M I l L i k I t a b X a n a
Yüklə 3,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 164
qüvvələri Milli Məclisin binası ətrafından kənarlaşdırmağı xahiş etdi. Eyni zamanda resmi şəkildə ona xəbərdarlıq edildi. 1
verdikdən sonra da onun sabiq rəhbərləri ölkədə sabitlik yaradılmasına mane olur, müxtəlif vasitələrlə qarışıqlıq salmağa, qeyri-stabillik yaratmağa çalışırdılar. İyunun 15-də Milli Məclisin iclasının gündəliyinə təxirəsalınmaz məsələlər - Gəncə şəhərində 1993-cü il iyun ayının 4-də baş vermiş hadisələrlə bağlı deputat-istintaq komissiyasının məlumatı haqqında: vəzifəli şəxslərin cinayət məsuliyyətinə cəlb olunması barədə, prokurorun təqdimatı haqqında, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi sədrinin ATƏM-də Dağlıq Qarabağ üzrə Minsk Konfransının sədri M.Rafaelli ilə apardığı danışıqlar və onların yekunları haqqında və i.a. məsələlər təklif edilmiş və 33 nəfər lehinə, 2 nəfər əleyhinə, 5 nəfər bitərəf və 2 nəfər səs verməməklə qəbul edildikdən sonra İ.Qəmbər, T.Qasımov və başqaları iclası pozmaq üçün guya gündəliyin irəli sürülməsində qaydanın pozulduğunu, gündəliyə hələ müzakirəsinə ehtiyac olmayan məsələ əlavə etmək təklifı irəli sürdülər. İsa Qəmbər «Talış-Muğan Respublikası»nın bəyan edilməsi nəticəsində baş vermiş hadisələr haqqında məsələnin gündəliyə daxil edilməsini təklif etdi. Milli Məclisin sədri Heydər Əliyev İ.Qəmbərin nə məqsəd daşıdığını açıqladı və bu haqda öz fikrini bildirdi: «... İsa bəy, siz iyun ayrıun 15-nə qədər Ali Sovetin sədriydiniz. Talış-Muğan bölgəsində gedən proseslər sizin gözünüzün qabağında gedən proseslərdir. Siz nədənsə bu proseslərin getməsinə heç də lazımi qədər diqqət yetirməmisiniz və heç bir münasibət göstərməmisiniz. Mən artıq deyə bilərəm ki, bəlkə də bu gərgin vəziyyətin yaranmasının günahkarlarından birisiniz. Ona görə də indi siz bu məsələnin bu gərgin vəziyyətdə gündəliyə salınması ilə nə məqsəd daşıyırsınız? Ara qarışdırmaq?» 2 İsa Qəmbərovun təklifı səsə qoyuldu. 9 nəfər lehinə, 27 nəfər əleyhinə, 5 nəfər bitərəf qalmaqla, 3 nəfər səs verməməklə təklif qəbul edilmədi. 3
1
Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin Arxivi. Fond 2941, siyahı 1, iş 212, vəraq 55
2 Yenə orada, vərəq 7
3 Yenə orada
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 165
haqqında deputat-istintaq komissiyasının sədri M.Mütəllimovun məlumatı dinlənildi. İstintaq komissiyasının sədrinin məlumatına görə, komissiya tərəfindən 125 nəfər şahid və ya iştirakçı, cümlədən respublikanın rəhbərləri, prezident Ə.Elçibəy, Ali Sovetin sabiq sədri, baş nazir, sabiq milli təhlükəsizlik, müdafiə , daxili işlər nazirləri və digər vəzifəli şəxslər dinlənilmiş, onların yazılı izahatları alınmışdı. Deputat-istintaq komissiyasına 700-ə qədər sənəd daxil olmuş, ümumi həcmi 57 saat olan 19 video və 7 audiokassetdə iştirakçıların və məsul şəxslərin izahatları lentə alınmışdı. Deputat-istintaq komissiyasının sədri M.Mütəllimov qeyd etdi ki, 1993- cü il 4 iyun hadisələri ölkədə siyasi-iqtisadi böhranın dərinləşdiyi, cəbhə bölgələrində hərbi uğursuzluqların cəmiyyətin bütün təbəqələrini məyus etdiyi, hakimiyyətə ümumxalq inamının sarsıldığı, müxtəlif siyasi partiyaların destruktiv fəaliyyətlərinin gücləndirildikləri bir şəraitdə baş vermişdir. Deputat-istintaq komissiyası üzvlərinin yekdil fıkri belədir ki, Gəncə hadisələrinin dərin siyasi-hərbi, sosial-mənəvi köklərinin səbəbləri vardır və mövcud reallıqlar əsasında araşdırmalar aparmadan buna obyektiv qiymət vermək olmaz. 1
hakimiyyətə gəlməsindən xalq çox şey gozləyirdi. Prezident seçkilərindən sonra respublikada son dərəcə gərgin ictimai-siyasi şərait mövcud idi. Siyasi ehtiraslar səngimək bilmirdi. Deputat-istintaq komissiyasının sədri M.Mütəllimovun məlumatında deyilirdi ki, iqtidar daxili və xarici siyasət məsələlərinin həlli təşəbbüsünü öz əlinə ala bilmədi. Belə təsəvvür yaranmışdı ki, iqtidar Azərbaycan xalqının kollektiv zəkasının, istedad və bacarığının şəriksiz varisidir: ... Əslində isə bu bolşevizmin yeni təzahürüdür. İqtidar öz qapılarını cəmiyyətin bütün intellektual təbəqələrinə açmadı və bu sahədə kobud səhvlərə yol verdi. ... Ölkənin siyasi və elmi potensialından, habelə öikənin görkəmli şəxsiyyətlərinin bilik və təcrübəsindən istifadə etmədi. Vəzifə təyinatları cəbhəçilik prinsipləri ilə həyata keçirilirdi. Təbii olaraq, bütün bunlar cəmiyyətdə iqtidar-müxalifət münasibətlərini daha da kəskinləşdirirdi.
1 Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Arxivi. Fond 2941, siyahı 1, iş 212, vərəq 11
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 166
yalnız AXC-ni yox, xalqı təmsil etməli, xalqın bütün təbəqə və zümrələrinin mənafeyinin təminatçısı və ifadəçisi kimi fəaliyyət göstərməliydi. İqtidar kadr siyasətində ancaq AXC-nin potensialına söykənmiş, vəzifələrə bir qayda olaraq cəbhəçilər irəli çəkilmişdi. 1
milli təhlükəsizlik nazirləri dinlənildi. İclasın sədri qeyd edirdi ki, bundan sonra da müzakirələr keçirmək nəzərdə tutulur. Milli Məclis bu barədə qərar verməli idi. Qərar həm deputat-istintaq komissiyasının, həm də çıxış edənlərin məlumatları və müzakirə əsasında olmalıdır. Heydər Əliyevin təklifı ilə Milli Məclisin qərarını hazırlamaq üçün aşağıdakı tərkibdə komissiya yaradıldı: Afiyəddin Cəlilov, Mətləb Mütəllimov, Tahir Əliyev, Vaqif Qasımov, Şadman Hüseynov. Gəncə hadisələrini təhqiq etmək üçün yaradılan deputat istintaq komissiyası belə bir qənaətə gəldi ki, «Xalq Cəbhəsi özünün liderləri simasında cinayət törətmişdir». 2 Komissiyanın nəticəsindən sonra Milli Məclisin 16 iyul tarixli sessiyasınm qərarı ilə əsas müqəssirlər deputat toxunulmazlığından məhrum edilib həbsə alındılar. 1993-cü ilin yayında Azərbaycan Respublikasının cənub rayonlarında Əlikram Hümbətovun başçılığı ilə həyata keçirilən cinayət xarakterli proseslər respublikada onsuz da gərgin olan ictimai-siyasi vəziyyəti daha da gərginləşdirirdi. Heydər Əliyev Ali Sovetin sədri seçiləndən sonra cənub bölgəsindəki prosesləri izləyirdi. Lakin iyun-iyul aylarında Heydər Əliyevin başı Gəncə hadisələrinə qarışdığına görə cənub məsələsi ilə hələ lazımınca məşğul ola bilmirdi. Heydər Əliyev əvvəl özü Əlikram Hümbətovla telefonla danışıb, nə etdiyini soruşmuşdu. Ə.Hümbətov isə Bakıya gəlib Heydər Əliyevlə görüşüb ona məlumat verəcəyini bildirmişdi. Lakin bir dəfə Bakıya gəlib baş nazir Surət Hüseynovla görüşüb geri qayıdan Ə.Hümbətov Heydər Əliyevlə görüşə gəlməmişdi.
1 Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Arxivi. Fond 2941, siyahı 1, iş 212, vərəq 13
2
Yenə orada, vərəq 11
Yüklə 3,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|