KitabxanaşÜnasliq
Yüklə 3,72 Kb. Pdf görüntüsü
|
183 digəri üçün aşağı keyfiyyətli olur. Beləliklə fəlsəfi anlamda keyfiyyət – predmetin xassələrinin sabit toplusu və dünya anlamında insanın nöqteyi nəzərindən asılı nisbi tələbatın ödənilməsi ücün ölçü vasitəsidir, yəni “mütləq keyfiyyət” ola bilməz. Təyin edilən anlamda keyfiyyət təminatının yeni ehtiyatını yada salaq xüsusən kadr hazırlığında qəbul edilən informasiyanın həcmindən asılı olan bilik. Tədris prosesində insan öz biliyinin həcmini artırır, bundan asılı olaraq iş keyfiyyətini yüksəldir. Öz növbəsində tələbatın ödənilməsi tərtibini yüksəldir – deməli mütəxəssis keyfiyyətini artırır. Keyfiyyət üzrə peşəkarların beynəlxalq ittifaqının prezidenti, keyfiyyət problemi üzrə Rusiya akademiyasının akademiki Lapidus V.A demişdir: “Bilik – daşıyıcısı və meyarı insan olan bir dəyərdir” [3]. Biliklərin əldə edilməsi ali təhsil müəssisələrində tədris prosesinin təşkilindən, öyrədənlərlə öyrənənlər arasında münasibətlərin tənzimlənməsindən, maddi texniki bazanın səviyyəsindən, həmçinin öyrənənlərin sərbəst işləmə və özünütəhsil vərdişlərinin həyata keçirilməsi bacarıqlarının formalaşdırılmasından asılıdır. Son illərdə Avropa ölkələrində ali təhsil sisteminin keyfiyyətinin artırılmasına maraq bir sıra daxili və xarici faktorların təsiri ilə artmışdır. Bu səbəblərdən birincisi ali təhsilin kütləviliyinin təmin edilməsinə akademik standartların tətbiqinin zəifləməsi, universitetlərin fəaliyyətinə müəyən məqsədlər üçün işəgötürənlərin daha çox qarışmaq təşəbbüslərinin artması. Onların fikrinə görə işəgötürənlərin maraqlarının nəzərə alınmaması hazırlanan kadrların əmək bazarının tələblərinə uyğunluğuna zəmanət vermir. Ali təhsilə ayrılmış dö vlət vəsaitinin azalması ilə yanaşı təhsil haqlarının durmadan artırılması, beləliklə ictimai xərclərin effektivliyinin və ona olan tələbatın artması, universitetlərin (ali təhsil müəssisələrinin) daha aşkar ictimaiyyətə açıq olması, əmək bazarında rəqabətin güclənməsi, mobilliyə marağın artması və qeyri hökümət təşkilatlarının ali məktəblərin işinə müdaxilə meylinin güclənməsi və s. təhsil sisteminin ictimayətlə qarşılıqlı fəaliyyətini zərurətə cevirir. Boloniya deklorasiyasında ali təhsilin keyfiyyətinin ümumi konturu verilmişdir. Bu istiqamətin inkişaf etdirilməsi Boloniya prosesində aşağıdakı kimi ifadə edilir: “Keyfiyyətin təmin edilməsi məqsədilə Avropa əməkdaşlığı çərçivəsində müqayisə edilən kriteriya və metodologiyanın hazırlanması”. Avropa təhsil cəmiyyəti dəfələrlə ali təhsilin keyfiyyətinin baza prinsiplərinin və mahiyyətinin təyin edilməsi üçün təşəbbüs göstərmişdir. 1998-ci ildə “XXI əsr ali təhsili üçün Ümumdünya bəyannaməsi” YUNESKO-nun təşkilatçılığı ilə keçirilən bu tədbirdə ali təhsilin keyfiyyəti aşağıdakı kimi müəyyənləşdirilmişdir: “Ali təhsil sferasında keyfiyyət onun bütün funksiya və fəaliyyət növlərini : tədris və akademik proqramlar, elmi-tədqiqat və təqaüd, kadrların komplektləşdirilməsi, öyrənənlər, bina, maddi texniki baza, təchizat, ictimaiyyətin mənafeyi naminə fəaliyyət və akademik mühiti əhatə edən çoxölcülü konsepsiyadır.” 184 Əslində Boloniya prosesinin məqsədi ali təhsilin əsas beş elementi ilə, işgüzar dairələr arasında səyləri birləşdirmək və bu istiqamətdə əldə edilən nəticələri müqayisə edərək hər kəs tərəfindən qəbul edilən konsepsiyanı yaratmaqdır. 2001- ci ilin sentyabr ayında Avropa Universitetlər assosiasiyası tərəfindən “Ali təhsilin keyfiyyətinə nəzarət” haqqında direktiv sənəd qəbul edildi. Bu sənəddə keyfiyyətin ali təhsildə əsas məsələ olduğu vurğulandı və qeyd edildi ki, keyfiyyəin qiymətləndirilməsində əsasən aşağıdakılar nəzərə alınmalıdır: 1. Qiymətləndirmə orqanları ilə ali məktəblər arasında əməkdaşlıq və inama nail olunması 2. Təhsil proqramlarının və ali təhsil müəssisəsinin məqsədinin nəzərə alınması 3. Ənənəvi təhsil və yeniliklərin balansının təmin edilməsi, akademik istiqamətlənmə və iqtisadi uyğunluq, tədris proqramının məntiqi əsaslandırılması və tələbələrin sərbəst seçiminin təşkili 4. Tədris etmənin, tədqiqat işlərinin, idarəetmə və rəhbərliyin yoxlanılmaya acıq olması 5. Tələbələrin ehtiyac və tələblərinə münasibət məsuliyyətinin, təlim prosesinə aid olmayan xidmətlərin keyfiyyətinin nəzərə alınamsı [1]. Keyfiyyətə nəzarət əsasən əsas təhsil fəaliyətinə, diqqətin yönəldilməsinə ciddi fikir verilməsini tələb edir. Bu halda keyfiyyətə nəzarətə ali təhsil müəssisələri mədəniyyətinin əsas üzvü təşkilat forması kimi baxılır. Direktiv sənəddə keyfiyyətin idarə edilməsinin və keyfiyyətə nəzarətin ümumi göstəriciləri öz əksini tapmışdır. Bu göstəricilərə akademik fəaliyyətin müxtəlif aspektləri, təhsil müəsisəsinin muxtariyyatı, təhsilin məqsədi və həyata kecirilməsi vasitələri, abituriyentlərin seçimi və qəbulu, apelyasiyanın proseduru və obyektivliyi, tədris proqramlarının keyfiyyəti, professor- müəllimheyətinin keyfiyyət və kəmiyyət xarakteristikası, tələbələrlə əks əlaqə forması, təhsil kreditlərinin toplanması və ötürülməsi, fənnlərarası əlaqə, müxtəlif proqramlar çərçivəsində təhsil, infrastruktur və təchizat, büdcədənkənar vəsaitin əldə edilməsi, müəllimlərin və tədqiqatçıların motivasiyası, tikinti və təchizata investisiya qoyuluşu, sistematik audit, əmək bazarı ilə əlaqə, beynəlxalq elmi rəqabətə davamlılıq, beynəlxalq keyfiyyətə nəzarət mexanizmi, aktual ictimai diskusiyalarda iştirak və demokratiyanın inkişafına kömək, elmi, texniki və innovasiya sferasının potensialı və s. daxil edilmişdir. Bütün bu yuxarıda göstərilənlər nəzərə alınaraq “minimum standartların təmin edilməsi” və “standart” məfhumunun nəyi ifadə etməsinin müəyyənləşdirilməsi orataya çıxır. Avropa universitetləri assosiasiyası 12 aprel 2004-cü il Berlin kommunikesində razılaşdırılmış yuxarıda qeyd edilən standart və prosedur anlayışlarını aşağıdakı kimi müəyyənləşdirir: Standartlar – gözlənilməsi Yüklə 3,72 Kb. Dostları ilə paylaş:
|