Kommersiya fəaliyyətinin təşkilinin mahiyyət və məzmunu
Yüklə 0,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
15
O kommersiya fəaliyyətini iqtisadi anlayışı olaraq ticarət anlayışına nisbətdə geniş olduğunu qeyd etmişdir, tricarətin əsasını kommersiya fəaliyəti təşkil etsədə bütövlükdə kommersiya fəaliyyətini ticarət kimi hesab etmək olmaz. Kommersiyan fəaliyyət sferasında işləyən hüquqi şəxslərin çoxu , istehsal kimi, tikinti sahəsi,i nvestisiyalar, və həmçinin başqa sahibkarlıqla fəaliyyətlərindən gəlir qazanmaq üçün məhz alqı satqı proseslərindən istifadə edir. Hal hazırda müasir dövrdə kommersiya fəaliyyətləri ixtisaslaşdırılmış olaraq kommersiyanın sistemləri vasitəsi ilə həyata keçirilmədədir. İnteqrasiya olunmuş kommersiya sitemi vahid bütövlükdə sistem olaraq ,özündə mal və həmçinin xidmət üçün istehsal-kommersiya anlayışlarını və həmçinin iqtisadi ,huquqi,inzibati,və mədəni əsaını təşkil edir.1.səh.15. Kommersiya fəaliyyətini bazar iqtisadiyyatınin hökm sürdüyü şəraitdə müasir olan ticarət işinin
qanunauyğunluqlarını və
meyllərinin aşkar
edilməsini , müəyyənləşdirılməsini başlıca vəzifə olaraq qarşıya qoymaq ilə, əmtəə tədavulü sferasındakı ticarət proseslərini səmərəli olaraq yerinə yetirmək üçün bu qanunauyğunluq və meyillərdən istifadə etmək məqsədini əsas tutur. Ticarət kommersıya işini ticarət müəssisələri və təşkilatlarınında cəmiyyətin tələbinin tam odənilməsi və həmçinin mənfəət əldə olunmağı məqsədi kimi əmtəələrin alqı-satqıı proseslərinində həyata keçirilməsi üçün yönəldilən operativ və təşkilati fəaliyyətinin çox geniş sferasını əhatə edır. Kommersiya fəaliyyəti müəyyən bir vaxt ərzində görülən ardıcıl və yaxud paralel olan əməliyyatları özündə birləşdirir. Demək olarki hər bir biznesin əməliyyyatı kommersiyanın həlledici və vacib tsikli hesab olunur. Bütün bu əməliyyatların yerinə yetirilməsi üçün isə ―biznes-sövdələşmələri‖ mövcud olur. Bu anlayışa qanuna zidd olmayan butün sazişlər aiddir. Kommersiyya razılaşmaları 2 və daha artıq olan sahibkarların mənfəət əldə etmək məqsədi ilə qarşılıqlıvə həmçinin şıfahi və yazılı olan sövdələşmələri nəzərdə tutulur.
16
İqisadi baxımdan belə hesab etmək olarki kommersıya fəaliyəti istehsal edilən hazır olan əmtəələrin istehsalçılardan istehlakçılara çatdırılması zamanı vacib vasıtəçi rolunu yerinə yetirir. Kommersiya fəaliyyəti həmçinin müəyyən xidmət sahələrilə əhatələnmişdir. Kommersiya sferasında xidmətlərın əsasən istehsal ilə bağlı olmuş birlikdə inkişaf etmişdir, buna nümunə əmtəələrin , saxlanılması, çəkilməsi, bükülməsi və s. bu kimi olan xidmətləri yeni istehlak qiymətini yaratmayaraq əmtəənin qıymətinə daxil olunur. Müəssisə fəaliyyəti olaraq kommersiya fəaliyyəti kompleks olaraq məsələlərin həllinə yönəldilmiş ticarət işi hesab olunur. Kommersiya fəaliyətınin başlıca iştirakcıları müəssisələr ilə bərabər həmçinin istehlakçılar hesab olunur. Muəyyən edilmişdirki, sahibkarlara görə razılaşma zamanında gəlir və ya iqtısadi mənfəət əsas hesab olunursa, istehlakçılara görə əldə olunan gəlir əldə etmək istədiyi keyfıyyətli məhsullar yaxud yüksek xidmətin göstərilməsi hesab olunur. İstehlakçılar passiv alıcılar olmayan, komersiya fəaliyyətinin tam hüquqlu iştirakçıları hesab olunur həmçinin bu fəaliyyətin tənzimlənməyində birbşa iştirakçıdır. Burdan belə nəticəyə gəlmək olurki məhsul verən ilə pərakəndə ticarət halqısının vacib subyektləri istehlakçılarhesab olunur. Kommersiyanın səmərəliliyi məsələləridə istehlak bazarlarının subyektləri əsasında cəmiyyətin tələbatının öyrənilməyinə istiqamətləndirilməlidir. İstehlakçlarının məhsul həmçinin xidmətləri üzərındə olan marağları sahibkarlara məhsullara və xidmətlərinə ədalətli qiyməti müəyyənləşdirmələrini və növ fərqliliyi amillərinin nəzərə alınaraq formalaşmağına təsirini göstərir. İnzıbati- əmirlik sistemındə mövcud idarə olunma üsulları ticarətdə kommersiya fəaliyyətinin
əsasən bölüşdürücü funksiaylarını yerinə yetirmək ilə məhdudlaşırılmağına səbəb olmuşdur. Rəhbərlikdən əmtəənin istehsal olunmasına görə xeyli planlar və tapşırıqlar olunurdu və fondlarda rəhbərliyin özü tərəfındən 17
bölüşdürülürdü. Tıcarət müəssisələrində işləyənlərdən isə sadəcə olaraq verilmiş göstərişlərə sözsüz şəkildə əməl edilməyi tələb edilirdi. Həm bazar munasibətlərinin həmçinində sahibkarlıgın tərəqqisi, müəssisələrin tam təsərrüfat müstəqilliyınə, öz özünün maliyyələşdirməyinə və özünün idarə olunma sistemlərinə keçməyinə kommersiya fəaliyyətınin prinsipləri və üsullarının, əmtəə resursların formalaşmağı qaydalarınında köklü olaraq dəyişilməyinə səbəb olmuşdur. Həmin prinsiplər aşağıdakılarla xarakterızə edilir: - Tərəf- müqabili, kontragentin secimində müstəqilliyi; - Alış mənbəyinin yəni məhsul gondərənlərin çoxlugu; - Tərəf- müqabillərin iqtisadi bərabərliyi; - Əmtəələrin alqı satqısı həmçinin məhsul göndərilməyi prosesinin öz özlüyündə nizamlanmağı həmçinin tənzimlənməyi; - Qiymətərin müəyyənləşməyində müstəqilliyin əldə edilməsi; - Malgöndərənlər ilə alıcıların arasındakı rəqabətli mühit ; - Tərəflərin öz üzərlərnə götürdukləri məsuliyyətlərə gorə maddi həm də maliyə məsuliyyətləri daşımalarıda aiddir. Müəssisələrin təsərrufat fəaliyyəti, mahıyyət etibarilə, muəyyən məqsədlərinin əldə olunmağına yönəldilən hərəkətlerin zaman ilə planlaşdırılmağına görə nəzər də tutulan proqram növüdür. Praqramda, həmdə gələcək imkanlardan istəfadə edilməsi yaxud ola bıləcək uygunsuzluqlarında aradan qaldırılmağı istıqamətində artıq bu gun hazırlıq işlərınin görülməyinə ımkan yaradacag tədbirlər əsas tutulmalıdır. U.Stenton və Ç.Fütrellin obrazlı ifadələrınə görə, ―planlaşdırmalar – gələcəkdə nəyin necə edilməli olduğunu müəyyənləşdirmək üçün hazırki anda kecmişi tədqiq etmək deməkdir‖. Planlaşdırma prosesinin planların ardıcıl formada təshih edilməyi prosesi kimi təqdim etmək olar . Bu o deməkdir ki, gələcəyə aid qərarlar təsərrüfat fəaliyyətinin nəticələri
Yüklə 0,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|