M I l L i k I t a b X a n a
Yüklə 3,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 149
dəfə Ali Məclisdən məlumatlar alırdılar. Heydər Əliyev deyirdi: «Mən şəxsən gündə bir neçə dəfə onlarla görüşmüşəm, vəziyyət haqqında məlumat vermişəm. Onlar da çox operativ hərəkət edərək, məlumatları bütün dünya informasiya orqanlarına çatdırmış və bunun nəticəsində dünya ictimaiyyətində böyük bir ciddi rəy yaranmışdır...». 1
Bütün operativ informasiya tədbirlərinin nəticəsində mayın 22-nə qədər 57 dövlət rəsmi surətdə Ermənistan Respublikasının Naxçıvana hərbi təcavüzünü pisləyib və çox ciddi bəyanatlar vermişdi. Naxçıvan bir tərəfdən müharibə alovu içərisində idi, digər tərəfdən quruculuq işi ilə məşğul idi. Ağır günlərdə 1992-ci il mayın 28-də Sədərəkdə Araz çayı üzərində salınmış Naxçıvanla Türkiyə arasında körpünün rəsmi açılışı oldu. Körpünün rəsmi açılışında Türkiyə Cümhuriyyətinin baş naziri Süleyman Dəmirəl başda olmaqla Türkiyədən Naxçıvana böyük dövlət nümayəndə heyəti gəlmişdi. 2 Heydər Əliyev həmin körpünü «arzu və ümidlərin körpüsü» adlandırmışdı. Körpünün açılışı münasibəti ilə Naxçıvana gəlmiş S.Dəmirəl körpünün açılışını Azərbaycan və Türkiyə arasında əməkdaşlığın yeni dövrünün başlanğıcı adlandırdı. Dünya azərbaycanlılarının birliyi və həmrəyliyinin yaradılmasında Heydər ƏHyevin böyük tarixi xidməti olmuşdur. 1989-cu ildə Naxçıvanda «Sərhəd hərəkatı» başlanan vaxt, yəni tarixi bir ərazidə yaşamış azərbaycanlıların iki yerə parçalanmasına qarşı Araz çayı boyunca bu xalqın əlaqəsini, birliyini qıran sərhədlərin aradan götürülməsi tələbi ilə SSRİ-nin dövlət sərhədi boyunca çəkilmiş sərhəd çəpərlərinin elliklə sökülməsinə başlanmışdı. dövrdə Sov.İKP Mərkəzi Komitəsi və onun tərkib hissəsi olan Azərbaycan KP MK bu hərəkata böhtançı qiymət vermiş, onun qarşısını almaq üçün ciddi tədbirlər görmüşdülər. Moskvada olarkən Heydər Əliyev «Sərhəd hərəkatı»nın cinayətkar bir tədbir kimi qiymətləndirildi-
1 Qətiyyətin təntənəsi, səh. 309
2
qərarları. Fond 2941, siyahı la, iş 1, vərəq 65-66
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 150
qiymətləndirirdi. Heç də təsadüfi deyildir ki, 1989-cu ildən başlayan «Sərhəd hərəkatı»na qiymət vermək məqsədi ilə 1991-ci il dekabrın 16-da Naxçıvan Muxtar Respublikası Məclisi sessiyasında xüsusi məsələ - Dünya azərbaycanlılarının milli həmrəylik və birlik günü haqqında məsələ müzakirə edilmişdi. İclası Heydər Əliyev aparmışdı. Məsələ geniş müzakirə edildikdən sonra o, müzakirələrə yekun vuraraq, sərhəd hərəkatının böyük əhəmiyyətini göstərmişdi: «...iki il bundan əvvəl vətənpərvər gənclərin bu hərəkatı başlanmış və onlar heç bir təhlükədən qorxmayaraq bu tədbiri həyata keçirmişlər... Mən belə hesab edirəm ki, bu hərəkatın qurbanı olanların xatirəsi əbədiləşdirilməlidir». 1
Azərbaycan türklərinin həmrəylik və birlik günü haqqında» qərar qəbul etdi. Qərarda deyilirdi: «1. 31 dekabr Dünya Azərbaycan türklərinin həmrəylik və birlik günü elan olunsun və hər il bayram edilsin. Həmin gün Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində iş günü hesab edilməsin. 2.31 dekabrın Dünya Azərbaycan türklərinin həmrəylik və birlik günü kimi bütün Azərbaycan Respublikasında rəsmi qeyd edilməsi üçün qanunvericilik təşəbbüsü qaydasında Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinə təklif verilsin». 2
saxlayıb diyann mövqeyini möhkəmləndirirdi. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyev iqtisadi blokada şəraitində dağılmış təsərrüfatı bərpa etmək, əhalinin yaşayış təminatını qaydaya salmaq sahəsində ciddi tədbirlər həyata keçirirdi. Muxtar Respublikanın Məclisi, Nazirlər Kabineti və başqa nazirlik və idarələr Heydər Əliyevin məsləhətləri və göstərişləri ilə müəyyən tədbirlər həyata keçirə bilmişdilər. Naxçıvan Ali Məclisinin sədri kimi Heydər Əliyev qonşu Türkiyə və İranın rəhbərləri ilə köhnə tanışlığından istifadə edərək muxtar res-
1
2
Yenə orada, səh. 3
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 151
mək və digər məsələlər haqqında razılığa gəlməyə müvəffəq olmuşdu. Türkiyə Naxçıvan Muxtar Respublikasma 100 milyon dollar kredit vermişdi. Qonşu dövlətlər - Türkiyə və İranla yaradılan münasibətlər vəziyyətə xeyli təsir etmişdi. Naxçıvan MR Məclisi ilə Türkiyə hökuməti arasında 1992-ci il martın 24-də Ankarada iş birliyi protokolu imzalanmışdı. Bu protokola əsasən Türkiyə hökuməti muxtar respublikaya mal-material yardımı etmişdi ki, bu da kənd təsərrüfatını ağır vəziyyətdən çıxarmağa, məhsul istehsalına müəyyən müsbət təsir etmişdi. 1992-ci il avqustun 24-də Tehranda Naxçıvan Muxtar Respublikasının Məclisi ilə İran İslam Respublikası arasında protokol imzalanmışdı. Bu protokola əsasən, İran İslam Respublikası ərazisində Naxçıvanla Bakı arasında şose yolu açılmışdı. 1
Türkiyə Respublikasının «Qızıl Ay» cəmiyyəti, İran İslam Respublikasının «Hilal Əhməd» cəmiyyəti vasitəsilə Muxtar Respublikaya humanitar yardımı edilirdi. 1992-ci il maym 24-də Ankarada Türkiyə ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası, 1992-ci il avqust ayının 24-də Tehranda İran İslam Respublikası ilə Naxçıvan MR arasında imzalanan müqavilələrə əsasən, Naxçıvana ərzaq və yanacaq məhsulları göndərilirdi. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Rəyasət Heyətinin 7 de-kabr 1992-ci il tarixli qərarında göstərilirdi ki, Türkiyə Respublikası tərəfindən Naxçıvan Muxtar Respublikasına ərzaq malları alınması üçün ayrılmış kredit hesabına son dörd ayda muxtar respublikaya 293 ton mal əti, 250 ton kərə yağı, 700 ton marqarin, 363 ton günəbaxan yağı, 460 ton toyuq əti, 2283 ton şəkər tozu, 400 ton düyü, 600 ton makaron, 6000 ton un gətirilmişdi. Bakıdan isə Naxçıvana cəmi 15 ton mal əti, 219 ton kərə yağı, 35 ton şəkər tozu, 164 ton düyü, 2 ton makaron, 3200 ton un göndərilmişdi.
1 Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Arxivi. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Rəyasət Heyətinin qərarları. Fond 2941, siyahı la, iş 1, vərəq 3-14
Yüklə 3,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|