Kurikulum 2013- №3 Kur qxd

67
Kurikulum. 2013. №3
Müasir dәrs: o necә olmalıdır?
yanaşma tәrzlәri öz fәlsәfәsi etibarı ilә
tamamәn bir-birindәn fәrq  lidir. 
– Burada dövlәtin vә müәllimin maraqla -
rı sәviyyәsindәn çıxış edilmәlidir. Əgәr plan-
laşdırma üçün vahid qaydalar vardırsa,
mütlәq o da hәyata keçirilmәlidir. Orta mәk -
tәb  müәl li mi ni  çoxvariantlılıq  bәlasın dan
qurtarmaq lazımdır. Onsuz da onlar bu gün
yazı işlәri ilә hәddәn artıq yüklәnmişlәr vә bu
işdә dә onları daha bir çәtin vәziyyәtә salmaq
olmaz. Hәr bir dәrs modelinin xarakterinә
uyğun gәlәn  vә vahid yanaşmanı özündә әks
etdirәn «dәr 
sin texnoloji xәritәsi» hazır 
lan 
-
malı vә o, müәl 
 
lim 
lәrin ixtiyarına verilmә 
-
lidir. Elmi-pe daqo ji axtarışlar isә öz üzәrinә
düşәn vәzifәni yeri nә yetirmәlidir.
6
* * *

---

68
Kurikulum. 2013. №3
Xarici dil dәrslәrinin müasir tәlәblәr sә -
viyyәsindә aparılması vә sonda şagirdlәrin
in gi lis dilindә sәrbәst danışıq bacarığı qazan -
ması, fikrini sәrbәst ifadә etmәsi vә mәdәni
ün siyyәtә girmәsi әn vacib şәrtlәrdәn biri he -
sab olunur. İngilis dilindә müasir standart 
-
ların tәtbiqindә qazanılan danışıq vәrdişlәri
özün 
dә hәm linqvistik tәlәblәri, hәm dә
sosial-mә dәni tәlәblәri birlәşdirir.   
Mәktәblәrimizdә ingilis dilinin tәdrisi,
әsa sәn, daha çox qrammatik qaydaların öyrә -
nil mәsi vә qismәn danışıq fәaliyyәtinin inki -
şafına әsaslanır. Tәlim prosesindә dәrslik çәr -
çivә sindә verilmiş söz vә ya söz birlәşmәlә -
rinin, kiçik nitq etiketlәrini qısa müddәtdә
tәtbiq etmәk şagirdlәrdә danışıq vәrdişlәrinin
mәhdud şәkildә formalaşmasına sәbәb olur.
Tәlimdәnkәnar situasiyalarda şagirdlәr in gilis
dilindә fikrini sәrbәst ifadә etmәkdә çәtinlik
çәkirlәr. Xarici dil kurikulumunun ye ni mәz -
munu şagirdlәrin tәlim prosesindә öy 
rәn 
-
diklәri sözlәr, nitq etiketlәri vә ifadәlәrini
dәrsdәnkәnar situasiyalarda  da yerli-yerindә
sәrbәst işlәtmәsinә zәmin yaradır. Bunun
üçün müәllim tәlim prosesindә danışıq fәaliy -
yәtini inkişaf etdirmәk üçün real hәyatla bağlı
müxtәlif situasiyaları әks etdirәn sәmәrәli
üsul lardan, maraqlı iş vәrәqlәrindәn istifadә
et mәli vә  sәrbәst yaradıcı fәaliyyәti inkişaf
etdirmәlidir. Bu üsulların istifadәsi şagirdlәr -
dә aşağıdakı bacarıqları formalaşdırır: 
–
Linqvistik vә sosial biliklәr әldә edir;
–
Müxtәlif nitq vәrdişlәri qazanır;
–
Sosial-mәdәni informasiyalarla tanış
olur;
–
Tәlim prosesindә asanlıqla ünsiyyәtә
daxil olur;
–
Tәnqidi vә yaradıcı tәffәkkürә malik
olur;
–
Davranışında müxtәlif münasibәtlәri
in kişaf  etdirir;
–
Fәrdi dәyәrlәri qiymәtlәndirir vә on -
la ra hörmәt edir.
Şagirdlәrdә bu keyfiyyәtlәri inkişaf et dir -
mәk üçün müәllim danışıq fәaliyyәtinin
tәtbiqi mexanizmәlәrini bilmәlidir. Bunun
üçün danışmanın komponentlәri tәlimdә ar -
dıcıl olaraq hәyata keçirilmәlidir. Bu kompo -
nentlәr aşağıdakılardan ibarәtdir:
anlama, tәlәffüz, qrammatika, lüğәt vә rabi tә -
li nitq. 
Bu komponentlәr tәlim prosesindә ardıcıl
olaraq bir-birini izlәmәlidir ki, sonda aydın,
zәngin, axıcı nitq yaransın vә uğurlu danışıq
fәaliyyәti qaza 
nıl 
sın. İngilis dilindә danışıq
fәaliyyәtlәri daha çox müsahibәlәrdә, rollu
oyunlarda, dialoqlarda uğur qazanır. 
Aşağıdakı nümunәlәr әsasında müәllim
danışıq fәaliyyәtini müxtәlif situasiyalarda
in  kişaf etdirәrәk onlarda anlama, lüğәt vә ra -
bi tәli nitqin inkişafına kömәk edir. Mәsәlәn,
şagirdlәrin özlәrini müxtәlif sahәlәrdә tәqdim
etmәsi onlar üçün çox maraqlıdır. Bir-birini
tәqdimetmәdә vә özlәri haqqında әtraflı mә -
lumat toplaması onların özlәri haqqında müx -
tәlif fikirlәr söylәmәsinә imkan yaradır.
«Özü  nü tәqdim et» ifadәsi üzrә müasir tәlim -
dә müәl 
li 
min yeni üsullardan istifadәsi şa 
-
gird 
lәr üçün çox maraqlı vә әylәncәli olur.
Şa 
girdlәr özlәrini tәqdim edәrkәn onlara
әvvәl cәdәn istiqamәt verәn vasitәlәrdәn isti -
fadә edә rәk tәqdim etmәsi faydalıdır.  
•
Hi, my name’s ..................
•
I’m from .................. (country)
•
I live in .................. (city)
İNGİLİS DİLİ DƏRSLƏRİNDƏ DANIŞIQ FƏALİYYƏTİNİN
İNKİŞAF ETDİRİLMƏSİ 
GÜLNARƏ ABDULLAYEVA
Bakı şәhәri 5 №-li tam orta mәktәbin ingilis dili müәllimi, 
әmәkdar müәllim, “Ən yaxşı müәllim” müsabiqәsinin qalibi (2009)
Let me introduce myself

---

69
Kurikulum. 2013. №3
İngilis dili dәrslәrindә danışıq fәaliyyәtinin inkişaf etdirilmәsi
•
I’m  ...  years old. 
•
My birthday is on ..................
•
I’m a student at .......................
•
My favourite subject is .......................
•
My favourite sport is .......................
•
There are ... people in my family.
•
They are .............................................
•
My father is a ............... and my mot-
her is a ..................
•
I would like to be a .................. becau-
se ..................
•
My hobby is .......................
•
In my free time, I also like ..................
•
I don’t like ..............................
•
My favourite food is ....................... 
•
My favourite drink is .......................
•
My favourite day of the week is
............ because .....................
•
My favourite month is .................
because ......................
•
My favourite singer (or band) is
.................
•
I like ................. movies.
•
My favourite place is ..................  . I
like it because .................
•
I (don’t) like travelling. I have been to
..................  
•
The most beautiful place in my
country is ..................  
•
I study English because ......................
Qrammatikanın da danışıqda öyrәdilmәsi
bu qaydaların şagirdlәrin nitqindә  nümunәlәr
әsasında aparılmasına әsas verir. Qrammatik
qay daları әks etdirәn müxtәlif şәkillәr üzә rin -
dә söhbәtlәr, müsahibәlәr vә verilmiş fi kir lә -
rin tamamlanması әn yaxşı nümunәlәrdir. 
Jobs
teacher, policeman, doctor, nurse, builder,
architect, engineer, social worker, secre-
tary, businessman, shop assistant, mana-
ger, fire fighter, shopkeeper, cleaner, post-
man, waiter/waitress
Because…
•
… I like it a lot.
•
… I think it’s important.
•
… there are many things to see and do.
•
… I have to.
•
… I can relax there.
•
… it’s relaxing/popular/nice/…
•
… it’s the last day of the week.
•
… I’m good at English/maths/…
Hobbies – Free time activities
•
reading, painting, drawing
•
playing computer games
•
collecting stamps/coins/…
•
going to the cinema
•
playing with friends
•
playing with my dog
•
going to the park/beach/…
•
listening to music
•
shopping, singing, dancing
•
travelling, camping, hiking
Movies
Action movie, comedy
romantic comedy
horror movie
thriller
animated cartoons

---