeş öyküsü 7. Sefal hematom veya yaygın ekimoz 8. Asya kökenli olmak 2.2e Sarılığın nedenine yönelik özel değerlendirmeler G6PD eksikliği akut hemoliz ile ilişkili olup ciddi hiperbilirubinemi ve bilirubin ensefalopatisi ile sonuçlanabilir. Ülkemiz G6PD eksikliği kuşağındadır ve ülkemizde sıklığı %4-9 arasındadır. 60 Hemoliz varlığında enzim düzeyleri yüksek çıkabilir, üç ay sonra tekrarlanmalı ve bebek hemoliz yapıcı ajanlardan uzak tutulmalıdır. 12 G6PD eksikliği olan yenidoğanların çoğunda anemi ve retikülositoz gibi belirgin hemoliz bulguları yoktur. Daha duyarlı testler yapıldığında bu bebeklerde hem döngüsünde bir hızlanma olduğu gösterilebilir ancak bu tek başına hiperbilirubinemiyi açıklamaz. G6PD eksikliği olan ve ciddi hiperbilirubinemi gelişen bebeklerde aynı zamanda bilirubin konjugasyonunda da defekt olduğu öne sürülmektedir (UGT promotor gen mutasyonu). 61 Galaktozemi için ciddi sarılığı olan bebeklerde bir tarama testi olarak idrarda redüktan madde mutlaka bakılmalıdır. Galaktozemili hastalarda yaşamın ilk günlerinde indirekt bilirubin hakimiyeti olabileceği akılda tutulmalıdır. 2.2f Taburculuk öncesi risk değerlendirme Her yenidoğan taburcu olmadan önce ciddi hiperbilirubinemi gelişim riski için değerlendirilmeli, risk değerlendirme protokolleri oluşturulmalıdır. Risk değerlendirmesi özellikle 72 saatten önce taburcu olan yenidoğanlar için önemlidir. Risk belirlenmesi için tüm bebeklerden hastaneden taburcu olmadan önce STB veya TcB ölçümü yapılmalıdır. Bu yaklaşım ağır hiperbilirubinemi gelişimi için riski olan bebeklerin belirlenmesinde yardımcı olur. 7 Yenidoğan metabolik hastalıklarının taranması esnasında STB için alınan kan örneği tekrar kan alma ihtiyacını ortadan kaldırır. Bilirubin ölçümlerinin yanı sıra risk faktörlerinin de belirlenmesi (bakınız 2.2d) ve bunların birlikte kullanılması önerilmektedir. 6
Taburculuk öncesi alınan bilirubin düzeyi yüksek risk bölgesinde ( >95 persantil) olan yenidoğanlar taburcu edilmemelidir. Bilirubin düzeylerine göre takip şeması Şekil 2’de verilmiştir.
16 35-37 6/7 - gebelik haftası + diğer hiperbilirubinemi risk faktörleri a Ölçülen TcB/TSB Bilirubin risk zonunu belirle b Yüksek Fototerapi için değerlendir c 4-8 saat içinde TSB Fototerapi için değerlendir c 4-24 saat içinde TSB/TcB d
oluyorsa 2 gün sonra kontrol
Kontrolde TSB/TcB açısından değerlendir <72 saatte taburcu ise 2 gün sonra kontrol Yüksek - orta Orta - düşük Düşük
Şekil 2 A Şekil 2 B Yüksek Yüksek - orta Orta - düşük Düşük
35-37 6/7 -
hafta ve hiperbilirubinemi için başka risk faktörü yok veya
≥38 hafta + diğer hiperbilirubinemi risk faktörleri a Fototerapi için değerlendir c 4-24 saat içinde TSB Fototerapi için değerlendir c 24 saat içinde TSB/TcB d
ise 2 gün sonra kontrol
<72 saatte taburcu ise 2-3 gün sonra kontrol Ölçülen TcB/TSB Bilirubin risk zonunu belirle b
17 Şekil 2.
Taburculuk öncesi TcB ve STB düzeylerine, gebelik haftası ve risk faktörlerine göre önerilen takip ve tedavi akış şeması. a) risk faktörleri; 1) Pozitif direkt Coombs testi, kan grup uyuşmazlığı, hemolitik hastalık, (herediter sferositoz, G6PD eksikliği), 2) daha önceki kardeşlerde sarılık öyküsü, 3) sefal hematom veya belirgin ekimoz, 4) anne sütü ile beslenme [emzirme iyi değil, kilo kaybı fazla ( >%8-10)], b) Şekil 1, c) fototerapi sınırlarına göre değerlendir (Şekil 3), d) hastanede veya ayaktan izlenebilir. 6 Şekil 2 C 2.2g Taburculuk sonrası izlem Her yenidoğana taburcu olurken hiperbilirubinemi risk faktörleri göz önünde bulundurularak sarılık için uygun izlem planı yapılmalıdır (Şekil 2). Ailelere sarılık hakkında bilgi ve yazılı kılavuzlar verilmelidir. İlk randevudan önce tıbbi konularda (sarılık, beslenme yeterliliği) ne zaman kiminle temas edeceği konusunda da aileler bilgilendirilmelidir. İzlem randevularının zamanı bebeğin taburcu olduğundaki yaşına ve risk faktörlerinin olup olmamasına bağlıdır. STB’nin tepe yaptığı dönemden önce taburcu edilen bebekler yükselme döneminde sarılık açısından takip edilmeli gerekirse bilirubin ölçümü yapılmalıdır. 72 saatten önce taburcu edilen bebekler taburcu olduktan sonraki 2 gün içinde görülmeli ve sarılığı ve bilirubin ölçümüne ihtiyacı değerlendirilmelidir. Bazı risk faktörleri olan bebeklerin 24 saat içinde görülmesi gerekirken, risk faktörü olmayanlar daha uzun aralıktan sonra görülebilir (Şekil 2). Genel olarak; erken taburcu olan bebeklerin daha erken görülmesi gerekir. 7 • 24 saatten önce taburcu olanlar, yaşamlarının 72 saatinde, • 24-47. 9 saat arasında taburcu olanlar, yaşamlarının
96 saatinde, • 48-72 arasında taburcu olanlar yaşamlarının 120
saatinde görülmelidir. Eğer hiperbilirubinemi için risk faktörü varsa ve uygun takip yapılamayacaksa hiperbilirubinemi riskinin en yüksek olduğu zaman dilimi geçinceye kadar taburculuk ertelenmelidir. Her kontrolde yenidoğanın ağırlığı, ağırlık kaybı yüzdesi, beslenmesi yanında idrar, gaita sayı ve rengi, sarılık olup olmadığı değerlendirilmelidir. Yüksek
Yüksek - orta Orta - düşük Düşük ≥38
hafta + hiperbilirubinemi için başka risk faktörü yok 2 Fototerapi için değerlendir c 4-24 saat içinde TSB kontrole çağır Kontrolde TSB/cB açısından değerlendir
içinde kontrol et Ölçülen TcB/TSB Bilirubin risk zonunu belirle b
Yüklə 368,16 Kb. Dostları ilə paylaş:
|