Layihə International Alert və Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həlli naminə Avropa
Yüklə 0,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
56
“Britaniyalıların əksəriyyəti Şimali İrlandiyada baş verənlərlə bağlı təhrif olunmuş baxışı bölüşürlər, – deyə o yazır. – Bu ona görə baş verir ki, onlar oxuduqlarına inanırlar. Əlbəttə, layiqli istisnalar da baş verirdi, amma reportajların analizi açıq-aydın təhrif modelini ortaya çıxarır. Bilərəkdən və ya bilməyərəkdən xəbərlər mütəmadi olaraq Britaniya isteblişmentinin ehtimallarına və mühakimələrinə haqq qazandıracaq şəkildə təqdim olunurdu və bilavasitə Britaniya hökumətlərinin maraqlarına xidmət edirdi” 170 . Makkannın bildirdiyə görə, IRA-nı tələsik şəkildə heç bir dəlil-sübutsuz təsəvvür edilə biləcək bütün mümkün vəhşiliklərdə günahlandırmaq tendensiyası göz qabağında idi. Britaniya mətbuatı IRA-nı heç bir mövcud fakta əsaslanmadan təsvir edirdi, bu da mətbuat və ordu arasındakı xüsusi münasibətdən qaynaqlanırdı. Makkan çox sayda misallar gətirir. Onlardan biri – Belfastda 17 aylıq Ancela Hallaxer və Derridə 14 yaşlı Annet Makqaviqanın həlak olması. IRA-nın hər iki qolu bu insidentlərlə bağlılıqlarını inkar edirdi. Ancela Hallaxerlə bağlı hadisə katolik rayonunda baş vermişdi, buna görə də qətlin respublikaçı irlandlara rəğbət bəsləyən birilərinin işi olduğunu ehtimal etmək (ancaq sadəcə ehtimal etmək) məntiqli ola bilər. Amma bunu qəti bildirmək üçün faktlara da ehtiyac vardı. Amma Makkannın yazdığı kimi: “IRA əsas düşmən olaraq müəyyən ediləndən sonra faktların dəqiqləşdirilməsi qayğısı harasa yox olub getdi. IRA tərəfindən törədilmiş kütləvi qətllər, soyğunçuluq, zorbalıq, IRA üzvlərinin qatil-uşaqlar yetişdirməsi haqda hekayələr və s. – bütün bunlar repressiv tədbirlərə haqq qazandırmağa xidmət edirdi. Məhz elə bu əsasla özünü Britaniyanın liberal ictimaiyyətinin vicdanı hesab edən “Gardian” tam xeyirxah motivlərlə internləşmə təcrübəsini dəstəkləyə bilirdi. Bu cür hekayələr sayəsində Britaniya hökuməti məlum siyasəti yürüdə bilirdi” 171 . Bəs katoliklərə rəğbət bəsləyən İrlandiya mətbuatı və KİV-i qüsursuz idimi, onlar zamanın əsas problemlərinə adekvat reaksiya verə bilirdilərmi? Sosial-Demokrat və Leyborist Partiyasının üzvü, sülh prosesində vasitəçi və partiyanın o zamankı rəhbəri Con Xyumun həmkarı Denis Hoqi maraqlı hadisə danışır: “Danışıqlar prosesində kritik məqam ortaya çıxanda və bununla bağlı Xyum ABŞ prezidenti Bill Klintonla görüşəndə, “ Irish News ” qəzeti bu çox önəmli görüşə orta səhifələrində bir neçə abzaslıq yer ayırdı, birinci səhifədə isə “Şinn Feyn qərargahının partladılması təhlükəsi” başlıqlı material verdi. Məsələ isə ondan ibarət idi ki, Şinn Feyn lideri Cerri Adamsın cangüdənlərindən biri yaxınlıqda şübhəli maşın görmüşdü” 172 . Müqəddəs Cümə vaxtı və ondan əvvəl 60-cı illər vətəndaş haqları uğrunda hərəkatlara münasibətdə əlverişli zaman idi, bir KİV Belfasta öz müxbirlərini göndərirdi. Katolik rayonlarında reportyorlara və fotoqraflara yaxşı münasibət göstərirdilər. KİV “ehtiyatlı səlibçi” kimi tanınan Terens O`Nili dəstəkləyirdi. Hadisələrin kobud təhrif olunması halları, demək olar ki, mövcud deyildi. Həmin Makkannın bildirdiyi kimi, müəyyən dövrdə Derridə “Mirror”un 12 müxbiri işləyirdi. Onların çoxunun əsl vəziyyət barədə məlumatlara çıxışı yox idi. Onlardan bəziləri şəhərdə dolaşaraq, insanlardan onları diskriminasiya qurbanları, ya da gecəqonduların katolik məzhəbinə ibadət edən işsiz sakinləri ilə tanış etməyi xahiş edirdilər. Amma vətəndaş haqları uğrunda kampaniyanın xoşməramlı işıqlandırılmasına baxmayaraq, elə bu mərhələdə istənilən zorakılıq aktına görə IRA-nı günahlandırmaq
170
Eamonn McCann, The British Press and Northern Ireland. URL:
http://cain.ulst.ac.uk/othelem/media/mccann72.htm
171 Yenə orada.
172 Denis Hoqi ilə müsahibə, 24 iyun, 2013-cü il, (Belfast)
57
tendensiyası başlamışdı. Məsələn, ehtimal olunurdu ki, O`Nilin istefaya getməsilə nəticələnən terror aktlarına görə IRA məsuliyyət daşıyır, amma yenə də məsələnin işıqlandırılması daha ölçülü-biçili və nəzakətli idi. Klemm Makkartni göstərir ki: “Şimali İrlandiyada diskriminasiya ittihamları yerli administrasiyanın üzərinə düşürdü, Britaniya hökuməti isə deyə bilərdi və deyirdi k, bu məsələlər yerli hakimiyyətə həvalə olunub və onun səlahiyyətləri xaricindədir. Beləliklə, London mətbuatı öz hökumətini tənqid etmirdi, hərçənd özünə sual edə bilərdi ki, Britaniya hökuməti bu vəziyyətin inkişaf etməyinə niyə imkan verib? 173 . İmonn Makkann iddia edir ki: “Әsl, davamlı və sistemli təhriflər Britaniya əsgərləri küçələrə çıxandan sonra başladı. 1970-ci illərin ortalarına doğru qoşunlar katolik təriqətli fəhlə sinfinin məskunlaşdığı rayonlarla, demək olar ki, mütəmadi münaqişədə olduğu dövrdə qəzetlərin əksəriyyəti artıq xəbər dərc etmirdi; onlar praktiki olaraq təbliğat alətinə çevrilmişdilər. Bəzi insidentlərə göz yumulur, digərləri isə şişirdilirdi. Yarıhəqiqətlər danılmaz fakt kimi təqdim olunurdu. Britaniya mətbuatının rəyincə, əsgərlər zorakılığa qadir deyildilər, amma qarşı tərəfə, “qiyamçılara” qarşı münasibət tam fərqliydi” 174 . İmonn Makkann maksimum obyektiv olmağa çalışır: “Mətbuatın real vəziyyəti tanınmayacaq dərəcədə təhrif etdiyini vurğulamağımız o demək deyil ki, Britaniya əsgərlərinə qarşı durmaq üçün küçələrə çıxanların davranışı liberalların xoşuna gələ bilər. Əlbəttə, yox. /.../ Amma Şimali İrlandiyada baş verənlər haqda yalnız mətbuatdan məlumat ala bilən britaniyalıların böyük əksəriyyəti artıq bunlar haqda şəxsi fikrini formalaşdıra bilmir – mətbuatda bu məsələnin işıqlandırılması bu dərəcədə birtərəfli aparılırdı” 175 . Vətəndaş haqları uğrunda hərəkat başlayandan sonra Britaniyanın dövlət siyasətinin mərkəzi istiqaməti Şimali İrlandiyanın “demokratikləşdirilməsi” oldu.
Denis Mürrey Müqəddəs Cümə danışıqları və sülh proseslərinin mətbuatda necə işıqlandırılması haqda maraqlı hekayələr danışır:
173 Müəllifin Klem Makkartni ilə müsahibəsi, 26 iyun 2013-cü il (Belfast). 174 E. McCann, op. cit.
175
E. McCann, op. cit.
176 E. McCann, op. cit. Yüklə 0,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|