M. Ə. MƏMMƏdov

1932-ci ild
ə isə 3400 nüsxə olmuşdur. [3] 
 1934-cü ild
ə isə neft sənayesi texniki kitabxana işçilə-
rinin  birinci  Ümumittifaq  müşavirəsi  keçirilmişdir.  Müşa-
vir
ədə  texniki kitabxanaların  əsas istiqamətləri müəyyən 
edil
miş,  onların  inkişaf  perspektivləri göstərilmişdir.  Ümu-
miyy
ətlə, 30-cu illərdə ölkədə texniki kitabxanaların inkişa-
fına xüsusi önəm verilirdi. Belə ki, 1939-cu ildə SSRİ Qara 
Metallurgiya Xalq Komissarlığı sistemi müəssisələrinin tex-
niki kitabxanaları haqqında deyilirdi:  
a) s
ənaye kadrlarının silahlandırılması;  
b)  texnikaya malik olmaqda texniki özünüt
əhsildə  və 
f
əhlə hərəkatının inkişafında onlara kömək etmək.  
Texniki kitabxana mü
əssisənin elmi-köməkçi  yarım-
bölm
əsi kimi xarakterizə olunurdu. Oxşar vəzifələr digər sə-
n
ədlərdə də əks olunurdu: zavodun, trestin, kombinatın tex-
niki kitabxanası müəssisənin ədəbi və kitabxana-informasiya 
m
əhsulları ilə təmin edən mərkəzdir və onun vəzifəsi mühən-
dis-texnik
i  işçilərə  və  fəhlələrə  yeni  texnikanın  mənimsə-
dilm
əsində  kömək etməkdir.  Bütün bunlar nəinki təsərrüfat 
quruculuğunun,  həm də  siyasi cəmiyyətin planlarını  inkişaf 
etdir
ən və  çoxmilyonlu zəhmətkeş  kütləsində  yaradıcı 
enerjini oyadan ilk beşillik dövrü ilə səsləşirdi.  
 1941-1945-ci ill
ərdə Azərbaycan neft sənayesi işçiləri-
nin ölk
ə qarşısında müstəsna xidmətləri olmuşdur. Azərbay-
can neftçil
ərinin ən yüksək göstəriciləri 1940-1941-ci illərdə 
olmuşdur. Bu illərdə  Azərbaycan neftçiləri keçmiş SSRİ-də 
istehsal edil
ən neftin 70%-ni  vermişlər.  Azərbaycan neftçi-
l
əri müharibə illərində keçmiş SSRİ-də istehsal edilən neftin 
üçd
ə bir hissəsini, yəni 75 milyon ton neft vermişdir. Azər-
26 

---

baycan neft s
ənayesi müəssisələrinin kollektivləri Ümum-
ittifaq sosializm y
arışında 380 dəfə birinci yeri tutmuş, 161 
d
əfə  Dövlət Müdafiə  Komitəsinin və  Neft  Komissarlığının 
keçici qırmızı bayrağına layiq görülmüşlər.  
 Az
ərbaycan neft sənayesi  işçilərinin  uğurlarında  tex-
niki kitabxanaların da rolu böyük olmuşdur. “Hər şey cəbhə 
üçün,  h
ər  şey  qələbə  üçün”  şüarı  altında  fəaliyyət göstərən 
texniki kitabxanalar neft s
ənayesi  işçilərini texniki ədəbiy-
yatla t
əmin etməklə özlərinin kitabxana-informasiya funksi-
yalarını müvəffəqiyyətlə yerinə yetirmişlər. Texniki kitabxa-
naların  əhəmiyyətini nəzərə  alaraq dövlət səviyyəsində  bu 
m
ədəni-maarif ocaqlarına həmişə qayğı göstərilmişdir. Belə 
ki, müharib
ə illərində respublikamızda kütləvi kitabxanaların 
böyük 
əksəriyyəti  bağlansa  da,  texniki  kitabxanaların  sayı 
sabit qalmışdır.  
 Müharib
ədən  sonrakı  bərpa dövründə  xalq təsərrüfa-
tının  bütün  sahələrində  olduğu  kimi  neft  sənayesində  də 
quruculuq işlərinə başlanılmışdır. Bu məqsədlə 1954-cü ildə 
Az
ərbaycan Neft Sənayesi  Nazirliyi  yaradılmışdır.  Bununla 
da 
əvvəllər ayrı-ayrılıqda fəaliyyət göstərən və müxtəlif baş 
idar
ələr tərəfindən idarə edilən yaxın sənaye sahələri birləş-
diril
ərək vahid idarəetmə  yaradılmışdır.  Bununla da texniki 
kitabxanalar vahid r
əhbərlikdə birləşdirilmişdir. Qısa müddət 
ərzində  Azərbaycan Neft Sənayesi Nazirliyi  neft sənaye 
komp
leksini  inkişaf  etdirməklə  yanaşı  texniki  kitabxana 
şəbəkələrinin  inkişafında  da  mühüm  işlər  görmüşdür.  Bu 
c
əhətdən Nazirliyin 1956-ci il 5 iyun tarixli “Elmi-texniki, 
texniki,  t
ədris  kitabxanalarının  işi”  haqqında  qərarı  xüsusi 
qeyd edilm
əlidir. Qərarda texniki kitabxanaların cəmiyyətdə 
27 

---

rolu göst
ərilməklə  yanaşı  onların  nöqsanları  da  nəzərə  çat-
dırılmışdır. Qərarda bir qayda olaraq idarə və müəssisələrin 
r
əhbərliyinə  tapşırıldı  ki,  texniki kitabxanaların  fəaliyyəti 
gücl
əndirilsin və  bu kitabxanalara imkan daxilində  ştat  va-
hidl
əri  ayrılsın.  Nəticə  olaraq,  1956-cı  ildə  respublikamızın 
neft s
ənayesində  fəaliyyət göstərən 33 texniki kitabxanada 
641 kitabxanaçı çalışırdı. Bu kitabxanalardan 5-i neft emalı 
s
ənayesində,  5-i  neft  maşınqayırma,  19-u neft-qaz  çıxarma 
s
ənayesi sahəsində, 3-ü tədris müəssisələri kitabxanalarında, 
1-i is
ə  neft sənayesinin Mərkəzi  Elmi  Kitabxanasında  fəa-
liyy
ət göstərirdi. 1957-ci ildə neft sənayesinin Mərkəzi Elmi 
Kitabxanası  Respublika  Elmi  Kitabxanasına  çevrilmiş  və 
Az
ərbaycanda bütün texniki kitabxana şəbəkələrinə metodiki 
r
əhbərlik  funksiyasını  öz  üzərinə  götürmüşdür.  1958-ci ildə 
SSRİ Dövlət Elmi-Texniki və Patent Kitabxanasının yaradıl-
ması bu kitabxananın daha da səmərəli fəaliyyəti üçün geniş 
z
əmin yaratmışdır.  
 Ölk
ədə  elmi-texniki informasiyaya olan tələbatı  ödə-
m
ək məqsədilə  keçmiş  SSRİ  Nazirlər Soveti 1963-cü ildə 
“Elmi-
texniki informasiyanın ümumdövlət sistemi” haqqında 
Əsasnamə  qəbul  etmişdir.  Əsasnamədə  ölkədə  elmi-texniki 
informasiyanın yüksək effektli sisteminin yaradılması, vahid 
m
əlumat-informasiya  fondlarının  istifadəsi və  yaradılması 
işində informasiya orqanlarının və texniki kitabxanaların qar-
şılıqlı əlaqələri zəruriləşdirildi. Bununla yanaşı, geniş oxucu 
kütl
əsinə  kitabxana xidmətinin  digər  funksiyaları  ilə  yanaşı 
informasiyanın inkişafına da diqqət yetirilmişdir. 1964-cü il 
okty
abrın 10-da SSRİ  Nazirlər Sovetinin  “Ölkədə elmi-tex-
niki  informasiyanın  təşkilinin  yaxşılaşdırılması  haqqında” 
28 

---