M. Ə. MƏMMƏdov

kitabxanaların  təşkili  və  onlar  üçün  alınacaq  kitablar  haq-
qında tövsiyələr vermişdir. Bu illərdə kitabxanalarda fondun 
komplektl
əşdirilməsi və  onun idarə  edilməsində  müəyyən 
p
ərakəndəlik  mövcud  olmuşdur  ki,  bu da həmin illərdə 
kitabxanalarda istifad
ə  edilən təsnifat cədvəllərinin tez-tez 
d
əyişməsi və  yeniləri ilə  əvəz  olunmasıyla  bağlı  olmuşdur. 
Mövcud p
ərakəndəliyi aradan qaldırmaq və texniki kitabxa-
nalardan istifad
əni vahid şəklə salmaq məqsədilə “Azərneft” 
Komit
əsi 7 avqust 1928-ci ildə ayrıca sərəncam (317 nömrəli 
əmr) imzalamışdır. “Texniki Kitabxanalardan istifadə etmək 
qaydaları”  adlı  bu  sərəncam “Azərneft” in tərkibində  fəa-
liyy
ət göstərən  kitabxanaların  vahid  qaydada  idarə  edil-
m
əsində mühüm rol oynamışdır.  
1924-cü ild
ə  respublikamızın  neft  sənayesi  müəssisə-
l
ərində  «Neftçilər” klubu təşkil  edilmiş  və  “Azərneft” in 
t
ərkibində fəaliyyət göstərən texniki kitabxanalara rəhbərlik 
bu mü
əssisəyə tapşırılmışdır.  
 XX 
əsrin 20-ci illərində  ölkədə  neft sənayesinin 
inkişafında  maraqlı  olan  keçmiş  ittifaq  rəhbərliyi Azərbay-
canda v
ə Şimali Qafqazda neft hasilatını artırmaq məqsədilə 
bir  sıra  elmi-tədqiqat müəssisələrinin  yaradılmasına  səy 
göst
ərmişdir. Belə ki, 1927-ci ildə Bakıda və Qroznıda Neft 
Elmi-T
ədqiqat  İnstitutunun  yaradılması  haqqında  keçmiş 
SSRİ  Xalq  Komissarları  Soveti qərar qəbul  etmişdir.  Bu 
q
ərara  əsasən 1929-cu ildə  Bakıda  Azərbaycan Elmi -Təd-
qiqat İnstitutu, 1930-cu ildən isə Azərbaycan Neft Maşınqa-
yırma  Elmi-Tədqiqat  İnstitutu  fəaliyyətə  başlamışdır.  Azər-
baycan neft s
ənayesi müəssisələrinin  bazası  əsasında  yara-
dılan  bu  elmi-tədqiqat müəssisələrinin hər birində  qapalı 
23 

---

xarakter  daşıyan  kiçik  həcmli texniki kitabxanalar da təşkil 
edilmişdir. Bu kitabxanalar sonrakı illərdə neftçıxarma, neft 
emalı və neft maşınqayırma sənayesində çalışan neftçi fəhlə, 
müh
əndis və texniki işçilərə kitabxana-biblioqrafiya xidmə-
tind
ə mühüm rol oynamışlar. Bütün bunların nəticəsi olaraq 
1928-ci ild
ə respublikanın Mərkəzi Texniki Kitabxanasından 
başqa ayrı-ayrı müəssisələrdə 27 texniki kitabxana fəaliyyət 
göst
ərmişdir. Bu illərdə neft sənayesində aparılan quruculuq 
işləri, bir sıra neft istehsalat idarələrinin, elmi-tədqiqat insti-
tutlarının yaranması, yeni texnika və texnologiyaların tətbiqi, 
kitabxanaların yeni texniki ədəbiyyatla komplektləşdirilməsi 
v
ə digər amillər respublikamızda neft istehsalına da müsbət 
t
əsir göstərmişdir.  Bütün  bunlarla  yanaşı  1929-cu ildə  Ali 
Xalq T
əsərrüfat  Şurası  bütün  istehsalat  müəssisələrindən 
t
ələb edirdi ki,  ayrı-ayrı  istehsalat  sahələrində  fəhlələrin, 
texnikl
ərin və  mühəndislərin ixtisaslarını  artırmaq  üçün 
fabrik-
zavod kitabxanaları təşkil edilsin.  
 1930-cu ild
ə “Azərneft” idarəsinin 1456 və 1986 nöm-
r
əli əmrləri ilə «Neftçilər” klubunun tərkibində olan kitabxa-
naların  əsasında  neft  sənayesinin Mərkəzi Texniki Kitabxa-
nası  təşkil  edilmişdir.  Bu  kitabxananın  təşkili  neft  sənayesi 
mü
əssisələrində  çalışan  fəhlələrin,  mühəndislərin,  texniki 
işçilərin texniki ədəbiyyata olan tələbatının  ödənilməsinə, 
kadr t
ərkibinin möhkəmləndirilməsinə  mühüm təsir göstər-
mişdir. Aparılan tədqiqatlardan məlum olur ki, kitabxananın 
1932-ci ild
ə 12 nəfərlik ştatı, 35 min nüsxə fondu və 4000-
d
ən çox oxucusu olmuşdur. [5. 40] 
 Xalq t
əsərrüfatının bütün sahələrində texniki kitabxana 
şəbəkələrini inkişaf etdirmək məqsədilə 1931-ci il mayın 25-
24 

---

d
ə keçmiş ÜİK(b) P MK-i “İstehsal-texniki təbliğatın qoyu-
lu
şu haqqında” qərar qəbul etmiş və bu qərar əsasən 1932-ci 
ild
ə isə “Azərneft” Birliyinin “İstehsalat-texniki təbliğat böl-
m
əsi″  yaradılmışdır.  Qısa  müddət  ərzində  Mərkəzi Texniki 
Kitabxana v
ə  Texnika evi istehsalat texniki təbliğat  bölmə-
sinin t
ərkibinə keçirilmişdir. Ölkədə texniki ədəbiyyata olan 
t
ələbatı  ödəmək məqsədilə  1931-ci ildə  yaradılmış  “Azər-
neftn
əşr”  neftə  dair  kitabların  və  texniki  ədəbiyyatın  nəşri 
sah
əsində  mühüm  işlər  görmüşdür.  “Azərneft”  Birliyinin 
texniki  kitabxanaları  ilə  sıx  əlaqə  saxlayan  “Azərneftnəşr” 
30-cu ill
ərin əvvəllərində elm və texnikanın nəzəri və təcrübi 
m
əsələlərinə  dair  geniş  çeşidli  kitablar  çap  etmişdir.  Nəş-
riyyatın illik planlarında əsas yeri neft sənayesinin inkişafına 
dair kitablar tuturdu. N
əşriyyat qabaqcıl mühəndis və texniki 
işçilərlə sıx əlaqə  saxlamış, onların iş təcrübəsinə geniş  yer 
vermişdir. Nəşriyyatın çap etdiyi kitabları mövzu və tipoloji 
c
əhətdən təhlil etdikdə  məlum olur ki,  bu nəşrlərin böyük 
hiss
əsini  neft  quyularının  istismarı,  neftin emal edilməsi və 
neft s
ənayesi sahəsində qabaqcıl iş təcrübəsi təşkil etmişdir. 
Bu  kitablara misal olaraq A.
Qafarovun  “Neft  quyularının 
t
əmirarası  müddətinin  uzadılması  və  məhsuldar  işlənməsi 
uğrunda”,  “Neft və  qaz  quyuları  qazmaçısı”,  İ.Bünyadovun 
“Neft
ayırma zavodunun çilingərlərinə kömək” və b. göstər-
m
ək olar. Ümumiyyətlə, “Azərneftnəşr” in 30-cu illərdə nef-
t
ə dair elmi, təcrübi və metodiki ədəbiyyatın nəşrində böyük 
rolu  olmuşdur.  Bu illərdə  respublikamızın  neft  sənayesində 
f
əaliyyət göstərən 28 texniki kitabxananın komplektləşdirmə 
m
ənbəyi əsasən  “Azərneftnəşr”  olmuşdur.  Qeyd edilməlidir 
ki, 1931-ci ild
ə bu kitabxanaların kitab fondu 10 min nüsxə, 
25 

---