Azərbaycanda Landşaft Planlaşdirilmasi ( (ilk təcrübə və tətbiq)
119
daxil edilib
2. Bəzgək – Otis tarak
“-----“
3.Dovdaq – Otis tarda
“-----“
4. Qu quşu – Cygnus cygnus
“-----“
5. Boz qaz –Anser anser
“-----“
6. Qızıl qaz – Phoenicopterus roceus
“-----“
7. Quba qazı
8. Qızılbaş ördək – Aythya ferina
9. Boz ördək – Anas strepera
10. Anqut – Tadorna ferruginea
11. Qaşqaldaq – Fulica atra
12. Böyük ağ vağ – Egretta alba
13. Kiçik ağ vağ – E.garzetta
14. Boz vağ-Ardea cinera
15. Sarı vağ – Ardeola ralloides
16. Biz quyruq ördək – Anas acuta
17. Qaşqaldaq – Fulica atra
18. Çəhrayı qutan – Pelecanus onocrotalus
“-----“
19. Qara leylək – Ciconia nigra
“-----“
20. Sultan toyuq – Porphyrio porphyrio
“-----“
21. Ərsindimdik – Platalea leucoroda
“-----“
22. Qırmızıdöş qaz – Rufibrenta rufibrenta
“-----“
23. Fısıldayan qu – Cygnus olor
“-----“
24. Kiçik qu – Cygnus bevicki
“-----“
Məməlilər- Mammalia
1. Ağdöş kirpi – Erinaseus concolor
2. Ağqarın ağdiş – Crocidura leucodon
3. Kiçik nalburun - Rinolopus hipposideros
Azərbaycanın Qırmızı kitabına
daxil edilib
4. Adi dovşan – Lepus europaeus
5. Hindistan tirəndazı
“------“
6. Çaqqal –Canis aureus
7. Canavar – C.lupus
8. Tülkü –Vulpes vulpes
9. Porsuq – Melles melles
“------“
10. Çöl pişiyi – Falis libyca
11. Qamış pişiyi – F.chaus
12. Xəzər suiti – Phoca caspica
13. Çöl donuzu - Sus scrofa
“------“
14. Ceyran – Gazella subgutturosa
Azərbaycanda Landşaft Planlaşdirilmasi ( (ilk təcrübə və tətbiq)
120
Cədvəl 5.11 Şirvan Milli Parkı ərazisində ceyranların (Gazella subgutturosa) fəsillər üzrə say
dinamikası
Đ
lin fəsilləri
Heyvanların sayı
(başla; M±m)
Heyvanların sıxlığı
(1000 hektara/başla)
Yaz
414,4 ± 20,4
yay
310,8 ± 17,6
payız
754,8 ±27,4
128,0
Yaz
288,4 ± 16,9
yay
216,3 ±14,7
89,3
payız
525,3 ±22,9
Yaz
375,2±19,4
150,0
yay
281,4 ± 16,8
payız
683,4 ±26,1
Yaz
21,8 ± 4,7
yay
16,4 ± 4,1
3,7
payız
39,8 ± 6,3
Qeydlər: I – 8291 ha; II -15375 ha; III-9923 ha; IV - 20803 ha
5.3.6. Torpaqdan istifadə
Qısa tarixi məlumat
. Şirvan və Muğan çöllərinin torpaqlarını keçmişdə yerli əhali ənənəvi
olaraq köçəri heyvandarlıq üçün istifadə edirdilər. Bu yerlərdə qış otlaqları mövcuddur, yayda isə
sürü yuxarı, Dağlıq Şirvanın ərazisinə qalxırdı. Sovet hakimiyyəti gəldikdən sonra, keçən əsrin 30-
cu illərində, köçəri həyat tərzi ləğv olundu, bu yerlərdə kolxozlar yarandı. Məsələn, 1930-cu illərdə
Ş
irvan Milli Parkının indiki ərazisində “Bəşirabad” kolxozunun pambıq tarlaları idi. Ərazi irriqasiya
kanalları vasitəsi ilə suvarılırdı, onların izləri park ərazisində indi də qalır. Ancaq, intensiv suvarma
nəticəsində torpağın şoranlaşması baş verdi, 60-cı illərdə torpaq öz məhsuldarlığını itirdi, və bu
yerlərdə pambıq və n tərəvəz bitgiləri əkməkdən imtina olundu. Əkilən yerlər ancaq Yenikənd
kəndinin ətrafında qaldı. Səlyan rayonunun 16 000 ha ərazisini kolxozlar otlaq kimi istifadə
edirdilər. 1969-cu ildə bu otlaqlar Şirvan Qoruğu kimi qeydə alındı.
Qoruq statutusuna malik olmasına baxmayaraq, Sovet hökuməti dövründə, kolxozun 15 000
sürüsü 40 çoban və itlərlə birgə bu ərazidə məskunlaşmışırdı. Ətraf ərazidə olan 30 kolxozdan
qoruğun ərazisinə girən sürünün sayı 60 000 təşkil edirdi.
1996-cı ildə kplxozlar ləğv olundu, və torpağın əsas hissəsi kolxoz üzvləri arasında bölündü.
Bunula yanaşı torpaq təsərrüfatının dövlət və bələdiyyə növləri qalır.
Kənd təsərrüfatının inkişafı
. Tarixi olaraq Şirvan Milli Parkı regionu kənd təsərrüfatı
regionudur. Səlyan və Neftçala rayonlarında kənd təsərrüfatında üstünlük taxılçılığa və
tərəvəzçiliyə verilir, bəzi yerlərdə meyvəçilik və heyvandalıq inkişaf edir. Kiçik kənd təsərrüfatı
müəssisələri vardır. Qeydə alınmış fermer təsərrüfatlarının sayının az olmasına baxmayaraq,
insanlar kənd təsərrüfatı vasitəsi ilə yaşayırlar. Xəzər dənizinin səviyyəsi qalxdıqdan sonra, Nefçala
rayonunun sahil zonası ərazilərinin xeyli hissəsi su altında qaldı, böyük ərazilər kənd təsərrüfatı
dövriyyəsindən çıxdı.
Qeyd etmək lazımdır ki, torpaq reformasından (1996 il) sonra əkin yerlərinin sahəsi
Azərbaycanda, və ocümlədən Səlyan və Neftçala rayonlarında, 1999-ı ilə qədər azaldı. Hazırda
ə
kilən yerlərin sahəsi sürətlə çoxalır və sovet dövründəkinə yaxınlaşır.
Regionda ev heyvanlarının sayı güclü surətdə artır. Xırdabuynuzlu heyvanların sayı
100 000, iribuynuzluların sayı isə 30 000 çatır. Hədsiz dərəcədə otarma nəticəsində, həm ətraf
Dostları ilə paylaş: |