Lp final Web az

Azərbaycanda Landşaft  Planlaşdirilmasi ( (ilk təcrübə və tətbiq)
 
132 
Şə
kil 5.22. Şirvan Milli Parkı və onun bufer zonasının konfliktlər xəristəsi 
Beləliklə  baxılan  mühafizə  olunan  əarzi  üçün  lanşaft  planının  inteqrasiya  olunmuş  (birləşmiş)  məqsədləri 
aşağıdakı  şəkildə  birləşdirilir:  1)  hüquqi,  2)  milli  parkın  idarə  olunmasının  təkmilləşdirilməsi,  3)  konflikt 
olan  hissələrin  əhali  ilə  mübadiləsi,  4)  parkın  ərazisinin  qorunmasının  təkmilləşdirilməsi,  5)  ceyranların 
mühitlərinin yaxşılaşdırılması və onların xəstəlik və başqa təbii qəzalardan xilası, 6) parka antropogen təsirin 
ləğv  olunması  (təbiəti  mühafizə),  7)  təsərrüfat,  8)  milli  parkda  müntəzəm  monitorinq,  9)  əhalinin  ekoloji 
maarifləndirilməsi, 10) informasiya və məlumatlar bazasının yaradılması, 11) turizmin inkişafı.  

---

Azərbaycanda Landşaft  Planlaşdirilmasi ( (ilk təcrübə və tətbiq)
 
133 
Təbiilər: 
•  Xəzər dənizinin səviyyəsinin qalxması, hansı ki, parkın ərazisinin bir hissəsi su altında qalır 
və qrunt sularının  səviyyəsi qalxır,  nəticədə  ceyranların  yemi üçün  lazım olan  bitgi örtüyü 
məhv olur; 
•  Çala gölün hiroloji rejimi və su balansı dəyişir; 
•  Durovdağ, Duzdağ və s. palçıq vulkanları təpələri ceyranların həyatı üçün təhlükəlidir; 
•  Parkın  daxili  və  bufer  zonasında  bataqlıq  və  şoranlıqların  sahəsi  artır  (şəkil  bax  5.17-yə 
bax); 
•  Külək erozitası-dyunalar, və həm də, dənizlə sərhəd dar sahil zonasının eroziyası; 
•  Đqlim  dəyişmələri  və  Xəzər  dənizinin  səviyyəsinin  qalxması  nəticəsində  səhralaşma 
prosesinin güclənməsi, torpağın şoranlaşması.  
Ş
irvan Milli parkında landşaft planlaşdırılmasının yuxarida yazılan inteqral məqsədləri 5.23 
şə
kilində veilmişdir və aşağıdakılardan ibarətdir: 
Mühafizə: 1) biotopların mühafizəi, 2) yaxşılaşdırmaqla biotopların mühafizəsi, 3) endemik 
və relikt bitgilərin mühafizəsi, 4) bitgilərin lokal yerlərini yaxşılaşdırmaqla ceyranların məskunlşma 
yerlərinin saxlanması. 
Đ
nkişaf:  1)  bitopların  inkişafı,  2)  tikinti  yerlərinin  (seliteb)  davamlı  inkişafı,  3)  ekoloji 
balanslaşdırılmış turizmin inkişafı, 4) parkın idarəsinin infrastrukturunun inkişafı. 
Yaxşılaşdırma:  1)  ceyranların  məskunlaşdığı  yerlər  kimi  bitopların  yaxşılaşdırılması,  2) 
endemik  və  relikt  bitgi  növlərinin  inkişaf  şəraitini  yaxşılaşdırmaq,  3)  neftlə  çirklənmiş  ərazilərin 
yaxşılaşdırılması  (sanasiya),  4)  torpağın  münbitliyinin  bərpası,  və  sonradan  əkin  sahələrinin 
davamlı inkişafı. 
 
5.6. Fəaliyyət və tədbirlər  
Ş
irvan Milli Parkı və onun ətraf zonasının üçün fəaliyyət və tədbirlər çoxplanlıdır.  
Hüquqi  məqamlar. 
Bu,  hər  şeydən  əvvəl,  Azərbaycanda  Landşaft  Planlaşdırması  aparmaq 
üçün qanunların və normativ aktların hazırlanması və qəbul olunmasını qarşıya qoyur.  
Milli  parkın  idarə  olunmasınım  təkmilləşdirilməsi
.  Burada  parkın  strategiyası,  idarəsi  və 
müvafiq  fəaliyyətlər  üçün  menecment  planının  işlənməsi  gərəkdir.  Aşağıdakı  proqramların 
hazırlanması və icra olunması da zəruridir: mühafizə proqramı; fövqalədə hallar (yanğın, ekstremal 
təbii  hadisələr  və  s.)  üçün  proqram;  informasiya  proqramı,  elmi  tədqiqatlar  proqramları,  inizibati 
idaretmənin təkmilləşdirilməsi planı.  
Sahələrin  mübadiləsi  (dəyişdirilməsi).
  Perimetr  boyunca  sərhədlərin  dəqiqləşdirilməsi  və 
demarkasiyası;  şimal-qərb  tərəfdən  mühafizə  kanalının  tikilməsinin  başa  çatdırılması;  parkın 
ə
razisinin  qərb  (Yenikənd  kəndinin  yaxınlığı)  və  cənub-şərq  (Şirvanlı  kəndinin  yaxınlığı) 
tərəflərdən  mühafizəsinin  yaxşılaşdırılması,  bu  yerlərdən  heyvanların  parkın  ərazisinə  daxil 
olmasına  rast  gəlinir;  yegerlərin  peşəkarlığının  artırılması  və  onların  lazımi  vasitələrlə  təmin 
olunması. 
Ceyranların  məskunlaşma  mühitinin  yaxşılaşdırılması  və  onların  xəstəlik  və  başqa  təbii 
qəzalardan xilası
. Ceyranların sərbəst hərəkəti üçün avtotrassın üstündən yaşıl koridorun tikilməsi; 
Çala gölün hidroloji rejimi və su balansı probleminin həlli, bu fəaliyyət xüsusən ilin yay mövsumu 
üçün  gərəkdir;  yaralanmış  quş  və  heyvanların  mühafizəsi,  və  həm  də,  lazım  olduqda  onların 
çoxaldılması  üçün  volyer  və  tingliyin  təşkili;  ilin  soyuq  periodunda  ceyran  və  quşların  ehtiyacını 
ödəmək üçün sığorta yemlərinin ehtiyatının hazırlanması 

---

Azərbaycanda Landşaft  Planlaşdirilmasi ( (ilk təcrübə və tətbiq)
 
134 
Təsərrüfat  işləri
.  Təsərrüfat  sahəsinin  yaradılması;  ehtiyat  yemlərin  saxlanması  üçün 
ambarların  tikilməsi;  ekoloji  təmiz  tərəvəzlərin  və  dekorativ  güllərin  əkilməsi  üçün  tingliyin 
yaradılması (oranjereya); dulusçu sənətinin təşkili. 
Milli  parkın  monitorinqi
.  Monitorinq  proqramının  hazırlanması;  bitgi  xəritəsinin 
yeniləşməsi;  torpaq  xəritəsinin  yeniləşməsi;  fauna,  xüsusən  ceyranlar,  onların  miqrasiya  səciyyəsi 
daxil  omaqla,  xəritələrinin  yeniləşməsi;  ŞMP  və  onun  ətraf  zonasında  zonalaşdırmanın 
(yaxşılaşdırma) aparılması.   
Parkın  regionunda  yaşayan  əhalinin  ekoloji  maarifləndirilməsi
.  ŞMP-nın  bazasında 
Regional  Ekoloji  Təhsil  Mərkəzinin  yaradılması;  ŞMP-nin  saxlanması  və  inkişafı  üçün  ekoloji 
fondun yaradılması. 
Məlumatlandırma  və  parkın  məlumatlar  bazasının  yaradılması
.  Parkın  internet  səhifəsinin 
(veb-sayt) işlənməsi və yaradılması; ŞMP-nin məlumatlar bazasının yaradılması. 
Turizmin inkişafı
. Parka gələnlər üçün proqramın işlənməsi; turizm zonasının yaradılması və 
inkişaf etdirilməsi, həvəskar-balıqçılat cəmiyyətinin yaradılması. 
 
 
Cədvəl 5.15. Şirvan Milli Parkının inkişafının inteqrasiya olunmuş (birləşmiş) məqsədləri, müvafiq 
tədbirlər və onların ünvançıları (piktoqramların nömrələri 5.23 xəritəsinin legendasındakı rəqəmlərə 
uyğundur). 
№
   Problem/məsələ 
Məqsədlər  
Tədbirlər 
Ünvancılar 
1 
 
Ş
MP-nin 
sərhədlərinin qeyri 
müəyyənliyi 
Ş
MP-nin 
sərhədlərinin 
dəqiqləşdirilməsi 
Ş
MP-nin 
sərhədlərinin 
demarkasiyası  
Dövlət Torpaq və 
Kartoqrafiya 
Komitəsi 
2 
 
Ş
MP-nin qərb və 
cənub-şərq 
tərəflərində 
yerləşmiş yaşayış 
məntəqələrindən 
heyvanların 
müdaxiləsi 
Ə
razinin 
qorunmasını 
təkmilləşdirmək 
Ə
lavə müşahidə 
məntəqələri tikmək, 
yeqerlərin texniki 
təchizatını 
yaxşılaşdırmaq, yerli 
ə
hal ilə söhbətlər 
aparmaq və s.  
Ekologiya və 
Təbii Sərvətlər 
Nazirliyi, parkın 
rəhbərliyi və yerli 
ə
hali  
 
3 
 
Mühafizə kanalının 
tikilməsinin sona 
çatdırılması  
Ə
razinin bütün növ 
müdaxilələrdən 
mühafizəsinə nail 
olmaq 
 
Mühafizə kanalının 
tikilməsinin sona 
çatdırılması 
Ekologiya və 
Təbii Sərvətlər 
Nazirliyi, parkın 
rəhbərliyi  
4 
Parkın daxili və 
ə
trafında bəzi 
mübahisəli sahələr 
 
Yerli əhali ilə 
razılaşdırılmış 
mübadilə (dəyişmə)  
Müvafiq hüquqi baza 
ə
sasında razılaşmanın 
hazırlanması  
Ekologiya və 
Təbii Sərvətlər 
Nazirliyi, Dövlət 
Torpaq və 
Kartoqrafiya 
Komitəsi, yerli 
bələdiyyələr 
5 
 
Ş
MP ərazisində neft 
hasilatı 
Kələcəkdə ŞMP 
ə
razisi və onun 
ə
trafında neft 
hasilatından imtina  
Köhnə quyuların 
tədricən ləğvi və 
ə
razinin neftlə 
çirklənmdən 
təmizləmə 
Azərbaycan 
Dövlət Neft 
Ş
irkəti və parkın 
rəhbərliyi 
6 
 
Ş
MP ərazisndə 
xüsusi poliqonun 
Kələcəkdə hərbi 
poliqonun ləğvi 
Poliqonu tədricən 
başqa əraziyə 
Müdafiə Nazirliyi 

---