M ü n d ə r I c a t

520 

 

        burada,  M

i

  -  i  çirkləndirici  maddəsinin  (ton)  yol  verilən  atılmadan  az 

olan faktiki qiyməti; N

yvh 

- 

 

tullantının yol verilən həddini keçməyən çirklən-

dirici maddəyə görə ödəmə (manat); F- çay və bulaqların hövzələrinin  eko-

loji əhəmiyyətlilik əmsalı.    

Müəyyən olunmuş limit həddində çirkləndirici  madddənin  atılmasına 

görə ödəmə: 

 





F

N

M

M

P

n

i

n

i

n













1

1

     

 

(7.10)

 

 

formulu ilə təyin olunur 

Burada, M

i 

  -  i  çirkləndirici  maddəsinin faktiki  tullantısı  (ton);   M

n

 – 

çirkləndirici maddənin yol verilən tullantısı (t); N

l

 - müəyyən olunmuş limit 

həddində çirkləndirici maddənin atılmasına görə ödəmə normativi (manat).  

Su  hövzələrinə  çirkləndirici  maddələrin  limitdən  yüksək  atılmasına 

görə ödəmə 

                                  





F

N

M

M

P

n

i

i

lyh













1

1

1

5

        

 

(7.11)

  

 

burada,  M

l

-  i  çirkləndirici  maddəsinin  müəyyən  olunmuş  limit  həd-

dində atılması (ton)  

Su  mənbələrinin  çirklənməsinə  görə  ümumi  ödəmə  bu  ifadə  ilə  təyin 

olunur: 

                       

P

ü   

=  P

nor  

+  P

l  

+  P

sl

                                      

(7.12)  

 

Misal:   Qaya çirkləndirici  maddəsinin atılmasına görə ödəməni  təyin 

etmək tələb olunur 

Verilənlər: Müəssisə hər il 7.5 cədvəlində verilən həcmdə çirkləndirici 

maddə atır. Ekoloji faktorları nəzərə alan əmsal  F =1,14.   

Cədvəl 7.5 

Çaylara çirkləndirici maddənin atılma həddi (qiyməti) 

 

Çirkləndirici maddə 

Çirkləndirici maddənin miqdarı,ton 

Atılmaya görə ödəmə 

normativi  (manat /ton) 

 

Yol 

verilən 

Limit 

həddi 

Limitdən 

yüksək 

Yol verilən 

Limit 

həddi 

Xrom

3+

 

4 

3 

1 

1377,5 

6887,5 

Kalium 

15 

10 

5 

0,155 

0,775 

Xrom boyası qara 

2 

2 

1 

229,575 

1147,875 

Neft məhsulları 

6 

5 

1 

137,750 

688,750 

Asılı maddələr 

5 

4 

2 

9,150 

45,750 

  

---

521 

 

Həlli:  

1.  Çirkləndrici  maddənin  YVA-na  görə  müəssiənin    ödəməsi  (7.9) 

formulu ilə hesablanır:    

P

1  

=  4 

.

 1377,5

 . 

1,14  = 6281,4  manat (xrom); 

P

2  

=  15 

.

 0,155 

.

 1,14 = 2,650 manat  (kalium); 

P

3  

=   2 

.

 229,575  

. 

1,14 = 523,425manat  (xrom boyası); 

P

4  

=   6 

.

 137,750

 . 

1,14 = 942,21 manat (neft məhsulları); 

P

5   

=  5 

.

 9,150 

.

 1,14  = 52,155  manat (asılı maddələr). 

Cəmi  7801,840 manat.  

 

2.  Müəssisənin  çirkləndirici  maddəni  limlt  həddində  atılmasına  görə 

ödəməsi (7.10) formulu ilə hesablanır:    

P

1  

=  3

 . 

6887,5

 .

1,14 = 31407 manat  (xrom); 

P

2  

=  10 

.

 0,775 

 . 

1,14 = 8,835  (kalium); 

P

3  

=  2

 . 

1147,875

 . 

1,14 =2617,155 manat  (xrom boyası) ; 

P

4  

=  5

. 

 688,750 

.

1,14 =3925,875 manat  (neft məhsulları); 

P

5  

=  4

.

  45,750 

.

1,14 =208,62 manat  (asılı maddələr) . 

Cəmi:  38 167,485 manat. 

 

 

3.  Müəssisənin  çirkləndirici  maddənin  limitdən  yüksək  atılmalarına 

görə ödəməsi (7.11) formulu ilə hesablanır:   

P

1  

=  5 

.

1 

.

 6887,5 

.

1,14 = 39258 manat  (xrom); 

P

2  

=  5 

.

 5

.

 0,775 .1,14 = 22,088  manat (kalium); 

P

3  

=  5

.

1

.

1147,875 

.

 1,14 =6542,888 manat  (xrom boyası); 

P

4   

=  5

.

 1

. 

 688,750 

.

 1,14 = 3925,875 manat  (neft məhsulları); 

P

5  

=  5 

.

 2

 . 

45,750 

.

1,14 = 521,550 manat  (asılı maddılər). 

 Cəmi: 50 270,401 manat.   

 

4.Müəssənin  beş  çirkləndirici  maddəni  çaya  atmasına  görə  ümumi 

ödəməsi (7.12) formulu ilə hesablanır və  96 239, 726 manat.  

 

7.4.

 

Sənaye çirkab suları ilə çirkləndirici maddələrin atılmasına 

görə ödəmənin hesablanması 

 

Ətraf mühitə sənaye çirkab suları ilə çirkləndirici maddənin atılmasına 

görə  ödəmənin  ölçüsü  (asılı  maddələr,  neft  məhsulları,  üzvi  maddələr)  P

i 

(manat/il) hər bir inqridientə görə aşağıdakı formula ilə təyin edilir:    

 

                      P

i  

= M

xw  

. H

i

     

                                           

(7.13) 

burada,  M

xw 

-    müəssisənin  ərazasindən  çıxan

 

  atmosfer  və  suvarma 

sularının  tərkibində  çirkləndirici  maddənin  kütləsi,  ton/il.  M

xw 

  göstəricisi 

---