Lomakin Viktor Kuzmiç. Dünya iqtisadiyyatı. İqtisadi ixtisaslar və istiqamətlər üzrə təhsil alan tələbələr üçün dərs
Yüklə 5,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MÜNDƏRİCAT Giriş................................................................................................ 3
- Fəsil 1. Dünya təsərrüfatı bütöv sistemdir
617 sahələri kənd təsərrüfatı dövriyyəsindən çıxır. Artımın bu nəticələri cari iqtisadi inkişafı ləngitməklə bərabər, gələcək nəsillərin üzərinə ağır yük kimi düşür. Dünya təsərrüfatının vəziyyətini pisləşdirən problemlər arasında həm inkişaf etmiş, həm də inkişaf etməkdə olan ölkələrdə əmək qabiliyyətli əhalinin məşğulluğu məsələləri mühüm yer tutur. Əmək məhsuldarlığının artması məşğulluğun yüksək səviyyədə olmasının əsas səbəblərindən biri kimi çıxış edir. Şirkətlər beynəlxalq bazarlarda məh- sullarının rəqabət qabiliyyətini artırmaq məqsədi ilə istehsal məsrəflərini işçi qüvvəsinin hesabına ixtisar etməyə cəhd göstərir. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə bu amilə istehsal qüvvələrinin inkişafının zəifliyi, kənd yerlərində gizli işsizliyin böyük həcmi əlavə olunur. İşsizlik iqtisa- diyyatda həm əsas məhsuldar qüvvənin vəziyyətini sarsıdır, həm də yoxsulluq və aclığın ilkin səbəbi kimi çıxış edir. Dünya təsərrüfatı çoxcəhətli, çoxsəviyyəli və iyerarxiyalı sistemdir. Qüvvələr arasında nisbətlərdə, iqtisadi inkişaf səviyyələrində daim irəliləyişlər baş verir. Qlobal təsərrüfat mexanizminin fəaliyyətinin mövcud mexanizmi əsasən daha çox inkişaf etmiş ölkələrin qarşılıqlı təsiri ilə müəyyən olunur və universal, ümumi xarakter daşımır. İqtisadi tənzimləmənin dövlətlərarası sistemi inkişaf etmiş ölkələrin daxili və xarici siyasətlərinin əsas istiqamətlərinin razılaşdırılmasını, liberallaş- dırmanı, beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin, ilk növbədə, kapitalın, ticarətin şəffaflığını, beynəlxalq valyuta-maliyyə qurumlarının rolunun gücləndirilməsini əhatə edir. Göründüyü kimi, buraya həm bazar, həm də qeyri-bazar, inzibati alətlər daxildir. Bu qüvvələr əksər hallarda güclü iqtisadi potensiala malik olan aparıcı təsərrüfatların xeyrinə fəaliyyət göstərir. Müasir iqtisadiyyatın əsas məsələlərinin həllində dünya təsərrüfat mexanizminin institusional əsasının demokratik zəmində yenidən qurulması, aparıcı beynəlxalq və dövlətlərarası qurumlara dünya təsər- rüfatının bütün subyektlərinin maraqlarını nəzərə alan universal xarakter verilməsi müsbət rol oynaya bilər.
618 MÜNDƏRİCAT Giriş................................................................................................ 3 BÖLMƏ I. DÜNYA TƏSƏRRÜFAT SİSTEMİ .................................................................................. 7 7
1.1. Dünya təsərrüfatı anlayışı və onun səciyyəvi cəhətləri ..................................................................... 8 1.2. Dünya təsərrüfatının subyektləri ..................................................................................................... 11 1.3. Milli təsərrüfatların altsistemlərə və qruplara bölünməsinin meyarları ................................................................................................................................................. 20 1.4. Dünya təsərrüfatı inkişafının əsas göstəriciləri ............................................................................... 24
8 8 11 20 24 Fəsil 2. Dünya təsərrüfatının yaranması və inkişafı .......................................................................... 31 2.1. Dünya təsərrüfatının ilkin tarixi ...................................................................................................... 31 2.2. Qərbi Avropanın inkişafı və dünya bazarının yaranması ................................................................ 36 2.3. Dünya təsərrüfatının formalaşması ................................................................................................. 44 2.4. Dünya təsərrüfatının inkişaf dövrləri .............................................................................................. 47 2.5. Dünya təsərrüfatının inkişafının xüsusiyyətləri .............................................................................. 51 2.6. Qlobal iqtisadi sistem konsepsiyası ................................................................................................. 60
31 36 44 47 51 60 Fəsil 3. Dünya təsərrüfatının mexanizmi ........................................................................................... 67 3.1. Dünya təsərrüfatı mexanizmi anlayışı və onun alətləri ................................................................... 67 3.2. Dünya təsərrüfatı mexanizminin strukturu ...................................................................................... 72 3.3. Dünyanın iqtisadi qaydaları ............................................................................................................ 82
4.1. Beynəlxalq istehsal .......................................................................................................................... 86 4.2. Mübadilənin beynəlmiləlləşməsi..................................................................................................... 91 4.3. Regional iqtisadi inteqrasiya - dünyada istehsal prosesinin inkişafı formasıdır .................................................................................................................................. 96 4.4. Dünya təkrar istehsal prosesinin uyğunsuzluqları ......................................................................... 102
5.1. Rabitə və informasiya sistemləri ................................................................................................... 104 5.2. Nəqliyyat sistemi ........................................................................................................................... 108 5.3. Rabitə və nəqliyyat sistemlərinin qarşılıqlı əlaqəsi ....................................................................... 113
104 104 111 113 Yüklə 5,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|