“magistratura məRKƏZİ”

52 

 

Təhlil  göstərir  ki,  neft  və  qaz  hasilatı  sahəsində  yaradılan  əsas  fondlar  isti-

fadəyə  verildikcə,  bu  sahənin  ölkə  iqtisadiyyatında  payı  daha  artacaqdır.  Belə  ki, 

iqtisadi artım əsasən əlavə istehsal güclərinin yaradılması hesabına baş verir. Əlavə 

istehsal  gücləri  isə  əsas  fondların  istifadəyə  verilməsi  nəticəsində  yaranır.  Həyata 

keçirilən  investisiya  qoyuluşlarının  əsas  hissəsi  neft  və  qaz  hasilatının  payına 

düşdüyündən,  bu  sahədə  gələcəkdə  əlavə  istehsal  güclərinin  istifadəyə  verilməsi 

gözlənilir. 

Cədvəl 2.3. 

Iqtisadiyyat üzrə əsas kapitala yönəldilmiş investisiya qouluşlarının həcmi (mln manat) 

 

  

2000 

2005 

2010 

2011 

2012 

2013 

2014 

Əsas kapitala yönəldilmiş vəsaitlər, 

cəmi 

967,8 

5769,9 

9905,7 

12799,1 

15407,3 

17850,8  17618,6 

   Kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı və 

balıqçılıq 

6,5 

40,7 

431,0 

437,3 

648,8 

574,3 

363,9 

   Sənaye 

670,1 

4176,0 

4276,2 

5369,8 

6039,9 

7499,6 

7639,5 

      Mədənçıxarma sənayesi  

481,1 

3730,3 

2951,9 

3244,5 

3857,2 

5095,2 

5947,9 

      Emal sənayesi 

80,1 

115,8 

510,2 

847,9 

861,2 

888,9 

644,6 

      Elektrik enerjisi, qaz və buxar 

istehsalı,  bölüşdürülməsi və təchizatı 

83,9 

299,9 

422,6 

768,9 

565,8 

489,4 

423,8 

      Su təchizatı; tullantıların 

təmizlənməsi və emalı 

25,1 

30,1 

391,5 

508,5 

755,7 

1026,1 

623,3 

   Tikinti 

3,4 

46,1 

113,8 

225,9 

499,0 

707,8 

2221,7 

   Ticarət; nəqliyyat vasitələrinin təmiri   

32,3 

83,2 

235,1 

307,9 

544,1 

517,3 

586,6 

   Nəqliyyat və anbar təsərrüfatı 

44,1 

517,2 

2449,1 

2515,7 

2621,1 

3570,0 

2440,6 

      Nəqliyyat 

44,0 

515,5 

2434,8 

2509,4 

2610,3 

3559,7 

2432,4 

      Poçt və kuryer fəaliyyəti 

0,1 

1,7 

14,3 

6,3 

10,8 

10,3 

8,2 

   Turistlərin yerləşdirilməsi və ictimai 

iaşə   

3,6 

2,7 

221,0 

303,7 

138,2 

68,5 

120,5 

   İnformasiya və rabitə    

45,3 

158,0 

212,0 

310,8 

329,5 

200,7 

157,5 

   Maliyyə və sığorta  fəaliyyəti 

0,1 

1,5 

14,2 

38,7 

77,2 

15,5 

19,6 

   Daşınmaz əmlakla əlaqədar 

əməliyyatlar 

110,6 

561,7 

825,4 

944,8 

1390,8 

1206,0 

11,8 

   Peşə, elmi və texniki fəaliyyət 

0,2 

1,8 

11,3 

17,1 

27,8 

57,1 

34,0 

   İnzibati və yardımçı xidmətlərin 

göstərilməsi 

3,6 

28,6 

81,9 

230,5 

261,7 

254,1 

293,3 

   Dövlət idarəetməsi və müdafiə;sosial 

təminat 

6,5 

61,4 

381,1 

761,4 

1067,6 

1370,6 

1198,4 

   Təhsil 

3,5 

39,2 

140,9 

295,3 

794,3 

770,9 

507,4 

   Əhaliyə səhiyyə və sosial 

xidmətlərin  göstərilməsi 

29,2 

15,5 

167,8 

309,2 

254,4 

365,9 

323,7 

   İstirahət, əyləncə və incəsənət 

sahəsində fəaliyyət 

6,7 

26,3 

334,9 

723,6 

691,4 

619,1 

1645,1 

   Digər sahələrdə xidmətlərin 

göstərilməsi 

2,0 

9,9 

9,9 

7,4 

21,5 

53,6 

54,9 

 

Son  illərdə    ölkədə  həyata  keçirilən  investisiya  qoyuluşlarının  əsas  hissəsi 

yeni  tikintiyə  yönəldilir.  Məsələn,  investisiya  qoyuluşlarının  əsas  hisssəsinin 

yönəldiyi sənayedə 2014-cı ildə fondların yeniləşmə əmsalı 13,2-ə bərabər olduğu 

---

53 

 

halda,  sıradan  çıxma  əmsalı  0,4-ə  bərabər  olmuşdur.  Bu  da  əsasən  neft  və  qaz 

hasilatı sahəsi hesabına olmuşdur. Belə ki, bu sahədə illik yeniləşmə əmsalı 2005-

2014-cı  illər  ərzində  29,4-dən  15,5  arasında,  sıradan  sıxma  əmsalı  isə  0,1  və  0,2 

arasında  dəyişmişdir.  Bunun  nəticəsində  də  2014-cı  ildə  bu  sahədə  əsas  fondların 

dəyəri  2005-ci  ilə  nisbətən  4,2  dəfə  artmış  və  əsas  sənaye  istehsal  fondlarının 

strukturunda neft və qaz hasilatı sahəsinin payı qeyd edilən dövürdə 51 faizdən 74 

faizə yüksəlmişdir. 

Son  illərdə  infrastruktur  sahələrə,  o  cümlədən  elektrik  enerjisi  istehsalına 

investisiya  qoyuluşlarının  artması  qeyri-neft  sektorunun  inkişafına  müsbət  təsir 

göstərəcəkdir.  Bununla  belə,  sənayenin  qeyri-neyt  sektorunun  son  15  il  ərzində 

lazımi  səviyyədə  maliyyələşməməsi  və  bu  sahəyə  investisiya  qoyuluşlarının 

məhdud  olması  nəticəsində  istehsalın bərpa edilməsi  nisbətən  uzun  müddət  tələb 

edəcəkdir. Çünki ölkə sənayesinin əsasən elmtutumlu və emallıq dərəcəsi yüksək 

olan  sahələrində  istehsalın  kəskin  şəkildə  azalmış,  bu  sahədə  mövcud 

kommersiya,  istehsal  və  texnoloji  biliklərin  böyük  hissəsi  ya  itirilmiş,  ya  da 

köhnəlmişdir. 

Investisiya  qoyuluşlarının  ərazi  strukturu  məhsuldar  qüvvələrin  yerləşdiril-

məsinin  optimallığına  bilavasitə  təsir  göstərir.  Hazırda  ölkədə  istehsalın  əsas 

hissəsi Bakı şəhəri və onun ətrafında cəmləşmişdir və həyata keçirilən investisiya 

qoyuluşlarının  ərazi  strukturu  göstərir  ki,  bu  meyil  yaxın  gələcəkdə  də  davam 

edəcəkdir.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---