Kurikulum 2013- №3 Kur qxd
Yüklə 5,91 Kb. Pdf görüntüsü
|
85 Kurikulum. 2013. №3 Kiçik yaşlı mәktәblilәrdә şifahi nitq bacarığının inkişaf etdirilmәsi larını görür vә tәlim prosesindә bu xüsusiy - yәt lәri nәzәrә alır. Elә bu ba xımdan da dәrs - lәrdә şagirdlәrin hәyat tәc rübә sindәn geniş istifadә edirәm vә daha sәmәrәli nәticә әldә edirәm. Müәllimin pedaqoji fәaliyyәti müasir dәrs vә onun tәşkili ilә bağlıdır. Müasir dәrs daim axtarış, dәrketmә, fәaliyyәt demәkdir. Dәrsdә hәr bir şagirdin fәrdi xüsusiyyәtlәrini, maraq - larını nәzәrә alıram. Şagirdlәrin yaradı cı lıq marağını artırmaq üçün kollektiv, qrup vә cütlәrlә iş aparıram. Tapşırıqların hәllindә çalışıram ki, tәkrara yol verilmәsin. Tapşırıq la - rı seçәrkәn araşdırma, müqayisәetmә, nәti cә - çıxarmaya üstünlük verirәm. Mәqsәdim bü tün şagirdlәri tәlimә fәal şәkildә cәlb etmәk dir. II sinifdә Azәrbaycan dili fәnnindәn «Ça - hargah әfsanәsi», «Qәdim xalça» vә s. möv - zu ların tәdrisi zamanı qeyd olunanların hә - yata keçirilmәsinә nail olmağa çalışıram. Dәr sin motivasiya mәrhәlәsindәn başlayaraq şagirdlәr problemin hәlli üçün müxtәlif fi - kirlәr yürüdürlәr. Motivasiyanı elә qururam ki, şagirdlәrdә yeni mövzuya hәvәs, maraq oyansın. Vacib deyil ki, lövhәdә söz yazıb onun әsasında motivasiya yaradaq. Tәbii vә ya model şәklindә olan әşyalar üzәrindә quru - lan motivasiya şagirdlәrdә daha çox maraq oya dır. Tәbiәt haqqında, әşyalar üzә rin dә dә - qiq tәsәvvürlәr yaradır, müşahidә aparmağı öy rәdir, düşünmәk, fikirlәşmәk bacarığını in - ki şaf etdirirәm. Deyәrdim ki, dәrsin motiva si - ya mәrhәlәsi şagirdlәrin nitqinin inkişaf etdi ri - lmәsinә xidmәt edir. Onlar fikirlәrini ifadә et - mәk üçün yeni sözlәrdәn istifadә edir, әşya adı, әşyanın hissәlәrini öyrәnmәyә hazırla nır lar. «Çahargah әfsanәsi» mövzusunun tәdrisi za manı qәdim musiqi alәtlәrini şagirdlәrә nü - ma yiş etdirirәm. Bundan sonra onların müxtәlif fikirlәri din lәnilir. Şagirdlәr tarda Rast, Şur, Segah vә s. muğamlarımızın ifa olunduğunu, ifaçıların ad - larını söylәyirlәr. «Qәdim xalça» mövzusunu tәdris edәr - kәn mәqsәdim Azәrbaycanın milli-mәnәvi dә yәr lә ri, tarixi haqqında şagirdlәri mәlumat - lan dır maqdır. Şagirdlәrә qәdim әşyaların şә- kil lәri nü mayiş etdirilir. Bu, sinifdә böyük marağa sәbәb olur. Şa - girdlәrin hәr biri xalça haqqında, onun qәdim liyi, üzәrindәki naxışların, rәnglәrin uy ğun luğu haqqında düşündüklәri tәrzdә mülahi zәlәr söylәyirlәr vә әtraflı mәlumatlar әldә edirlәr. Şagirdlәrin şifahi nitq bacarığını inkişaf etdirmәk mәqsәdilә bәzi mәtnlәrin sәhnәlәş - diril mәsi üzrә iş aparıram. Şagirdlәr hәr hansı obrazı canlandıranda onun xarakterinә uyğun hәrәkәtlәr edirlәr. Çalışıram ki, şagirdlәrә rol tapşıranda canlandırılan obrazla şagirdin xa - 86 Kurikulum. 2013. №3 rakteri, sәsi uyğunluq yaratsın. Onların hәrә - kәt lәrinә, intonasiyalarına, mimikalarına, sәs tonlarına diqqәt yetirirәm. Kiçik yaşlı mәktәblilәrin şifahi nitq baca - rığının inkişaf etdirilmәsindә ümumilәş di ri ci dәrs lә rin dә әhәmiyyәti böyükdür. Ümumi - lәş dirici dәrslәrdә tәkrar mövzular olsa da, onu tәkrarla eynilәşdirmәk olmaz. Bu dәrs - lәrdә şagird әsas ideyanı ikinci dәrәcәli ideyalardan fәrqlәndirmәyi, yeni fikirlәr irәli sürmәyi, bi lik lәrini ümumilәşdirmәyi öyrә - nir lәr. Şagird lә rin tәsәvvürlәrini genişlәndir - mәk mәqsәdi ilә onlara әlavә materiallar tәqdim edirәm. «Nağıllar alәmindә» bölmәsi üzrә ümu - mi lәş diri ci dәrs apararkәn şagirdlәrә şәkillәr üz rә danışmağı tapşırıram. Payız haqqında ümumilәşdirici dәrs apa - rar kәn şagirdlәrin diqqәtini lövhәdә yazılmış şeirә cәlb edirәm: Yaraşıqlı yarpaqlar, Atlaz geyimli dağlar Gündәn-günә saralır, Göylәr tez-tez qaralır, Solur güllәr, çiçәklәr, Tez-tez çaxır şimşәklәr. Şagirdlәr mәktәbin hәyәtyanı sahәsindә, parklarda apardıqları müşahidәlәri yada salır- lar. Yarpaqların töküldüyünü, cücülәrin öz yu va la rına çәkildiyini, quşların uçub isti ölkәlә rә getdiyini, ot vә çiçәklәrin quruduğu - nu şifa hi şәkildә yoldaşları ilә bölüşürlәr. Şifahi nitq bacarığının inkişaf etdirilmә - sin dә mәntiqi çalışmalar üzrә aparılan iş xü - su si әhәmiyyәt kәsb edir. Belә ki, mәntiqi ça - lışmalar mücәrrәd tәfәkkürün inkişafına sә - bәb olur. Əşya vә hadisәlәrlә tanışlıq zamanı şagirdlәr başlıca olaraq ümumi cәhәt lә ri dә - qiq müәyyәnlәşdirmәyi, sözlәrlә ifadә etmәyi öyrәnirlәr. Mәntiqi çalışmaların hәlli zamanı әyaniliyin üstünlük tәşkil etmәsinә çalışıram. Şagirdlәr әşyaları әyani şәkildә gö rür vә onlar üzәrindә çәtinlik çәkmәdәn iş aparırlar, yeni sözlәr öyrәnirlәr. Öyrәndiklәri yeni sözlәri cüm lәdә işlәdirlәr. Nәticәdә şagirdlәrin nitq bacarıqları inkişaf edir. Evә tapşırıq verәrkәn çalışıram ki, şa - gird lәrin yaradıcılıq marağına, müstәqil düşünmә lәrinә imkan yaratsın. Bütün pedaqoji fәaliyyәtim müddәtindә, xüsusilә, son beş ildә müasir müәllim kimi «bә lәdçilik» metodikasına yiyәlәnmәyә ça lış - mı şam, şagirdlәrin tәdqiqat aparması, sәr bәst nәticә әldә etmәlәri üçün daha sәmәrәli şәrait yaratmağa sәy göstәrmişәm vә bunun şagird - lәrin keyfiyyәt göstәricilәrinin bir qayda ola - raq yüksәlәn xәtlә inkişafına tәsi ri ni müşahi - dә etmişәm. * * * Maya İsmayılova Yüklə 5,91 Kb. Dostları ilə paylaş:
|