M. Ə. MƏMMƏdov
Yüklə 1,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.2. Elmi v ə elmi-texniki kitabxana şəbəkələrinin formalaşması və inkişafı
r ənməsi üçün onlara kitabxana xidməti lazımı səviyyədə olmamışdır. Fəhlə-oxucu haqqında heç bir ədəbiyyata rast g əlmək olmurdu. Sovet texniki kitabxanalarının kapitalist texniki kitabxana larından üstünlüyü odur ki, sovet kitabxa- nalarından pulsuz istifadə etmək mümkün idi. Kitabxanalar hamının üzünə açıq və ümumi olmuşdur. Lakin sonradan m əlum olmuşdur ki, xarici ölkələrdə kitabxana işi sovet ki- tabxanaşünaslarının qeyd etdikləri kimi acınacaqlı olmamış- dır. Qeyd edilməlidir ki, digər kitabxanalardan fərqli olaraq texniki kitabxanaların işində oxucuların mədəni-texniki sə- viyy ələrinin yüksəldilməsi mühüm yer tutur. “Mədəni-tex- niki bilik” anlayışına peşə biliyindən başqa, elmi dünyagörü- şünün formalaşması, ictimai-siyasi hazırlıq, estetik baxışları v ə s. inkişafı da daxildir. Bununla əlaqədar olaraq texniki kitabxanaların əsas funksiyaları aşağıdakılardır: 1. İnformasiya funksiyası ondan ibarətdir ki, istifadəçilərin müxt əlif istiqamətli informasiya tələbatını və sorğularını öd əyir, onların peşə ixtisaslarının yerinə yetirilməsinə köm əklik göstərir. 2. T əhsil funksiyası onunla xarakterizə olunur ki, sənaye iş- çil ərinin ümumi nəzəri səviyyələrinin yüksəldilməsi, geniş z əhmətkeş kütlələrin təhsilinə yardım göstərməsi, fəhlə- l ərin peşə hazırlığında, mühəndis-texniki işçilərin hazır- lan masında fəal iştirak edən istehsalatdan ayrılmadan təh- sil alan ali v ə orta ixtisas məktəblərinin tələbələrinə xid- m ət göstərir. 3. Elmi-texniki yeniliy ə nail olmaq üçün elmi və texnikanın qabaqcıl təcrübəsi haqqında sənaye işçilərinin, mütəxəs- sisl ərin tələbatının tam və operativ ödənilməsilə müəy- 17 y ənləşdirilir. 4. Yeni texnika haqqında ədəbiyyat təbliği texniki kitabxa- naların diqqət mərkəzindədir. Belə ədəbiyyatın təbliği tex- niki kitabxanaların əsas ictimai funksiyasını müəyyən- l əşdirir. Texniki kitabxanaların fəaliyyətinin əsası olan bu istiqam ətlər dəfələrlə kitabxana ictimaiyyətinin mübahisəsinə s əbəb olmuşdur. Onlardan birincisi, texniki kitabxanaların bütün işlərinin yalnız informasiya vəzifələrinə tabe olması idi. İkincisi, nəzəriyyə texniki kitabxanaların yalnız sənayedə çalışan mütəxəssislərə xidmət göstərməsi idi. Üçüncüsü, elmi-texniki kitabxana fondlarının yalnız texniki ədəbiyyatla komplektl əşdirilməsi idi. Dördüncüsü, texniki kitabxanaların yerli h əmkarlar ittifaqları kitabxanaları ilə birləşdirilməsi idi. 20-30-cu ill ərdə ilk texniki kitabxanalar yarandığı dövrdən bu n əzəriyyələr də meydana gəlmiş və həmin vaxtda da keçmiş SSRİ-də kitabxana quruculuğu işinin rəhbərlərindən olan Krupskaya t ərəfindən rədd edilmişdir. Son illərdə texniki kitabxanaların rəhbərliyinə yalnız informasiya ver- m ək nəzəriyyəsi müəyyən qədər inkişaf etmişdir. Əslində texniki kitabxanalar f əaliyyət göstərdiyi hər bir idarə və mü əssisənin tərkib hissəsi olaraq informasiya tələbatını ödə- y ən əsas informasiya orqanı kimi fəaliyyət göstərməlidir. Bunun üçün müxt əlif xidmət və təbliğat formalarından isti- fad ə edilir. Ümumiyyətlə, sovet dövründə kitabxanaların, o cüml ədən elmi-texniki kitabxanaların funksiyaları barədə müxt əlif vaxtlarda xeyli diskussiyalar getmiş, hər bir diskus- s iya iştirakçısı öz mövqeyini əsaslandırmağa çalışmışdır. 1984-cü ild ə qəbul edilmiş “SSRİ-də kitabxana işi haqqında 18 Əsasnamə”də buna son qoyulmuş və SSRİ-də kitabxanaların sosial funksiyaları qanunla təsbit edilmişdir. Hazırda sovet m əkanında yaranmış müstəqil dövlətlərdə, o cümlədən Azər- baycanda “Kitabxana işi haqqında” qəbul edilmiş qanunlarda kitabxananın bilavasitə yerinə yetirdiyi sosial funksiyalar qanunla t əsbit edilmiş, ideoloji funksiya özünə yer tapma- mışdır. “Kitabxana işi haqqında” Qanunda kitabxanaların beş əsas funksiyası göstərilmişdir. Kitabxanaların cəmiyyətdə yeri, rolu v ə vəzifələri bu funksiyalarla müəyyənləşdiril- mişdir. Burada kitabxanaların mədəniyyət, təhsil, tərbiyə, informasiya, elmi funksiyaları onları müasir dövrdəki fəaliy- y ətinin əsas aspektlərini müəyyən edir. O cümlədən Azər- bay can texniki kitabxanaları da qanunla təsbit olunmuş bu funksiyaları xidmət ediyi idarə və müəssisələrdə öz işində r əhbər tutur. 1.2. Elmi v ə elmi-texniki kitabxana şəbəkələrinin formalaşması və inkişafı Texniki kitabxanaların yaradılması və inkişafı ilk növb ədə hər bir ölkədə sənayenin inkişafı ilə əlaqədar olmuş, sonradan onun t ərkib hissəsi kimi formalaşmışdır. Bu elm və texnikanın inkişafı, sənaye sahəsində kadrların kəmiyyət və keyfiyy ətcə artması ilə əlaqədar olmuşdur. Respublikamızda texniki kitabxanalar, qeyd edildiyi kimi, XX əsrin əvvəllərində meydana gəlməyə başlamışdır. Bu ilk növb ədə 1920-ci ilin aprel ayında Azərbaycanda So- vet hakimiyy ətinin qurulması ilə bağlı olmuşdur. Qısa müd- d ət ərzində bolşeviklər özlərinin çevik siyasəti sayəsində 19 Yüklə 1,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|