M I l L i k I t a b X a n a
Yüklə 3,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 167
müddət keçdikdən sonra Ə.Hümbətov Bakıya gəlmişdi. Heydər Əliyev onu qəbul etmiş və 4 saat söhbət etmişdi. Avqust aymın 2-3-də Heydər Əliyev respublikanın nazirlərindən, yüksək vəzifəli şəxslərindən bir qrupunu Lənkərana göndərmişdi, orada vəziyyəti araşdırsınlar və bununla da bölgədə sakitlik yaranması təmin olunsun. Avqust ayının 2-də nazirlər, 3-də isə baş nazir Lənkəranda müşavirə keçirdi. Nəticəsi olmadı. Avqustun 5-də Ə.Hümbətov öz silahlı qüvvələri ilə Cəlilabad rayonunun prokurorluq işçilərini həbs edib Lənkərana aparmışdı. Vəzifəli adamları tutub dustaq saxlayırdı. Bu qanunsuz hərəkətlər haqqında 13 avqust tarixli müşavirədə ətraflı danışıldı. Avqustun 6-da Lənkəranda qondarma «Talış-Muğan Respublikası» ilə əlaqədar qurultay keçirildi və «Talış-Muğan Respublikası»nın yaradılması haqqında əsassız qərar qəbul edildi. Əlikram Hümbətov özünü «prezident» elan etdi. Heydər Əliyev baş nazir Surət Hüseynov vasitəsilə avqustun 10-da Əlikram Hümbətovla üçlükdə görüşmüşdü. Bu ikinci görüş idi. Birinci dəfə görüş 4 saat çəkmiş və sakit şəraitdə keçmişdisə, bu görüş 3 saat davam etdi. Ə.Hümbətov, hətta Heydər Əliyevə qarşı təhqiramiz, kobud, böhtançı sözlər işlədərək çox iddialı halda onun təklifindən imtina etdi. Heydər Əliyev görüş barədə qeyd edirdi ki, «şübhəsiz ki, mən bunların hamısına dözdüm, çünki istəyirdim ki, məsələlər hamısı qarşılıqlı anlaşma səviyyəsində getsin. Ancaq bu adam, görünür ki, bu səviyyəyə malik adam da deyildi». 1
qarşısında özündən müştəbeh, iddialı tələblər qoyurdu. Ali Sovetin çağırılmasını, Nazirlər Kabinetinin, baş nazirin səlahiyyətlərinin artırılmasını, referendumun lazım olmadığını, onu pozacağını, referendumda bir sual - prezident üsul-idarəsinin lazım olub-olmaması sualının qoyulmasmı təkid edirdi və hətta, Heydər Əliyevi belə hədələyirdi. Heydər Əliyev onun bu sayıqlamalarının qarşısında soruşduqda ki, «Axı sizin səlahiyyətiniz nədir,
1 Heydər Əliyevin Biləsuvar, Cəlilabad, Masallı, Lənkəran, Astara, Yardımlı və Lerik rayonlarından seçilmiş xalq deputatları və həmin rayonlardan olan rəhbər işçilər və ziyalılarla görüşdəki giriş sözü. Müstəqilliyimiz əbədidir. I kitab, səh.69
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 168
səlahiyyətim avtomatdır» - cavabını vermişdi, yəni ki, Heydər Əliyevi avtomatla məcbur etmək, yaxud da ki, öldürmək olardı... 1 Əlikram kimilərinin və bu kimi başqalarının Heydər Əliyevi hədələmələrinə cavab olaraq xalqın sevimlisi bildirirdi ki, «məni hədələyən adamların hamısına deyirəm... bu hədələr məni bir şeydən çəkindirə bilməz, xalqın yolunda mən özümü qurban verməyə hazıram... Ancaq bu cür tərbiyəsizlik, bu cür ədəbsizlik, şübhəsiz ki, məni narahat edir.. .». 2
Heydər Əliyev cənub rayonlarından seçilmiş xalq deputatları və həmin rayonlardan olan rəhbər işçilər və ziyalılarla məsləhətləşmək və məsələni aydınlaşdırmaq üçün 1993-cü il avqustun 13-də görüş keçirdi. Əlikram Hümbətovun törətdikləri cinayətlər ətraflı müzakirə edildi və siyasi qiymət verildi. Görüşdə Heydər Əliyev yekun sözündə Ə.Hümbətovun hərəkətlərinə yığcam qiymət verdi: «Əlikram Hümbətovun hərəkətləri Azərbaycanın konstitusiyasını, qanunlarını pozan hərəkətlərdir. Əlikram Hümbətovun ixtiyarında olan silahlı dəstələr qeyri-qanuni silahlı dəstələrdir. silahlı dəstələri Əlikram Hümbətova verən adamlar Azərbaycan xalqına xəyanət ediblər». 3
parçalanmasının qarşısının alınmasında böyük siyasi-hərbi iş aparıldı. Cənubda Əlikram Hümbətovun, elan etdiyi «Talış-Muğan Respublikası» xülyasının, Azərbaycanı parçalamasının qarşısı qətiyyətlə alındı. Qondarma «Talış-Muğan Respublikası» haqda xülya sabun köpüyü kimi yox oldu. Azərbaycanın cənub hissəsində hakimiyyət bərpa olundu. Heydər Əliyev böyük cəsarətlə bütün respublikanı, onun ziyalılannı, vətənpərvər adamlarını, xüsusilə, cənub rayonlarının əhalisini ayağa qaldırdı. Bütün xalqı öz ətrafında birləşdirdi, özü ilə xalq arasında birlik yaratdı. Əlikramın bandası darmadağın edildi. Heydər Əliyevin siyasi, hərbi təşkilatçılığı nəticesində 16-17 avqust 1993-cü il tarixdə Azərbaycan Ali Sovetinin respublika zəhmətkeşləri nümayəndələrinin iştirakı ilə keçirilən geniş iclasında Ə.Hümbətovun Azər-
1
2
Yenə orada
3 Yenə orada, səh 78
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 169
cinayət qrupu aşkar edildi. Sovetinin sədri Heydər Əliyevin nitqində «Talış- Muğan Respublikası» yaradılmasında təşkilatçıların mənftır niyyətləri, məqsədləri, onlara dəstək verən qüvvələrin fəaliyyəti açılıb göstərildi, belə bir bədnam niyyətin Azərbaycanın müstəqilliyinə, ərazi bütövlüyünə arxadan vumlan bir zərbə olduğu açıqlandı. Heydər Əliyevin nitqi cənub əhalisini, ümumiyyətlə, Azərbaycan əhalisini separatçılığa, etnik düşmənçiliyə qarşı səfərbər etdi. Maraqlıdır ki, Ali Sovetin iclasındakı çıxışlar həm Azərbaycanda əfkari- ümumiyyəni əks etdirməklə, həm də ayrı-ayrı şəxslərin və siyasi qüvvələrin mövqeyini üzə çıxardı. Heydər Əliyev çıxış edənlərin müəmmalı, gizli, örtülü fikirlərini ustalıqla aşkarladı və bununla da kimin kim olduğunu ictimaiyyətə göstərdi. 1993-cü ilin iyul ayında respublikada siyasi vəziyyət bir də ona görə gərginləşmişdi ki, Azərbaycan prezidenti Əbülfəz Elçibəy iyun ayının 17- dən 18-nə keçən gecə Bakını tərk edib Naxçıvanın Kələki kəndinə getmişdi. Belə bir gərgin vəziyyətdə Heydər Əliyev böyük çətinlik qarşısında qalmasına baxmayaraq, təmkinlə, beynəlxalq hüquq normalarına və Konstitusiyaya uyğun hərəkət edərək, insan hüquqlarının, o cümlədən prezident Ə.Elçibəyin hüquqlarının qorunmasına, respublikada vəziyyətin normallaşdırılması, müstəqilliyin qorunması və möhkəmləndirilməsinə çalışırdı. İlk addım olaraq, Ə.Elçibəyin geri qayıtmasına, öz postunda fəaliyyət göstərməsinə nail olmaq istəyirdi. Onunla şəxsi telefon əlaqəsi yaratmışdı. Danışıq aparmaq, prezidentin geri qayıtmasını təşkil etmək üçün Kələkiyə xüsusi komissiya göndərmişdi. Yaxın adamları vasitəsilə Elçibəyin Bakıya qayıtmasını təşkil etməyə çalışırdı. Bu məsələ Milli Məclisdə geniş və hərtərəfli müzakirə obyektinə çevrilmişdi. Məclis üzvlərinin hamısının öz fikrini, münasibətini bildirməsinə geniş imkanlar verilmişdi. Lakin Ə.Elçibəy xahişləri, məsləhətləri nəzərə almırdı. Milli Məclisin 15-16 iyun tarixli iclasında deputatlar Əbülfəz Elçibəyə etimadsızlıq göstərilməsi haqqında məsələ qaldırdılar. Heydər Əliyev yenə də tələsməməyi, təmkinlik göstərməyi, ona yenə də düşünmək üçün imkan verməyi məsləhət gördü. 1
1
Yüklə 3,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|