M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
417
Beləliklə, 1994-cü ildən 2002-ci ilədək, 8 il ərzində gərgin mübarizə
şəraitində hasil edilən neftin xarici bazara çıxarılması üçün əsas ixrac boru
neft kəmərinin çəkilməsi məsələsi həll edildi. Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas neft
kəmərinin tikintisi 2005-ci ildə başa çatmalıdır. Hər üç tərəf- Azərbaycan,
Gürcüstan və Türkiyə bu proqramın vaxtında həyata keçirilməsini təmin
etməyə tam hazır olduqlarını bəyan etdilər. «... biz hesab edirik ki, 2005-ci
ildə Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac neft kəməri tamamilə hazır olacaq və
biz hamımız birlikdə buradan Türkiyənin Ceyhan limanına gedəcək və
orada Azərbaycan neftinin, Xəzər neftinin Ceyhan limanından yola
salınmasının şahidi olacağıq».
1
Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərinin çəkilişi də iqtisadi və strateji
baxımdan çox əhəmiyyətlidir.
«Şahdəniz» yatağmm ehtiyatları 100 milyon ton neft və ən azı 400
milyard kubmetr qaz dəyərində qiymətləndirilir. 2001-ci ilin mart ayında
Heydər Əliyevin Türkiyəyə səfəri zamanı iki dövlət arasında «Şahdəniz»
qazının Bakıdan Ərzuruma ixracının razılığı əldə edildi, təməli qoyuldu,
Gürcüstan Prezidenti Eduard Şevardnadzenin Azərbaycana səfəri zamanı bu
layihənin həyata keçirilməsinə dair son razılaşma əldə edildi.
2001-ci il sentyabrm 29-da Azərbaycanla Gürcüstan Bakı- Tbilisi-
Ərzuram qaz kəmərinə dair rəsmi olaraq razılıqlarını bildirmişdilər.
Yeni açılan «Şahdəniz» yatağında 1 trilyon kubmetrdən artıq qaz var.
2
Həm oradan çıxarılacaq qaz, həm də neft quyularından alınan səmt qazı
hesabına respublikada qaz artacaqdır.
Azərbaycan dövlət başçısının neft strategiyası respublikanın bu günü,
sabahı və gələcəyinin iqtisadi platformasıdır. Böyük məmnuniyyətlə qeyd
etmək lazımdır ki, XXI əsrin birinci rübündə respublikamızda neft
sənayesinin perspektiv inkişaf proqramı artıq həyata keçirilir. Onun müsbət
nəticələri Heydər Əliyev siyasətinin həyatiliyi və düzgünlüyünü təsdiq edir.
Azərbaycan Respublikasının 30 il müddətində nəzərdə tutulmuş neft səna-
1
Heydər Əliyev. 2002-ci il sentyabrın 18-də Səngəçal sahil terminalında Bakı-Tbilisı-Ceyhan əsas ixrac boru
kəmərinin təməlinin qoyulması mərasimində nitqi - «Xalq» qəzeti, 19 sentyabr 2002-ci il
2
Heydər Əliyev. Şəki şəhəri İcra hakimiyyətində keçirilən müşavirədə yekun nitqi -«Azərbaycan» qəzeti, 12
noyabr 2002-ci il
M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
418
yesinin inkişafı proqramının mühüm əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, hələ
uzun bir dövr üçün təminat verir. Bu, dövlət başçısının gələcəkdə respublika
üçün inkişaf proqramıdır. Eyni zamanda Heydər Əliyevin göstərişi ilə tərtib
edilən layihələr göstərir ki, «bütün bu layihələr Azərbaycanın
iqtisadiyyatının inkişafına yönəldilibdir».
1
Neft strategiyasının həyata keçirilməsindən artıq respublikamıza böyük
gəlirlər daxil olur və getdikcə artır. «Neftdən gələcəkdə alacağımız gəliri
Azərbaycanda böyük bir infrastrukturun, başqa sahələrin inkişaf
etdirilməsinə yönəltməliyik. Yeni işlərin görülməsinə yönəltməliyik».
2
2003-cü il oktyabrın 15-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
seçilmiş İlham Əliyev Heydər Əliyev ənənələrinin sadiq davamçısı kimi
neft amilini beynəlxalq əməkdaşlığın genişlənməsinə, Azərbaycanın
dünyada mövqeyinin daha da möhkəmlənməsinə, xalqın yaşayışının
yaxşılaşmasına yönəldilməsinə çalışır. O, neft amilinin bir çox məsələlərin
həllində həlledici roluna yüksək qiymət verir.
İlham Əliyev göstərir: «Bizim məqsədimiz təkcə neft hasil etmək, onu
nəql etmək, bundan vəsait əldə etməkdən ibarət deyildir. Bizim məq-
sədimiz neftdən gələn bütün mənfəətləri - həm siyasi, həm iqtisadi, həm də
başqa mənfəətləri Azərbaycan xalqının gələcək mənafeyinə, rifahına
yönəltməkdən ibarətdir».
3
Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin uzun müddətli kredit siyasəti
ölkənin 30-35 il müddətində inkişafı üçün təminat yaratdı. Bu siyasətin
mahiyyəti, məzmunu göstərdi ki, о əlverişlidir, necə deyərlər, alacağı
verəcəyindən qat-qat çoxdur. Belə ki, 1995-ci ildən etibarən
respublikamızın dövlət strukturları ilə Beynəlxalq Valyuta Fondu, Dünya
Bankı, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı arasında olduqca əlverişli
və güzəştli şərtlərlə ödənilməsi uzun müddəti (15-35 il) nəzərdə tutulan
müqavilələr əsasında kreditlər alınmışdır. Bu kreditlərdə Beynəlxalq
Valyuta Fondunun payı 55, Dünya Bankının payı 23 və Avropa
Yenidənqurma və İnkişaf
1
Heydər Əliyev. 2002-ci il sentyabrın 18-də Səngəçal sahil terminalında Bakı-Tbilisı-Ceyhan əsas ixrac boru
kəmərinin təməlinin qoyulması mərasimində nitqi. - «Xalq qəzeti», 18 sentyabr2002-ci il
2
«Azərbaycan» qəzeti, 12 noyabr 2002-ci il
3
«Azərbaycan» qəzeti, 30 mart 2001-ci il
M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
419
Bankının payı 7 faiz təşkil edir. Kreditin qalan hissəsi isə Türkiyənin
Ekimbankının, Almaniya Yenidənqurma Kredit Bankının və s. payına
düşür. Lakin Azərbaycanın 30-35 ilə götürmüş olduğu bu kreditlərin
məbləği qədər strateji valyuta ehtiyatı, neft və neft-kimya sənayesindən
böyük gəlir mənbələrinin əldə edilməsi gözlənilir.
1
Tarixi təcrübə göstərir ki, Heydər Əliyev keçmiş SSRİ-də kənd
təsərrüfatının istehsalının təşkili və inkişaf etdirilməsində ən təcrübəli və
bacarıqlı rəhbərlərdən biri idi. Onun başqalarından üstünlüyü və fərqi ondan
ibarət idi ki, kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalında əsas şərt olan iqlim,
torpaq, su, təbii şərait, əhalinin ənənəsi və başqa amillərə uyğun olaraq
əkinçiliyi, heyvandarlığı, bitkiçiliyi, bostançılığı zonalaşdırmışdı.
Hələ ötən əsrin 70-80-ci illərdə Azərbaycan kənd təsərrüfatı
məhsullarının istehsalı elmi-praktik baxımından rayonlar üzrə
ixtisaslaşdırılmışdır.
О dövrdə Azərbaycanın bəzi rayonlarında iqlim şəraitinə və başqa
amillərə uyğun olmayan əkinçilik növlərinin о yerlərdən götürülüb əlverişli
olan rayonlarda əkilməsi praktikası və kənd təsərrüfatı məhsullarının
inkişafı üçün yeni mənbələrin aşkar edilməsi böyük dəyişikliklərə səbəb
olmuşdu. Bu bütün sovet ölkəsində özünün müsbət nəticələrini nümayiş
etdirmişdi. Kənd təsərrüfatının bütün sahələrində yüksək məhsul alınması
məhz onun elmə söykənən praktiki fəaliyyetinin, təcrübəsinin nəticəsi idi.
Heydər Əliyev Azərbaycan Kommunist Partiyası MK-nın birinci katibi
işləyən vaxt kənd təsərrüfatı istehsalının təşkilində həyata keçirdiyi
tədbirlər, respublikamızda kənd təsərrüfatının inkişafında böyük imkanlar,
potensial yaratdı. Azərbaycanın SSRİ tərkibində olan respublikalar
içərisində müstəqil yaşamağa daha çox imkanlara malik olduğunu sübut
etdi.
Azərbaycanda kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsində böyük nəticələr
əldə edilməsinə baxmayaraq, Heydər Əliyev kənd təsərrüfatının idarə
edilməsinin о dövrdəki formasının gələcəyinə əmin deyildi. Mokvada SSRİ
Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsində işləyərkən aqrar sahədə
islahatlar aparılmasının zəruri olduğunu müdafiə edən rəhbər-
1
«Azərbaycan» qəzeti, 8 noyabr 2000-ci il
Dostları ilə paylaş: |