KitabxanaşÜnasliq
Yüklə 3,72 Kb. Pdf görüntüsü
|
181 aspektlərdən: iqtisadi, sosial, idarəetmə, şəxsi və s. yanaşmalar mövcuddur. hər bir yanaşmanın tədqiqat obyektindən asılı olaraq, mahiyyətin dərk edilməsi nöqteyi nəzərdən izahı var. Idarəetmə keyfiyyəti sahəsində Amerikalı mütəxəssis C.Xarrinqton bu məsələ haqqında fikrini aşağıdakı kimi ifadə etmişdir: “ Keyfiyyət – qəribə şeydir. Hamı ondan danışır, hamı onunla yaşayır və hər kəs düşünür, bu haqda nə bilir, bu nədir. Lakin çox az bir hissə keyfiyyətin izahı haqqında vahid fikrə gəlir”[3]. Keyfiyyət məfhumunun təyin edilməsinin müxtəlif aspektlərinə əsasən təsnifatına bu anlayışın mütləq qiymət kimi, məhsulun xassəsi kimi, təyinata və standartlara uyğunluq kimi daxil edilmişdir [3]. Keyfiyyət kateqoriyasına gözlənti və tələbat kimi terminlərin daxil edilməsi təsadüfi xarakter daşımır. Bu qanunauyğundur. XX əsrin ortalarından istehlakçılar cəmiyyəti yaradılmışdır. Bu cəmiyyətin tələbləri dövlət və ictimaiyyət tərəfindən müdafiə edilir. Kateqoriyanı ali təhsil sisteminə tətbiq etsək, bir təhsil sistemində hazırlanmış kadrların digər sistemdə hazırlanan kadrlardan fərqləndirən müəyyənliklər kimi təsəvvür etmək olar. Nəzərə alsaq ki, təhsil sistemi təhsili idarəetmə orqanları, təhsil müəssisələri, təhsil proqramları, öyrənənlər və öyrədənlər kimi əsas elementlərdən, şəxsiyyət, iste hsalat, cəmiyyət və dövlət kimi subyektlərdən (sifarişçi və təhsil xidmətləri müştəriləri) ibarətdir, o halda bunlar arasında qarşılıqlı əlaqələrin qurulması və fəaliyyətlərinin uzlaşdırılması keyfiyyəti təmin edən əsas amil kimi ortaya çıxır. Beləliklə təhsilin keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi prosesini iki alt hissəyə bölmək olar: subyektin qiymətləndirməsi (xarici qiymətləndirmə), təhsil sisteminin özünün qiymətləndirməsi (daxili qiymətləndirmə). Təhsil sisteminin qiymətləndirilməsində zəruri şərtlərdən biri, kim qiymətləndirir, kimi qiymətləndirir və hansi qiymətləndirmə kriteriyası (kimin mövqeyi və maraqları) ilə qiymətləndirilir. Hər bir təhsil sisteminə maraq və gözləntilər müxtəlif səbəblərdən formalaşdığından sifarişçilərin və təhsil sistemindən yararlananların mənsubiyyətindən, göstərdiyi xidmətin növündən, peşələrə əmək bazarında qoyulan tələblərdən asılı olaraq dəyişə bilər. Məlumdur ki, sistem elementlərin bütöv, tam əlaqəli cəmidir. Sistem daxilində elementlər bir-biri ilə çox sıx əlaqədədir. Bu əlaqələr sistemin nizamlanmasını təmin edir.Yuxarıda qeyd edildiyi kimi təhsil sistemi də qarşılıqlı təsirdə olan beş elementin kompleksidir. Element isə mövcud tamın tərkibində kiçik vahiddir. Bu vahid özü müəyyən funksiyanı yerinə yetirir. Deməli təhsil sistemində hər bir elementin öz fəaliyyətini hansı istiqamətdə qurmasından, qarşıya qoyduğu məqsədə çatmaq üçün fəaliyyət yanaşmasından və digər elementlərlə qarşılıqlı fəaliyyətini nizamlamasından asılı olaraq nəticəni müəyyənləşdirir. Ümu miyyətlə ali təhsilin keyfiyyətinə sabit bir forma kimi yanaşmaq düzgün nəticəyə gətirmir. Texnologiyanın sürətlə dəyişildiyi və informasiya 182 mübadiləsinin operativ həyata keçirilməsi şəraitində bu gün üçün keyfiyyət göstəriciləri məqbul sayılan mütəxəssisin sonrakı dövr üçün keyfiyyəti o qədər də yüksək olmayan kimi və yaxud əmək bazarının tələblərinə cavab verməyən kadr kimi təqdim edilməsinə gətirir. Ona görə də kadr hazırlığında dövrün tələbləri nəzərə alınmalı, təhsil proqramlarında, kurrikliumlarda hətta fənnlər üzrə tədris olunan mövzularda dəyişikliklər aparılmalı va yeniliklər daim nəzərə alınmalıdır. Təhsili idarəetmə orqanları bu dəyişiklikləri daim diqqət mərkəzində saxlayaraq təhsil sisteminin digər elementlərini də buna əməl etməyi tələb etməlidir. Yuxarıda deyilənlərin hamısı Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “2009-2013- cü illərdə Azərbaycan Respublikasının Ali təhsil sistemində islahatlar üzrə Dövlət Proqramı” – nın təsdiq edilməsi barədə 22 may 2009-cu il tarixli 295 saylı sərəncamda öz əksini tapmışdır. Azərbaycan Respublikasının ali təhsil sisteminin Avropa təhsil məkanına inteqrasiyası prosesinin sürətləndirilməsi, ali təhsilin məzmununun Boloniya prinsiplərinə uyğun aparılması, ölkə iqtisadiyyatının inkişaf meylinə müvafiq olaraq yüksək hazırlıqlı kadrlara tələbatın ödənilməsi, həmçinin əhaliyə müasir tələblər səviyyəsində ali təhsil almaq imkanı yaradan səmərəli ali təhsil sisteminin formalaşdırılması birmənalı şəkildə dövlətin və ali təhsil müəssisələrinin qarşısına qoyulmuşdur [5]. Təhsil sisteminin beş əsas elementi arasında əlaqələrin qurulmasından asılı olan bu prosesin həyata keçirilməsi hər bir təhsil orqanına öz səlahiyyətləri daxilində fəaliyyətlərini nizamlamaq imkanları yaradır. Sərəncamdam irəli gələn məsələlərin həlli təkcə Azərbaycan Respublikasının deyil Ümumi Avropa əmək bazarının tələblərinin nəzərə alınmasını qaçılmaz edir. Başqa sözlə təhsil fəaliyyətinin effektivliyi onun planlaşdırılması və təhsil prosesinin həyata keçirilməsi formasından (tədris planının tutumluluğu, tədris müddəti və s.) yox, təhsilin nəticəsindən, tələbənin əldə etdiyi bilik, dünya görüşü, qazandığı peşəyə uyğunluğu, sərbəst öyrənmə və özünü təhsil xüsusiyyətlərinə malik olması ilə qiymətləndirilməsi məqsədəuyğun olar. Bu qiymətləndirmədə əsas ağırlıq mərkəzində təhsil prosesi durur (tədris proqramları, tələbələrin təhsildə yetərliliyi) bu prosesdə məzunun əldə etdiyi peşə və şəxsi hazırlıq səviyyəsi ilk növbədə işə götürənlərin rəyi təhsil nəticəsinin yoxlanması kriteriyasına daxil olunmalıdır. Deyilənlərə əsaslansaq belə bir nəticəyə gələ bilərik ki, müasir anlamda keyfiyyət predmetin insanın necə qəbul etməsi xarakterindən asılı olaraq qarşıya çıxan tələbatın ödənilməsi xüsusiyyətinin nisbi subyektiv xarakteristikasıdır. İnsanın tələbatı artdıqca onun ödənilməməsi ehtimalı artır, yəni keyfiyyət azalır və tərsinə. Bu halda eyni bir predmet bir nəfər üçün yüksək, Yüklə 3,72 Kb. Dostları ilə paylaş:
|