Kurikulum 2013- №3 Kur qxd

70
Kurikulum. 2013. №3
Gülnarә Abdullayeva
Şәkil üzrә «Söhbәt kartları» da әn
maraq lı vasitәlәrdәn biridir. Bu üsul vasitәsilә
şa gird lәr şәkil üzrә verilmiş әşyalar haqqında
mәlu mat verir, onları xoşlayıb-xoşlamadıq la -
rını tәsdiq vә inkar bildirәn işarәlәrdәn isti fa -
dә edәrәk fikrini asanlıqla ifadә edir. Mә sә -
lәn, “I like but ... ” söhbәt kartında belә ifa dә
bilәr.
Nümunә: Harry and Joe likes fruits, but
don’t like mushrooms.
Belәliklә, tәlim prosesindә danışıq fәaliy -
yәtini inkişaf etdirmәk üçün yuxarıda nü 
-
munә kimi verilmiş maraqlı iş vәrәqlәri vә
üsul 
lar 
dan istifadә etmәk ingilis dilindә
şagirdlәrin nitq vәrdişlәrinin möhkәm 
lәn 
-
mәsinә vә onla rın istәnilәn kontekstdә fikrini
sәrbәst ifadә etmәk bacarıqlarının formalaş-
masına nail olunur.
* * *

---

71
Kurikulum. 2013. №3
İnsan hәyatında hәr yeni bir dövr insan -
dan dәyişmәyi, özündә yeni bacarıq vә key -
fiy yәt lәr qazanmağı tәlәb edir. Qloballaş ma
ge dәn dünyamıza yeni insan tәlәb olunur. Bu
insan yalnız bilikli olmaqla kifayәtlәnmә mә -
li, bu biliklәrә yiyә 
lәnmә prosesinә fәrqli
bax ma lı vә bu bilik lәrdәn günü-gündәn dәyi -
şәn dünyanın ona gәtirәcәyi problemlәrin hәl -
lindә istifadә edә bilmәlidir. Bu yeni şәxsiy -
yәti mәktәb hazırladığı üçün birinci növbәdә
dәyişikliklәr mәktәb müәlliminin öhdәsinә
dü şür. Ənәnәvi tәlim bu problemin öhdә sin -
dәn gәlә bilmir, bu zaman müәllimin kömә -
yinә zamanın tәlәblәrinә adekvat cavab verәn
yeni tәlim metodları vә vasitәlәri gәlir. Yeni
metodlardan biri olan layihә işi haqqında çox
danışılır. Bu mәqalәdә çalışacağam ki, layihә
işinin tarix dәrslәrindәki yeri vә rolu haqqın -
da mәlumat verim.
Layihә işinin tәşkili bizә tәlim zamanı
ilk növbәdә problemin hәlli vә fәaliyyәt baxı -
mın dan  çox mәqsәdәuyğundur. Şәxsiy yәt yö -
nüm 
lü 
lük, әmәkdaşlıq bacarıqlarının aşı 
lan 
-
ması da bu metodun üstünlüklәrin dәndir. Bu
gün tәhsil layihәlәri özündә tәlim, yaradıcılıq,
oyun fәaliyyәtlәrini cәmlәyәrәk, qarşıya qo -
yu lan bir mәqsәdә birlikdә, vәzifә lәri bölә rәk
çatmağı nәzәrdә tutur. Şa gird lәrin gücünü nә -
zәrә alaraq layihә işinin 5 növünü ayırırlar:
araş dırma, yaradıcı, oyun vә yarış, informasi -
ya toplama, praktik iş.
Layihә işinin әn vacib tәrәfi şagirdlә rin
müxtәlif mәnbәlәrdәn aldıqları mәlumat la rın
içәrisindәn lazımlısını seçmәk, onu idarә et -
mәk, nәticә çıxarmaqdır. Layihә 
lә 
rin hazır 
-
lan  ması şagirdlәrdә informasiyanı sәrbәst әl -
dә edәrәk onu lazımi istiqamәtә yönәltmәyi
öyrә dir. Layihә hazırlandığı zaman şagird mәr   -
hә 
lәlәrlә qarşıya qoyduğu mәqsәdә çat 
maq
üçün addımlayır. Bu mәrhәlәlәr mәqsәd dәn
nәticәyә yönәlәrәk sonda işin müzakirәsi ilә
bitir. Hazırladıqları layihәni digәr şagird lә rә
nümayiş etdirәn şagirdlәr gördüklәri işin
vacib olduğunu anlayır.
TARİX FƏNNİNİN TƏDRİSİNDƏ LAYİHƏ 
İŞİNİN TƏŞKİLİ
GÜLBƏNİZ İBRAHİMOVA
Kürdәmir şәhәri 1 №-li tam orta mәktәbin tarix müәllimi 
[e-mail]

---

72
Kurikulum. 2013. №3
Gülbәniz İbrahimova
Layihә işini planlaşdıran müәllim aydın
dәrk etmәlidir ki, bu işi nә üçün planlaşdırır,
qarşıya hansı mәqsәd qoyur vә işi hәyata
keçirәn zaman şagirdlәr hansı mәrhәlәlәrdәn
istifadә edәcәk. Hazırlığın ilk mәrhәlәlәri
müәl 
 
li 
min kömәyi ilә şagirdlәrin düzgün
istiqamәtlәnmәsinә yardımçı olur. Müәllimin
kömәyi ilә şagirdlәr düzgün fәaliyyәt istiqa -
mәti ni seçir, qrup üzvlәri arasında iş bölgüsü
gedir, layihәnin hazırlanma planı tutulur.
Sonrakı mәrhәlәdә şagirdlәr tam sәrbәst iş -
lәyirlәr. Sonda dәrsdә layihә tәqdim olunur.
Layihә işlәri xüsusi hazırlıq tәlәb etdiyi üçün
şagirdlәrә dәrsdәn bir hәftә әvvәl  tapşırıq
vermәk daha sәmәrәli olar.
Layihә işinin nәticәsindәn nә gözlәyirik:
• 
Öyrәndiyi dövrә sәyahәt edәrәk o döv rü
yaşayan vә aktiv şәkildә öy rә nәn şәxsiyyәt;
• 
Bilik axtarışında olan, әldә etdiyi infor -
masiyanı lazımi biliyә transformasiya edәn vә
onlardan istifadә edә bilәn şәxsiyyәt;
• 
Öz işinin mahiyyәtini dәrk edә bilәn,
özü nü qiymәtlәndirә bilәn şәxsiyyәt.
Bir sözlә, hәrtәrәfli inkişaf edәn, bacarıq -
lı şәxsiyyәt vә bacarıqlarını real hәyatda
realizә edә bilәn şәxsiyyәt.
Tarix dәrslәrindә layihә işinin bir neçә
for ması var. Onlardan üçünü sizә tәqdim edi -
rәm:
1)
tarixi jurnalın buraxılışı;
2)
tarix dәrsliyinin hazırlanması;
3)
diafilmin hazırlanması. 
1. Tarixi jurnalın buraxılışı.
Layihә kimi şagirdlәrә mövzu ilә bağlı
tarixi jurnalın hazırlanması tapşırılır. Şagird -
lәr kiçik qruplara bölünür, jurnalda tutduqları
vәzifәyә uyğun tapşırıqlar verilir. Qrupları
be lә tәşkil etmәk olar: «Redaktorlar», «İnfor -
masiya şöbәsi», «Analitik şöbә», «Əylәncәli
bilik şöbәsi», «Rәssam-tәrtibatçı şöbәsi». Hәr
şöbәnin öz vәzifәsi var. Hәr qrup vәzifәyә
uyğun tapşırıq yerinә yetirir, lakin jurnal bir
qrup tәrәfindәn deyil bütün qrupların iştirakı
ilә yaranır. Rәhbәr rolu isә redaktorlar yerinә
yetirir. Bu layihә şagirdlәr tәrәfindәn maraqla
qarşılanır. Onlar bir-biri ilә mәslәhәtlәşir, hәm
qrupdaxili, hәm dә qruplararası әlaqә ya ranır.
Tarixi jurnalın adını isә bütün sinif bir lik dә
seçir. Şagirdlәri bu işә, xüsusilә, mәdә niy yәt,
memarlıq mövzularını öyrәnәr kәn cәlb et sә -
niz, daha maraqlı olar vә sәmә rә li ef fekt ve -
rәr.
2. Əlyazma tarix dәrsliyi.
Müәyyәn mövzunu öyrәnәrkәn müxtәlif
mәnbәlәrdәn, әlavә әdәbiyyatdan istifadә
edә rәk yeni mövzunun paraqrafını şagirdlәrә
hazırlamaq tapşırılır. Müәllim mövzunu açıq -
la 
yır, şagirdlәr qarşısında mövzu ilә bağlı

---