Kommersiya fəaliyyətinin təşkilinin mahiyyət və məzmunu
Yüklə 0,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
21
Kommersıya etikası müasir biznesın mövcud ola bilmədiyi ele bir kateqorıyadırki ,onsuz kommersıyanın nəhəng potensıalından effektiv istıfadə etmək qeyri- realdir.(1.seh 97). Bu munasibətlərin dəyərlərə uyğun tənzimlənməsi üçün etik qaydalara riayət olunması mütləqdir. Etika anlayışı günumüzdə muxtəlif sahələrdə iqtisadiyyat,hüquq,siyasət, və digər sahələrdə ən çox qarşılıaşdığımız anlayışdır.Umumilikdə etıka davranışlarımıza istıqamət verən, atacağımız addımlara və qəbul edəcəyımiz qərarlara oz təsirıni gostərir.Bıznes fəaliyyəti ilə əlaqədar olan məsələləri Biznes Etıkası sahəsi özundə əks etdirir. Biznesin etıkası terminini dedikdə biznes sferasında düzgünlüyə, səmimilıyə, verilən vədəyə tam dəqiqlik ilə ilə əməl olunmağına və bazarda mövcud olan qanunauyğunluqlara, qəbul lunmuş qaydalara uyğunolan səmərəli fəaliyyət göstərmək qabiliyyətlərinə əsaslanan işguzar etika və həmçinin davranış prinsıpləri, normativlərıivə qaydalarının məcmusu nəzərdə tutulur. Biznes etıkası hər hansı bir fərdin və ya qrupun biznes fəaliyyəti prosesində nümayiş etdirdiyi davranış formasıdır.Digər mənada isə Bıznes etikası hamı tərəfindən qəbul olunmuş dəyərləri özundə əks etdirən bıznes qayda və qanunlarının məcmusudur.Biznes etikası kommersıya fəaliyyəti yönumündən Əmtəənin keyfiyətinə,istehlakcının məmnunıyyətinə ,işcilərin təhlükəsiz və sağlam işləməyinə səbəb olur. Kommersiya etikası-açıqlığa ,düzgünlüyə ,qüvvədə olan qanunvericiliyə uyğun olaraq ,bazarda effektiv olaaraq fəaliyyət göstərmək qabiliyyətinə əsaslanan işgüzar etikadır. Hal-hazırda kommersiya etikası ictimai şəraitin əsas məqsədlərindən birinə çevrilmiş və sahibkarlıq etikası və mədəniyyəti kimi nəzərdən keçirilir. İqtısadi psıxologıyanın ən əsas vəzıfələrindən biri Sahinkaeların- sahibkarın şəxsiyyətinin təsvir olunmasının, psixoloji şəklinin verilməyi, onun fərqli sosial-mədəni mühitə və iqtısadiyyatın fərqli pillələrinə nə qədər uyğun olmağı məsələləridir. Aydımlaşdırmaq lazımdırki,respublikada baş verən dəyişiklikləri sahibkarın portretinə necə təsir edir və bu kimi dəyişikliklər əsas olaraq hansılardır. Sahibkarların psixoloji portretinin ilk əvvəl yaradıcılarından olan Veirner 22
Zombart bildiridiki, sahibkarlıq ruhu – burokratiya ilə ərabər kapitalist ruhununda ayrılmaz hissələrindəndir. Sahibkarlar aşağıdakı göstərilən keyfiyyətlərə malik olmalıdırlar:
Nailolmaq qabiliyyəti,
Əldəetmək (mənəvi olaraq azadlıq, iradə,qətiyyətlilik, inadcılılıq və daimilik);
Təşkilatcılıq qabiliyyəti (insanları düzgün olaraq qiymətləndirə bilmək, insanların hərəkətlərini əlaqələndirməyi bacarmaqla işləməyə məcburetmək qabiliyyətləri);
məhsullarına qarşı maraq oyatmaq, inam hissini yarada bilmək qabiliyyəti);
Bütün işlərin səmərəliolaraq aparılması,
Dərrakəlilik,,
Qənaətçililik ilə əlaqədar olan təsərrüfatçılıq; Kommersiya nüfuzlulugu və etibarlığı olan işgüzar mənəviyyat, müqavilələrə sadiqlik və ciddi hesabatın olunması. Kommersantın –sahibkarların psixoloji portretləri üçün əsas olan keyfiyyətlər bunlardır: Əqli blokda - səriştəli olmaq, inkişaf etmiş olan təxəyyülün olmağı, real olan fantaziya, inkişaf etmiş olan hissiyat, perspektivli düşüncələr; Kommunikativ blokda isə işçi heyətinin işinin əlaqələləndirməsi bacarığı, digər adamlar ilə sosial-loyal olan ünsiyyətdə ola bilmək və həmçinin, axının əksinə olaraq gedə bilmək qabiliyyətləri; Motivasiya_iradəlilik blokunda isə riskə meyillilik, daxildə nəzarət, mübarizə etmək və qalib gəlməyə canatmaq, öz-özünü aktuallaşdıra bilmək və cəmiyyət tərəfindən tanınmağa tələbatın olmağı. Sahibkarlar yaxşı sağlamlıq, tükənməz enerjiləri və həmçinin nikbin olaraq təsəvvüreilirlər. Qərbi, xüsusilədə Amerikanın motivasiya nəzəriyyələri insanların ən əsas motivasiyalarıı kimi omlarən uğur qazanmağa çalışmalarını qeyd edir. Sahibkarların Keyfiyyət təzahür indikatorlarına aşağıdakılar aid olunur : 23
1. İmkanların axtarılmağı həmçinin təşəbbüskarlılıq - Yeni və ya qeyri-adi olan işgüzarlılıq imkanlarını görmək və bundan istifadə etmək; 2. İnadkarlılıq -- Vəziyyət məcbur etməmişdən qabaq hərəkət etmək. 3. Təkidlilik - Bütün ola biləcək maneələri yox etməyə görə dəfələr ilə cəhd etməyə hazır olmaq; - Məqsədinə çatmaq üçün strategiyanı dəyişə bilmək. 4. Riskələrə hazır olmaq -- Çağırış vəziyyətini və ya mülayim risklərə üstunlük verir; - Riskiləri azaltmaq və həmçinin nəticələrədə nəzarət etmək hərəkətlərini əsas tutur 5. Effektivliyə istıqamətlənmək - Əşyalaını tez , ucuz keyfiyyətli düzəltmək yollarını tapmaq- Mükəmməlliyə nail ola bilmək, effektivlik standartlarını təkmilləşdirməyə çalışmaq. 6. İşçi əlaqələrinə cəlbetmək qabiliyyəti - Öz üzərinə məsuliyyəti götürərək həmdə işlərin yerinə sosial olaraq yönəldilmə «balııq», «delfın», «xərcəng» ,«akula» ,Altruizm Eqoizim Qətiyyət min- max edilmə yetirilməsinə görə şəxsi qurbanlara getmək. 7. Məqsədyönlü olmaq - Məqsədlərini dəqiq ifadə edə bilmək, uzunmüddətli bir gorünüşə malik olur; Daimi olaraq isə qısamüddətli olan vəzifələri qoyur həmçinin bunları dəqiqləsdirir . 8. Məlumatlı olmağa çalışmaq - Müştəriləri, malgöndərənləri həmçinin rəqibləri barədə özü şəxsən olaraq informasiya yığır; b) Özünün məlumatlı olmağı üçün isə şəxsi və işgüzar əlaqələrindən istifadə etməyi bacarır. . 9. Sistematik olaraq planlaşdırmaq və müşahıdə etmək - İri vəzifələri yarımvəzifələrə bölmək ilə planlaşdırırlar; b) İşlərin yerinə yetirilməyinə nəzarət prosedurunu işləyirlər və ondan istifadə edirlər . 10.İnandırmaq qabiliyyəti və əlaqələri yarada bilmək bacarığı - İnsanlara təsiretmək və inandırmağa görə ehtiyatlı strategiyadan istifadə etmək bacarığı; Məqsədinə catmaq üçün öz şəxsi həmçinin işgüzar əlaqələrindən istifadə etmək. 11.Müstəqillik və özünə inanmaq – Qayda-qanunlardan və başqa insanlara nəzarət etmədən müstəqil olmağa çalışır. Qarşıdurmaların olduğu və umüvəffəqiyyətin olmadığı axtlarda özünə nanır; Çətin olan məsələləri həll etməkdə öz gücünə güvənir. 1.səh 97-103.
Yüklə 0,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|