M. T. Do’stova B. X. Xo`janiyozova
Yüklə 4,01 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Malay kenja oblasti
Bu kenja oblast Malakk yarim oroli, Katta Zond orollari va Flippin arxipelagini egallaydi. Iqlimi nam tropik. Asosiy o’simlik qoplamlarini nam o’rmonlar (gileya) tashkil etadi. Uning floristik tarkibi juda boy. Hududning ko’pchilik qismi orollardan tashkil topganligiga qaramay bu joydagi fauna materik xususiyatiga ega. Bu holat kenja oblastning yaqin o’tmishda materik bilan aloqada bo’lganligidan dalolatdir. Sut emizuvchilardan targ’il tapir, ikki turdagi karkidon (sumatra va yava karkidonlari), fil va banteng buqasi kabilar xarakterlidir. Yirtqichlardan viverralar oilasining ko’pgina vakillari uchraydi (binturonglar, tsivettalar, mangustlar). Mushuksimonlardan qoplon va yo’lbarsni qayd qilish mumkin. Primatlardan gibbonlar (Malakk va Sumatrada endemik yirik gibbon-siamong uchraydi), orangutanlar va Kalimantanda esa martishkalarning ajoyib vakili-burundor maymun uchraydi. Yarim maymunlar turkumidan uzun tavonlilar oilasining 3-turi Sumatra, Kalimantan va Filippinda tarqalgan. Bu kenja oblastda olmaxonlar juda ko’p. Qushlarning zoofag vakillari ancha xilma-xil. Ular o’rmonlarning barcha yaruslarini egallagan bo’lib, ayniqsa hasharotlarni ushlash qulay bo’lgan yuqori yaruslarda ko’plab uchraydi. Bularga pashshaxo’r qushlar, drongalar, lichinkaxo’rlar, trogonlar va qizilishtonlarni misol qilish mumkin. Ko’kqarg’anamolardan bo’zdoqlar va ko’ktorg’oqlar keng tarqalgan. Ko’ktorg’oqlarning ayrimlari suv havzalarida baliq va boshqa suv hayvonlari bilan oziqlansa, ko’pchiligi esa suvdan ancha uzoqda kaltakesaklar, mayda kemiruvchilar va hasharotlar bilan oziqlanishadi. Oziq tarkibining asosi o’simliklardan tashkil topgan qushlarga karkidon 111 qushlar, kaptarlar, qirg’ovullar va tovuslarni misol qilish mumkin. Qushlarning endemiklari Kalimantan orolida nisbatan ko’p. Sudralib yuruvchilardan kenja oblastda uchuvchi ajdarlar, echkemarlar, yirik yassidumli gekkon va boshqalar uchraydi. Daraxtlarda yashashga nisbatan turli moslanishlarni sudralib yuruvchilardan yirik yassidumli gekkon, bronza ilonlari, o’tkir boshli ilonlar, pitonlar (to’rsimon piton) va boshqalarda yaqqol kuzatish mumkin. Qora ilonlar kam. Ulardan keng tarqalgan zanjirli qora ilon o’ziga xos baland vishillashi, o’tkir zahri bilan ajralib turadi. Timsohlardan gavialsimonlar va boshqalar uchraydi. Amfibiyalardan eshkak oyoqlilar ko’pchilikni tashkil etadi. Ulardan ayniqsa old va orqa oyoqlaridagi barmoqlari orasida keng pardalari bo’lgan va ular yordamida sakrashga moslashgan uchuvchi baqalar keng tarqalishga ega. Umurtqasizlar orasida nam tropik o’rmonlarda asosiy o’rinlardan birini termitlar egallaydi. Ular katta massadagi o’simliklar qoldiklarini qayta ishlash va minerallashtirishda muhim ahamiyatga ega. Mazkur jarayon bu yerdagi nematodalar, kanalar, qo’ng’izlar, o’simlik bitlari, ko’p oyoqlilar va megaskoletsidlar faoliyatida ham kuzatiladi. Filippin arxipelagi faunasi tipik orol xarakteriga ega bo’lib, Zond orollariga nisbatan kambag’al. Filippin arxipelagida uchrovchi endemiklarga mindor buyvoli, bir necha turdagi bug’ular, filippin junqanoti va filippin uzuntovonini misol qilish mumkin. Bir necha turdagi viverralar hamda primatlardan barcha orollarda tarqalgan krabxo’r maymunlar uchraydi. Bu yerda faunaning Avstraliya faunasi bilan aloqalari (xas tovuqlar, kakadu va lori to’tilari) yaqqol namoyon bo’ladi. |