M I l L i k I t a b X a n a
Yüklə 3,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 140
dövlət müstəqilliyi haqqında iki həftə ərzində Konstitusiya aktının qəbul edilməsi nəzərdə tutulmasına baxmayaraq, bu müddət respublika rəhbərliyi tərəfindən 48 gün, mətbuatda dərc edilməsi isə qanunsuz olaraq 20 gün yubadılmışdı. Eyni zamanda avqustun 30-dakı sessiyada bəzi deputatların ümumxalq səsverməsi yolu ilə xalqın iradəsini öyrənmək üçün referendum keçirilməsi haqqında da qərar qəbul edilmədi. Bu, Azərbaycan Respublikası rəhbərlərinin dövlət müstəqilliyinə nail olunmasına daxilən razı olmadığı, ona müqavimət göstərdiyindən irəli gəlirdi. 1991-ci il oktyabrın 16-18-də Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin ikinci sessiyasında dövlət müstəqilliyi haqqında Konstitusiya aktının layihəsinin müzakirəsi keçirildi. Gərgin şəraitdə keçən müzakirələrdən sonra «Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktı» qəbul olundu. Müzakirə oktyabrın 18-nə kimi davam etdi. Müzakirələrdə belə bir fikir də irəli sürülmüşdü ki, Azərbaycan xalqı dövlət müstəqilliyi məsələsinə öz münasibətini referendum yolu ilə bildirməlidir. Əlbəttə, bu, məsələnin həllini yenə də uzada bilərdi. Ona görə də Ali Sovet irəli sürülmüş düzəlişlər və qeydlər nəzərə alınmaqla oktyabrın 18-də «Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktı»nın bütövlükdə qəbul edilməsi haqqında qərar qəbul etdi. Xalqın arzusu yerinə yetirildi. Müstəqillik Azərbaycan xalqının tarixi nailiyyəti idi. Bundan sonra Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi dünya dövlətləri tərəfindən tanınmağa başlandı. İlk olaraq Türkiyə (19 noyabr 1991), sonra Rumıniya (11 dekabr 1991), Pakistan (13 dekabr 1991), İsveçrə (23 dekabr 1991), İran (25 dekabr 1991), ABŞ (23 yanvar 1992), Rusiya (10 aprel 1992) və digər ölkələr dövlət müstəqilliyimizi tanıdı. 1993-cü ilin əvvəlində Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini artıq 116 dövlət tanımış, 70 xarici dövlətlə diplomatik əlaqələr qurulmuşdu. Azərbaycan Respublikası 14 beynəlxalq təşkilata üzv qəbul edilmişdi. Azərbaycan 1991-ci ilin dekabrında İslam Konfransı Təşkilatına, 1992-ci ilin fevralında Türkiyə, İran və Pakistan dövlətlərinin daxil olduğu İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatına üzv oldu.
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 141
Respublikasının dövlət müstəqilliyi üzrə respublika referendumunun keçirilməsi haqqında» Ali Sovet qərar vermişdi. Azərbaycan Respublikasında dekabrın 29-da ümumxalq səsverməsi keçirildi. Referendum bülleteninə bir sual yazılmışdı. «Siz Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin qəbul etdiyi Konstitusiya Aktına tərəfdarsınızmı?» Səsvermə hüququ olanların 95 faizindən çoxu referendumda iştirak etdi. Azərbaycan xalqı yekdilliklə respublikanın dövlət müstəqilliyinə tərəfdar çıxdı. 1992-ci ilin mayında Milli Məclis Azərbaycan Respublikasının dövlət himnini, 1993-cü ilin yanvarında isə dövlət gerbini təsdiq etdi. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Heydər Əliyevin sədrliyi ilə keçirilən sessiyası bu məsələyə öz münasibətini bildirdi və qəbul etdiyi qərarda Ali Sovetin qərarına öz tənqidi müddəalarını qeyd etməklə «Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında» Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin qərarı ilə əlaqədar 1991-ci il dekabrın 29-da Naxçıvan Muxtar Respublikasında referendum keçirilməsini qərara aldı. Qərarda 1991-ci il martın 17-də SSRİ-nin qorunub saxlanması ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasında keçirilmiş referendumun nəticələrini saxtalaşdırılmış hesab edildiyi qeyd olunur və onların ləğv edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Soveti tərəfindən qərar verilməsi xahiş edilirdi. 1
Muxtar Respublikanın mənafeyinin müdafiə edilməsi ilə ciddi məşğul olurdu. Eyni zamanda Azərbaycan rəhbərliyinin DQMV barəsində fəaliyyətini diqqətlə izləyir, ona öz münasibətini bildirirdi. Heydər Əliyev Naxçıvana erməni təcavüzünün qarşısının alınması üçün Ermənistan Ali Sovetinin sədri L.Ter-Petrosyanla telefon vasitəsilə danışıqlar aparırdı. Dağlıq Qarabağ münaqişəsində vasitəçilik etmək məqsədilə RSFSR prezidenti B.Yeltsinin, Qazaxıstan prezidenti N.Nazarbayevin, Azərbay-
1
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 142
muxtar vilayətin azərbaycanlı və erməni icmalarının nümayəndələrinin iştirakı ilə sentyabrın 23-də Jeleznovodskda danışıqlar aparılmış və danışıqların yekunlarına əsasən birgə rəsmi məlumat imzalanmışdı. Lakin bu rəsmi məlumatda Azərbaycanın mənafeyi lazımınca əks olunmamışdı. Naxçıvan MR Ali Məclisi rəsmi məlumat barədə oktyabrın 8-də xüsusi bəyanat qəbul etmişdi. Ali Məclis DQMV-də vəziyyəti normal hala salmaq yolunda RSFSR prezidenti B.Yeltsinin və Qazaxıstan prezidenti N.Nazarbayevin vasitəçilik işini razılıq hissi ilə qarşıladığını qeyd edir, lakin danışıqlarda Ermənistanın bərabərhüquqlu tərəf kimi iştirak etməsini Azərbaycan Respublikasının daxili işlərinə müdaxilə kimi qiymətləndirirdi. Göstərilirdi ki, Azərbaycana qarşı hər cür ərazi iddialarından Ermənistanın rəsmən imtina etməsi danışıqların başlanması və rəsmi məlumatın imzalanması üçün əsas şərt olmalı idi. Bəyanatda deyilirdi: «....rəsmi məlumatda Azərbaycan Respublikasının milli mənafelərinə toxunan müddəalar var ki, bunlar gözlənilməz nəticələr verə bilər. Sənədin bəzi müddəaları ziddiyyətli, qeyri-müəyyən xarakter daşıyır... Təəccüblüdür ki, rəsmi məlumatda Kərki kəndinin qaytarılmasının zəruriliyi öz əksini tapmamışdır». 1
sessiyasının «Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktı»nı qəbul etməsi Naxçıvanda yüksək əhvali-rahiyyə ilə qarşılandı. Bu münasibətlə Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyev «Həyat» qəzeti redaksiyasma teleqram göndərmişdi. Teleqramda deyilirdi: «Naxçıvan Muxtar Respublikasının əhalisi 1991-ci il oktyabrın 18-də Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sessiyasında «Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktı»ınn qəbul edilməsi münasibətilə bütün Azərbaycan xalqını təbrik edir və bunu tarixi hadisə kimi qəbul edir... Biz bu gün xoşbəxtik ki, nəhayət, Azərbaycan Respublikasının ali hakimiyyət orqanı tərəfindən milli azadlıq niyyətlərimizin həyata
1
Yüklə 3,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|