M-61 I e. d prof., Zahid Fərrux Məmməd

 
195
 
 
 
 
 
 
FƏS L 31.  BANKLARДА KORPORATIV 
ИДАРЯЕТМЯ СТРУКРУРУ 
 
Finansvə  real    sektorunda  korporativ  idarəetmə  sistemi-
nin tətbiq edilməsi ширкятляшмянин инкишафында ваъиб елементляр-
дян  биридир.  Bazar  iqtisadiyyatışəraitində  bu  tələblər  kiçik  ak-
sionerlərin  maraqlarının qorunması, investorların və kreditor-
ların təhlukəsizliyinin təmin olunması, dövlətin maraqları ba-
xımından  bankların  vəşirkətlərin  fəaliyyətindəşəffaflığın  əldə 
edilməsi  iləəsaslandırılır.  Korporativ  şirkətlərdə  investisiya  və 
maliyyələşmə mövzusunda qərarlar  alan  və bu qərarların həya-
ta  keçirilməsində  iştirak  edən    və  təsir  göstərən  komitə  finans 
komitəsidir. 
 Finans komitəsi aşağıdakı funksiyaları yerinə yetirir: 
1.  şirkətin  finans  problemlərinin  həlli  üçün  departament 
rəhbərlərinin təklif və tövsiyyələri dəyərləndirmək; 
2.  şirkətin  finans  problemlərinin  həlli  üçün  daha  keyfiy-
yətli planlama, dəyərləndirmə və nəzarətini təmin etməkdir. 
3.  Finans  komitəsi,  ялавя  maliyyə  mənbələrinin  ъялб,  in-
vestisiya qərarları, divident, finans planlama kimi mövzularda 
təklif və tövsiyyələr hazırlayır. 
Korporativ  idarəetmə  sistemindəşirkətin  finans  işləri  üzrə 
direktorun vəzifələri aşağıdakılardır: 
1. şirkətin uzunmüddətli finans siyasətini hazırlamaq; 
2. mühasibat fəaliyyətinə nəzarət; 
3. idarə heyətinəşirkətin maliyyəsinə aid mövzularda tək-
liflər hazırlamaq; 

---

 
196 
4.  qısa  müddətli,  fond  ehtiyaclarının  qarşılanmasıüçün 
banklarla  əlaqə  qurmaq  və  sağlam  bir  şəkildə  həyata 
keçirmək; 
5. uzun müddətli maliyyə büdcəsini hazırlamaq; 
6. investisiya mövzusunda təkliflər hazırlamaq; 
7. nəğd büdcəni ( cash flow) hazırlamaq; 
8.  korporativ  qiymətli  kağızların  (səhm  və  istiqraz) 
ixracını hazırlamaq; 
9. divident siyasətində təkliflər hazırlamaq; 
10. kredit əməliyyatlarını sağlam bir şəkildə həyata keçir-
məkdədir. 
Korporativ  şirkətlərdə maliyyə komitəsinə adətən, müşa-
hidəçilər  şurasının  (direktor  şurasının)  sədri  rəhbərlik  edir. 
Adətən, komitə ayda bir dəfədən gec olmayaraq toplanır. Ko-
mitənin vəzifəsi: maliyyə və mühasibat işləmələrində ortaya çı-
xan  problemlərin  həllini  tapmaq  və  qanunvericilikдя  nəzərdə 
tutulmuş müvafiq tənzimləyici işləmələr həyata keçirməkdir. 
Korporativ  idarəetmə  –  bankın  strateжi  baxışıəsasında 
onun  strateжi  vəzifələrinin  müəyyən  edilməsini,  bütün  idarəet-
mə səviyyələrində dəqiq vəzifə bölgüsünün aparılmasını, idarə-
etmə orqanlarıüzvlərinin tutduğu vəzifələrə uyğunluğunu, risk-
lərin  səmərəli  idarə  edilməsi  məqsədi  ilə  müfəssəl  nəzarət  sis-
temlərinin  tətbiqini,  habelə  idarəetmənin  şəffaflığına  nail  ol-
maq üçün  daxili və xariъi auditdən istifadəni  təmin edən pru-
densial idarəetməüsuludur. 
Korporativ  idarəetmə  standartlarının  lazımi  səviyyədə 
tətbiqni təmin etmək üçün bankın səhmdarları və inzibatçıları 
aşağıdakıları təmin etməlidirlər: 
1.Strateжi  planlaşdırma  prosesinin  təşkilini  və  həyata 
keçirilməsini; 
2.Səmərəli təşkilati strukturun yaradılmasını; 
3.Maliyyə planlaşdırması prosesinin həyata keçirilməsini; 
4.Səmərəli  daxili  nəzarət  və  hesabatlıq  sistemlərinin 
mövъudluğunu; 

---

 
197
5.Bankın  fəaliyyətini  əks  etdirən  dürüst,  dolğun  və 
qərəzsiz məlumatın istifadəçilərə vaxtında təqdim edilməsini; 
6.Risklərin idarə edilməsi sistemlərinin yaradılmasını; 
7.Bankın jari maliyyə vəziyyəti vəəməliyyatları haqqında 
müfəssəl  və  aydın  məlumatın  davamlı  axınını  təmin  edən  eti-
barlı idarəedici informasiya sistemlərinin mövcudluğunu və in-
kişafını; 
8.Daxili  nəzarətin  daimi  səmərəliliyini  artıran,  onu 
mükəmmələşdirən  və  möhkəmləndirən  daxili  audit  strukturu-
nun  yaradılmasını,  audit  işi  üzrə  siyasətin  və  strategiyanın 
müəyyənləşdirməsini və işinin təşkilini; 
9.Maraqlar münaqişəsinin qarşısın almaq və tənzimləmək 
məqsədi  ilə  müvafiq  hallarda  bankın  səhmdarları  və  inzibat-
çıları  tərəfindən  həyata  keçiriləъək  dəqiq  ardıъıllığı  ilə  müəy-
yən  edilmiş  tədbirlərin  hazırlanmasını,  habelə  hər  bir  müna-
qişəüzrə  maraqlı  tərəflərə  bankın  aydın  vəəsaslandırılmış 
mövqeyinin vaxtında çatdırılmasını; 
10.  nzibatçıların  bankın  mənafeйini  öz  mənafelərindən 
üstün tutmasını; 
11.Banka  aidiyyəti  olan  şəxslərin  və  onların  adından 
hərəkət edən şəxslərin öz imkanlarından istifadə edərək bankın 
finans  vəziyyətinin  pisləşməsinə  səbəb  ola  bilən  və  ya  imiъinə 
xələl  gətirən  halların  qarşısını  almaq  üçün  tədbirlərin 
görülməsini; 
12.  Qanunveriъiliyə  uyğun  olaraq  Maliyyə  Hesabatları-
nın  Beynəlxalq  Standartlarının  istifadəsini  və  onların  tələblə-
rinə  daimi  riayət  edilməsini  və  bu  məqsədlə  mühasibat  uçotu 
və  hesabatlıq  prosedurlarınıəks  etdirən  daxili  qaydaların  işlə-
nib hazırlanmasını. 
Kredit  Komitəsi  bankın  darə  Heyəti  üzvlərindən  və 
struktur 
bölməsinin 
rəhbərlərindən 
təşkil 
olunur. 
Komitəyə darə  Heyətinin  üzvü  rəhbərlik  edir.  Bankın  baş 
maliyyə  inzibatçısı  və  müsahibat  xidmətinin  vəzifəli 
şəxslərindən biri komitənin 
üzvü olmalıdır. 

---

 
198 
Kredit  Komitəsinin  başlıъa  vəzifələri  aşağıdakılardan 
ibarətdir: 
1.MüşahidəŞurasının  müəyyən  etdiyi  limitlərdən  artıq 
kreditlərin  verilməsi  və  kredit  öhdəliklərinin  götürülməsi,  ha-
belə  onların  şərtlərinin  dəyişdirilməsi  və  restrukturizasiyasını 
təsdqiq etmək; 
2.Kreditlərin jəmləşmələrinə nəzarət etmək; 
3.Müxtəlif  fəaliyyət  növlərinin  və  sahələrin  kreditləşməsi 
üçün qaydaların hazırlanması və tətbiq edilməsini təmin etmək; 
4.Kreditlərin  və  kredit  öhdəliklərinin  faiz  dərəjələrini 
müəyyən etmək; 
5.Vaxtaşırı  kredit  portfelinin  qəflətən  monitorinqini  hə-
yata keçirmək; 
6.Girovların müntəzəm olaraq yenidən monitorinqini hə-
yata keçirmək; 
7.Girovların müntəzəm olaraq yenidən qiymətləndirilmə-
sini təmin etmək; 
8.Kreditlərin verilməsi üzrə səlahiyyətlərə və prosedurlara 
riayət edilməsini təmin etmək; 
9.Kreditlərin  qaytarılmasıüçün  görülən  bütün  tədbirlərin 
iъlasına rəhbərlik etmək; 
10.Kreditlər  üzrə  mümkün  zərərlər  üçün  yaradılmış 
ehtiyatların  yetərliliyini  (adekvatlığın)  yoxlamaq  və  təhlil 
etmək; 
11.Ayda  bir  dəfədən  az  olmamaq  şərti  ilə  kreditlərin 
alınmasıüçün ərizələri nəzərdə keçirmək; 
12.Ən azı ayda bir dəfə kredit portfelinə aid riskləri təhlil 
etmək; 
13.Azərbayъan  Respublikası  Mяркязи  Bankın  müəyyən 
etdiyi qaydaları uyğun şəkildə bütün kreditlərin təsdiqi, təsni-
fatı,  ehtiyatların  yaradılması,  vaxtında  və  tam  həъmdəödənil-
məsi üçün struktur bölmələri tərəfindən hazırlanmış qayda və 
prosedurlara baxmaq və təsdqiq olunmasıüçün MüşahidəŞura-
sına təqdim etmək. 

---