M I l L i k I t a b X a n a
Yüklə 3,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 131
- Çox nahaq, - dedim. - Onun yerinə olsam, foyedə Əliyevin qoluna girərəm, o baş-bu başa gedib-gələrəm, ikicə sual verərəm: «Heydər Əliyeviç, səhhətiniz necədir? Nəyə ehtiyacınız var? Axı, xalqımızın tanınmış ağsaqqalı, nüfuzlu bir oğludur. Ağsaqqal sözünə həmişə ehtiyacımız olub». 1
Parlamentdə onun çıxışı hay-küylə qarşılandı. Danışmağa imkan vermirdilər, lakin heç nə möhkəm iradəli deputatı sındıra bilmədi. Cəsarətlə, təmkinlə, mübariz əhvali-ruhiyyədə öz fikirlərini söylədi. Deputat V.P.Polyaniçkonun DQMV-də vəziyyəti normal hala salmaq haqqında məlumatından sonra, 1991-ci il fevralın 5-də Azərbaycan SSR Ali Sovetinin on ikinci çağırış birinci sessiyasında 340 №-lı Nehrəm seçki dairəsindən seçilmiş deputat Heydər Əliyev müzakirə edilən məsələ haqqında olduqca ciddi çıxış etdi. DQMV-də yaranmış gərgin vəziyyətin köklərini açıb- göstərdi: «Uzun sürən erməni təcavüzünün qarşısını almaq üçün İttifaq dövləti, birinci növbədə şəxsən M.S.Qorbaçov və respublika rəhbərliyi tərəfindən qəti tədbirlər görülməmişdir 3 ildir ki, Azərbaycan SSR Sovetinin sessiyasında DQMV-də vəziyyət haqqında ətraflı, dərin, lazımi səviyyədə məsələ müzakirə olunmayıb, səmərəli tədbirler görülməyib». 2
sessiyasında çıxışı (7fevral 1991-ci il) mühüm əhəmiyyətli bir tarixi sənəddir. İlk dəfə olaraq bu sənəddə 1988-ci ildən başlayaraq Azərbaycanda baş verən siyasi hadisələrə düzgün qiymət verilirdi. Heydər Əliyev Sovet İttifaqında və Azərbaycanda mövcud olan vəziyyət haqqında öz fikir və təkliflərini Ali Məclisə çatdırdı. Heydər Əliyevin çıxışında irəli sürülən fikirlər bütün ölkədə siyasi, iqtisadi və dövlət üsuli-idarəsinin keçirdiyi böhranı dərk etməyə kömək etdi. Yaranmış vəziyyətin səbəblərini açıb göstərdi: «Hər şeydən əvvəl, keçmişdə müxtəlif vaxtlarda buraxılmış səhvlərin də rolunu qeyd etməklə əsas səbəblər «perestroyka» adlandır-
1
2
Həyat» qəzeti, 9 fevral 1991; «Vətən səsi» qəzeti, 27 fevral 1991; Qətiyyətin təntənəsi, səh.101-109
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 132
bağışlanmaz səhvlərdir. Təəssüf ki, bunların üstü ört-basdır edilir, rəsmi dairələr və kütləvi informasiya vasitələri ancaq keçmişi atəşə tuturlar. Tam qətiyyətlə demək olar ki, 1985-ci ildə başlanmış dəyişikliklərin, siyasi və iqtisadi əsaslarla işlənib-hazırlanmış uzunmüddətli strategiyası və tələm- tələsik şəkildə həyata keçirilmiş, bəzən bir-birinə zidd olan tədbirlər təbiidir ki, müsbət nəticə verməmişdir.» 1 Bu səbəblər sırasında milli siyasət sahəsində buraxılmış böyük səhvlərin ölkənin bir çox respublikalarında faciəli vəziyyət yaratması da göstərilirdi. Çünki bu siyasət nəticəsində müttəfiq respublikaların hüquqları tapdalanmış, mərkəzin imperiya siyasəti ağır nəticələr vermişdi. Cəmiyyəti fəlakət həddinə gətirib çıxarmışdı. Heydər Əliyev göstərdi ki, ölkədə yaranmış vəziyyətin günahkarları hakimiyyətdə olan Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsi, cümlədən partiya və dövlət hakimiyyətini ələ keçirmiş Qorbaçovdur. Ölkədəki vəziyyətə Heydər Əliyev qiyməti mühüm elmi, siyasi əhəmiyyət daşıyırdı. Heydər Əliyev öz çıxışında Dağlıq Qarabağ «probleminin» yaradılması, onun tarixi torpaqların ermənilər tərəfindən ələ keçirilməsi və onun səbəblərinin təhlilinə mühüm yer verirdi. 1988-ci ildə Dağlıq Qarabağ məsələsi qaldırılan vaxt Azərbaycan hökuməti qarşısını ala bilərdi. Qorbaçov və onun ətrafında olan erməni müşavirləri, erməni mülətçiləri Azərbaycanın bacarıqsızlığından, zəifliyindən və xəyanətindən istifadə edib vəziyyəti daha da gərginləşdirdi. Heydər Əliyev ilk günlərdən Dağlıq Qarabağ «məsələ»sində Mərkəzin xəyanətkar addımlarının xronikasını və Azərbaycan rəhbərliyinin səhvlərini şərh etmişdi. 1988-ci il mart ayında Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsi və SSRİ Nazirlər Soveti Dağlıq Qarabağın siyasi, iqtisadi-siyasi inkişafına dair qərar qəbul etmişdi. Heydər Əliyev bu qərarı Azərbaycan Respublikasının, necə deyərlər, kürəyinə sancılmış ox kimi qiymətləndirirdi. Həmin qərar Ermənistana Dağlıq Qarabağın işlərinə qarışmağa ixtiyar verirdi. O qərarın qəbul
1
Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Arxivi, fond 2941, siyahı la, iş 239, vərəq 104 M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 133
sessiyasında (iyul 1988-ci il) Qarabağ məsələsi müzakirə olunan vaxt Azərbaycan deputatları ilə yanaşı, Ermənistan deputatları da eyni hüquqla iştirak edirdilər. Bu da səhv idi. Sonra A.Volski idarə-üsulu Dağlıq Qarabağı Azərbaycandan tamamilə ayırmağı təmin etdi. Həmin sessiyada A.Volski, Z.Balayan, Poqosyan, Dadamyan da Azərbaycandan deputat hüququ ilə iştirak edirdilər. «Onlar orada bizim Azərbaycana daha da böyük xəyanət etmək üçün böyük hüquqlara» malik olduqlarını göstərirdilər. 1
sessiyasında Dağlıq Qarabağ haqqında danışmaqla Azərbaycan tarixi üçün daha bir həqiqəti aşkar etdi. Azərbaycan tarixən ermənilər tərəfindən işğal edilməsi faktlarını meydana çıxardı. Hələ 1918-ci ildən Ermənistan Respublikasının Azərbaycan fasilələrlə ələ keçirməsi nəticəsində Azərbaycan ərazisi 1918-ci ildəki 114 min kvadrat kilometr sahədən 1990-cı ildə 86 min kvadrat kilometrədək azaldığını qeyd etdi. Qeyd etmək lazımdır ki, torpaq məsələsi Heydər Əliyev tərəfindən Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisində bundan əvvəl də müzakirə edilmişdi. Müzakirədə aşkar edilmişdi ki, 1929-cu ildən sonra Naxçıvan Muxtar Respublikasının ərazisindən 625 kvadrat kilometr torpaq sahəsi, yəni 6 kənd Ermənistana verilmişdir. Bu da 62 min hektar kənd təsərrüfatına yararlı idi. 2
Buna baxmayaraq, Naxçıvan həmişə öz torpaqlarını müdafiə etmiş, son dövrdə ərazi bütövlüyünü qoruyub saxlamışdır. Heydər Əliyev torpaq məsələsinin xalqımızın tarixində əsas amal olduğunu göstərdi. «Əsrlər boyu Vətən, torpaq anlayışı xalqımızın ləyaqətini, mənliyini, şərəfini əks etdirmişdir. Xalq öz müqəddəsliyini qorumaq üçün onun uğrunda ölüm-dirim mübarizəsi aparmışdır, ulu babalarımız Vətən torpağının hər bir qarışını namus simvolu kimi qorumuş, onun yolunda canlarını və övladlarını qurban verməkdən çəkinməmişdir». 3
1
Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Arxivi, fond 2941, siyahı la, iş 239, vəraq 85 2
Yenə orada, vərəq 96
3 Yenə orada
Yüklə 3,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|