MahirəNərimanqızı
Yüklə 4,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Olqa Astafyeva, Rusiya, RF Prezidenti yanında Dövlət Qulluğu və Xalq təsərrüfatı Akademiyası
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu 107 mədəniyyətlərin inteqrasiyasının bütün digər prosesləri də tamamilə keçərli olur. Bu, mədəni rəngarənliyin təbii geniĢlənməsi, vəhdətin mürəkkəbləĢməsi prosesidir. Mənə belə gəlir ki, hazırkı günümüz üçün multikulturalizm modellərinin mürəkkəbləĢməsinin məhz bu səciyyəsi nümunəvidir. Bizdən digər mədəni dəyərlər sferasında sadəcə mədəniləĢdirmə prosesi deyil, həm də müəyyən transkulturasiyalar prosesi olan adaptasiya konsepsiyalarına yenidən baxmaq tələb olunur. Bu prosesdə nəinki eyni tipli mədəniyyətlər, həm də ümumiyyətlə, yaxın keçmiĢdə mədəniyyətəqabil və dialoq üçün açıq kimi baxıla bilməyəcək digər mədəniyyətlər də qəbul edilir. Ona görə də adaptasiya problemi – insanlara ən çətin situasiyalarda belə uyğunlaĢmağa kömək edə biləcək müasir institutların vasitələr axtarıĢı problemidir.
Dünən hörmətli Yefim Ġosifoviç qeyd etdi ki, belə vasitələrdən biri təhsil sistemidir. Ancaq mənim fikrimcə, təhsil sistemilə bərabər, haqqında tez-tez danıĢdığımız vətəndaĢ cəmiyyətinin qurulması situasiyası müəyyən yeni ekspert meydançalarının yaradılmasını nəzərdə tutur. Belə ekspert meydançaları rolunda, əlbəttə, ictimai təĢkilatlar və birliklər cıxıĢ edir.
Rusiyada milli-mədəni muxtariyyatlara yenidən baxılması, müasir dünyanın bütün ölkələrinin ərazisində mədəni və informasiya dəyərlərinin birləĢdirilməsi imkanlarının yeni oxunuĢu insana öz kiçik rakursunu tapmağa və öz bütöv mühitindən təcrid olmadan doğma mədəniyyətinin bütün dəyərlərini öyrənməyə və ona qoĢulmağa imkan verir. Elə bu da rəngarəngliyin birliyi modelidir ki, burada hər bir mədəniyyət öz Ģəxsi ləyaqətini və özəl dəyərlərini saxlayaraq digər mədəniyyətlərlə münaqiĢə muhitindən kənarda mutləq qarĢılıqlı fəaliyyətdə olur. Bu gün, artıq qeyd etdiyimiz kimi, sosial problemlərin hər bir insana, onun dünyada mövcudluğu
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
108
probleminə aid olduğunu nəzərə alsaq, bunu etmək heç də asan deyildir.
Diskussiya meydançaları nə deməkdir? Onlardan biri – hər bir ölkənin baĢ verən situasiyanın açıq təhlili ilə birgə təqdim etdiyi analitik materiallardır. Məsələ burasındadır ki, belə materialların toplanması metodu və metodologiyası demək olar ki, movcud deyildir. Mədəniyyətlərin müxtəlif təməllər üzrə qarĢılıqlı təhlilinin vahid konseptual metodoloji əsası da yoxdur. Linqvistik rəngarənglik bu problemin həlli yollarından biri kimi. Müasir informasiya və mədəni Ģəbəkələr vasitəsilə uyğunlaĢma problemi. Bu, müasir dünyada insanların, öz yeni reallığından ayrılmadan ailələrilə əlaqəni itirməməyə, bu əlaqəni qorumağa imkan verən ən maraqlı adaptasiya kanallarından və formalarından biridir. Bu, hətta miqrasiya növü anlayıĢını da dəyiĢməyə qadir olan yeni situasiyadır. Bu zaman əmək mühacirəti doğrudan da müvəqqəti miqrasiyaya çevrilir – yeni ərazidə oturaq mühacirət olmur. Demək istərdim ki, çoxmədəniyyətlilik konsepti də müasir Rusiyada ciddi təhlilə məruz qalmıĢdır. Pozitiv təcrübə nöqteyi- nəzərindən mühacir axınları üçün açıq olan ərazilərdə dostluq lokuslarının və mədəniyyətlərarası dialoq lokuslarının yaradılmasını göstərmək olar. Sərhəd vilayəti olan və əhalinin sayına görə 180- dən 200-dək etnomədəni ənənənin nümayəndələrini və müxtəlif mədəniyyət daĢıyıcılarını birləĢdirən Orenburq vilayətini nümunə kimi göstərmək mümkündür. Burada milli kəndin gözəl təcrübəsi yaranmıĢdır, eyni bir ərazi məkanında informasiya muzeyləri, informasiya mərkəzləri yaradılmaĢdır. Bu mərkəzlərdə digər mədəniyyətlərlə tanıĢ olmaq və vahid ərazi çərçivəsində ümumi tədbirlər keçirmək mümkündür. Rusiyada bu təzəlikcə vüsət almaqdadır, məhz təcridetmədən qaçmaq, ünsiyyətə canatma – dialoq formasını qurmaq məqsədilə çoxmədəniyyətlilik modelinin www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu 109 mürəkkəbləĢdirirlməsi üçün maraqlı bir vasitə, maraqlı bir gediĢdir. Rusiya təcrübəsini təhlil edərək, demək istəyirəm ki, bu, həm ərazi modelləri, həm də prosesləri qanunvericiliklə nizamlama modelləri çərçivəsində axtarıĢların mürəkkəb Ģəraitində baĢ tutur. Hər halda hər il 200 minədək insan Rusiyaya gəlir. Onlar müxtəlif mədəniyyətlərin daĢıyıcılarıdır. Lakin Rusiyanın çoxmədəniyyətliliyin geniĢləndirilməsinə dair malik olduğu təcrübə əsas verir ki, etnomədəni siyasətin strategiyası pozitiv olsun və bütün mövcud gərginlik halları öz müsbət həllini tapsın.
Rusiya, RF Prezidenti yanında Dövlət Qulluğu və Xalq təsərrüfatı Akademiyası
Hörmətli xanımlar və cənablar! Hal-hazırda Bolqarıstanda bir milyondan artıq müsəlmanın yaĢadığını heç də hamınız bilmirsiniz. Onlar səkkiz yüz min bolqar türkü və Osmanlı imperiyasının hakimiyyəti dövründə islamı qəbul etmiĢ iki yüz min bolqardır.
90-ci illərin əvvəllərində Avropa təĢəbbüskarlarının çoxu soruĢduqda ki, Balkanlarda etnik konflikt harada baĢlamıĢdır, cavab alırdılar: ―Bolqarıstanda‖, çünki etnik gərginliyin dərəcəsi o vaxt bizdə çox yüksək idi. Buna səbəb səksəninci illərin ortalarında Bolqarıstanın o vaxtkı hakimiyyətinin bizim müsəlmanların ərəb- türk mənĢəli adlarını slavyan adlarına dəyiĢməsiydi. Onlara öz dillərində danıĢmaq qadağan edilmiĢdi. Ancaq indinin özündə belə çoxları ana dilində danıĢır. Hərçənd, bu qəribə səslənir, məsələn, iki
Yüklə 4,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|