M ətbuat: millətin dili, gücü və güzgüsü 2011-2017-ci ILL
Yüklə 5,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
127
Ceyhun Hacıbəylinin düşündürən , narahat edən suallar çoxdur: nə üçün H əsən bəyin proqramlarının, islahatlarının, ideya və əməllərinin icraçıları, davamçıları yetişmir? 30-40 il bundan əvvəl xeyriyyəçilik, maarifçilik c əmiyyətlərinə, teatra, mətbuata tələbat olduğu bir halda, niyə indi yeni tələbatlar yaranmır? Görkəmli publisist adamlara təsir etmək, onların hisslərinə toxunmaq, onları hərəkətə gətirmək üçün sözün qüvvəsindən, qüdrətindən çox məharətlə istifad ə edir: “ Mərhum Həsən bəyin şəxsiyyəti və tərcümeyi halına aid keyfiyy ətlərdən danışmayacağam; bütün həyatını doğma Vətənə və ölkəyə həsr ed ən adamın hansı vəziyyətdə bizi tərk etdiyindən, dünyasını dəyişdiyindən danışmayacağam; müsəlman cəmiyyətinin bu insanın xatirəsinə və ondan sonra qalan ail əsinə təəccüb doğuran münasibətindən danışmayacağam. Həsən bəyin xatir
əsini heç olmasa, adi qəbir daşı ilə əbədiləşdirmək fikrini dəfələrlə təkrarlayan ziyalıların nümayəndələrindən soruşmayacağam ki, bəs fikirlərinizə, ideyalarınıza n ə oldu, niyə onlar söndü? Şəxsi məmnunluğun rəhnini ictimai səadətdə görən m ərhumun baxışlarında qalmamaq arzusu ilə bütün bu suallardan mən sükutla yan keçir əm. Həsən bəyin unudulmuş xatirəsində mən əksinə ucalığı, yüksəkliyi, təmiz bibliya t əzahürü görürəm ki, ondan bütün həyatını xalqına həsr edən, əvəzində nə sağlığında, nə də vəfatından sonra mükafat almayan insan haqqında gözəl əfsanə yaratmaq olar. El ə bil ki, Həsən bəyin həyatı da, ölümü də cəmiyyət üçün qurbanlıq idi. Bu vəziyyətdə hansısa bir sirr, müəmma var. Biz o xalqıq ki, xan və müst əbidlərin zorakılığından bizi xilas edən cəngavər igidlərin şərəfinə şeir qoşur, onları minnətdarlıq hissi ilə yad edirik. Amma bu xalq həm də Həsən bəyin əhəmiyyətini, tarixi xidmətlərini dərk etmir, dəyərləndirmir. Kütl ə belə böyük xadiminin qiymətini verməyə hazırlanmamışdır. Şübhəsiz, kütl ə mədəniləşdikcə, insanların mənəvi sahədə göstərdiyi şücaəti qiym ətləndirməyi bacaracaqdır və o zaman böyük əməkçinin xatirəsinin əbədiləşdirilməsinin təntənəsi baş verəcəkdir” 128
C.Hacıbəylinin publisistikasını cəsarətlə döyüşkən və ideyalar publisistikası adlandırmaq olar, o, oxucunu inandırmağın, onun qəlbinə və beyninə təsir etməyin, r əy formalaşdırmağın mahir ustasıdır, o, oxucunu səfərbər eməyi, istiqam ətləndirməyi bacarır, xarakterik faktları seçmək, güclü müşahidə və h ərtərəfli təhlil etmək qabiliyyəti , ən doğru qənaətləri, nəticələri çıxarmaq iqtidarındadır. O. yazır ki, mən 28 noyabrı xatırlamaqla cəmiyyətin diqqətini ona yön
əltmək istərdim ki, mədəni həyatımızın pioneri sayılan Həsən bəyin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi üçün onun əsasını qoyduğu və bütün ömrünü sərf etdiyi ideyaların həyata keçirilməsinə çalışaq. İndi bizə elə gəlir ki, bu məsələlərin, islahatların həyata keçirilməsi qeyri-mümkündür. Lakin bunlar tamamilə realdır. Teatr, m ətbuat, ictimai xeyriyyəçilik Həsən bəyin dövründə hansı vəziyyətdə idisə, bu probleml ər də indi o şəkildə qarşımızdadır. Həsən bəy o vaxt həmin məsələlərin öhd əsindən gəldi. Amma indi deyəsən, şəxsi həyatın inkişafı və tərəqqisi çoxdan ictimai h əyatı üstələyib. Bu isə qeyri-normal təzahürdür. Çünki şəxsi həyat etibarsız əsaslara söykənir. Şübhəsiz, xalq cəmiyyət tərəqqi edir. Əgər 30-40 il əvvəl mədəni həyat Həsən bəyin dili ilə bizə ictimai xeyriyyəçiliyin, mətbuatın, teatrın yaradılmasının zəruriliyini diqtə edirdisə, indi cəmiyyət onların daha da t əkmilləşdirilməsini və digər tələbləri irəli sürür. Bax, əhəmiyyətli 28 noyabr tarixi biz ə bu yolu göstərir, bunu xatırladır. Ceyhun Hacıbəylinin Həsən bəyin xatirəsinə həsr etdiyi “ Yeddi il “ adlı dig
ər məqalə daha kəskin , daha sərt üslubdadır. Görünür ki, ötən müddət ərzində c əmiyyətin Həsən bəyə münasibəti Ceyhun bəyi qəzəbləndirmişdir: “Bu gün müs əlmanların (azərbaycanlıların – T.A.) mədəni-maarifçilik sahəsində pioneri sayılan Həsən bəy Məlikovun vəfatının 7 ili tamam olur. Bakılıların pafoslu nitql
əri və təntənəli mərasimlə öz xadimlərini dəfn etdikləri həmin gündən vur-tut 7 il keçir. H ələ tam soyumamış meyit üzərində səslənən o çıxışlar mənim indi də qulaqlarımdadır. Aman Allah, həmin nitqlərdən necə od-alov püskürürdü, çıxışlar ür əklərdə necə bir ümid çırağı yandırır, mərhumun xatirəsi minnətdarlıq hissi ilə 129
nec ə yad edilirdi. Həmin gündən cəmi yeddi il ötmüşdür. Nə olsun? O təmtəraqlı, ibar
əli nitqlərdən nə qaldı? Deyəsən, külək elə həmin gün o çıxışları sovurub apardı. Həsən bəy təntənəli şəkildə dəfn olundu, onun haqqında 2-3 gün də orda- burda danışdılar, qəzet və jurnallar onun bioqrafiyasını dərc etdilər, portretini verdil
ər – vəssalam”. Ceyhun Hacıbəyli publisistikasının məğzi, mahiyyəti, ideyası, amalı maarifçilik missiyasına xidmət etməsidir ki, onun da qida mənbəyi müəllifin t əhsilə, məktəbə tükənməz sevgisidir. O, mətbuatı cəmiyyətin dirçəlişi üçün mühüm vasit ə, millətin nicat yolu hesab etdiyindən mətbuat xadimlərinin əməyini, f əaliyyətini yüksək dəyərləndirir , onların xatirəsinin ehtiramla yad edilməsinin z əruriliyini diqqətə çatdırırdı. Ceyhun bəy ona müxtəlif sahələrdə ilk addımı atmağı öyrədən, ona zəngin miras, irs qoyan, onu mədəni həyata alışdıran xadimi u nutduğuna görə qınayır. Halbuki digər xalqlar ona xidmət göstərən övladlarının xatir əsini əziz tutur, ona abidə qoyur, adını əbədiləşdirir, ailəsinə qayğı göstərir . Bizd ə isə tamamilə əksinədir. Ceyhun Hacıbəylinin tənqid hədəfində cəmiyyətin bütün üzvləridir, dövlət qurumlarıdır, ictimai və xeyriyyə təşkilatlarıdır O, yazır ki, biz nəinki Həsən bəyə abid
ə ucaltmadıq, heç adi qəbirüstü daş qoymaq üçün onun həyat yoldaşına kömək etm
əyə gəlmədik, biz nəinki Həsən bəyin adını və xatirəsini əbədiləşdirmədik, h ətta onun tamamilə unudulması üçün çalışdıq, nəinki onun ailəsinə qayğı göst ərmədik, əksinə elə bil ona əlavə dərd, kədər gətirmək prinsipi ilə bəhsə girdik . Bu m ənada Həsən bəyin neçə illər boyu üzvü olduğu müəssisənin münasibəti daha q əribə təsir bağışlayır. Mən bizim şəhər özünüidarəsini, onun Uçiliş Komissiyasını nəzərdə tuturam. Elə bil ki, Məlikovlar familiyasına etinasızlıq göst
ərmək bu idarənin iş sisteminə daxil olmuşdur. Böyük xalq xadimin ə ögey, laqeyd, biganə münasibətdən hiddətlənən C. Hac
ıbəyli məqaləni daha sərt cümlələrlə bitirir:” Bütün hallarda, iş yerinə zəmanət verm
əkdə də, yerə təqdim etməkdə də, vəzifədə yüksəlməkdə də Məlikovlar Yüklə 5,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|