M. T. Do’stova B. X. Xo`janiyozova

Angor yovvoyi quyoni:
Quyonlarning qadimgi turi hisoblanib, ismi 
Turkiya shahri- Anqaradan olingan. Bu quyonlar xuddi bulutlarga 
o’xshaydi. 18 asrda esa ular Fransiya oilalarida uy hayvoni sifatida 
boqilgan. 
Osmonrang baliq:
Bu antiqa baliq ko’pgina mamlakatlarda delikates 
sifatida qadrlanadi. Polineziyada u pishloq bilan pishirilgan va “shoxona 

---

130 
ovqat” hisoblangan. U o’zining bu rangi bilan turli yirtqichlardan 
himoyalanadi. 
Aksolotl:
U meksika ambistlari lichinkalariga tegishli. Ularda 
metamormoz ro’y bermaydi, voyaga yetganlari suvda hayot kechiradi va 
jabralari bilan qoladi. Aksolotl olimlar tomonidan umurtqa pog’onasi va 
nerv sistemasi orqali yo’qotilgan qismlarini qayta tiklashi aniqlangan. 
Yulduzburun krot:
Bu antiqa krot, Shimoliy Amerikada uchraydi va 
o’zining go’shtdor burni bilan ajralib turadi. Yuzining oxirida 22 ta 
harakatchan o’simtalari bo’lib, u turli tashqi ta’sirlarni sezuvchi antenna 
vazifasini bajaradi. 
2. Bio xilma-xillikni o’lchash va o’rganish usullari 
Ekosistema darajasida xilma-xillikni inventarizatsiyasini tez-tez 
aero yoki sputnik orqali rasga tushurish usuli yordamida bajariladi.Bu 
ekosistema xilma-xilligini va uni landshaftini xususiyatlarini to’la 
ko’rinishini aniqlashga ancha qulay hisoblanadi, buning asosida 
ekosistemadagitur bio xilma-xilligini ham aniqlash mumkin.Xilma-
xillikni yana ham aniqroq tur darajasida baholashda tur boyligini aniqlash 
zarur, ya’ni ana shu joyda uchraydigan turlarni kuzatib hammasini 
ro’yxatini tuzish Katta maydonlurlarni uchrash chastostasi (zudligi) 
tushunchasi ishlatiladi.Misol uchun 1m
2
da kuzatiliyotgan tur sonini 
boshqa maydonlardagi shu tur bilan solishtirish.
Agar bir tabiiy uyushmani strukturasini kuzatilayotgan vaqtda bitta
ko’rsatgich-tur boyligi orqali xarakterlamoqchi bo’lsak biz bunda qaysi 
turni kam qaysi turni ko’p uchratishidek muhim informatsiyaga ega 
bo’lmasligimiz mumkin. Bu esa kuzatatilishi mumkin bo’lgan tabiiy 
uyushmani to’liq akslantira olmaydi. Buning uchun tur xilma-xilligini 

---

131 
indeksi degan tushuncha kiritilgan,bunda turni uyushmadagi umumiy soni 
va ularni ko’pligini nisbatidek ma’lumotga ega bo’lishimiz mumkin. 
Gen darjasidagi xilma-xillkni o’lchash ancha qiyin. Buning uchun odatdan 
tashqi tug’ma alomatlardan foydalaniladi. Bunday belgilar asosida turdagi 
diskret 
guruhlarni 
ajratish 
mumkin.Bunday 
tipdagi 
individual 
o’zgaruvchanlik polimorfizm deb ataladi. Buni xonqizi populyasi misolida 
ko’rish mumkin.