“Матн лингвистикаси” фани бўйича ўқув қўлланма яратилмоқда

 Йўлдошев Б.
Матнни ўрганишнинг лингвостатистик методлари. –Самарқанд, 2008.
-Б. 26. 

---

qatlamning miqdoriy nisbatini aniqlash va baholashga qaratiladi, 
xolos.
182
Shulardan kelib chiqib
, 
E.Begmatov leksikaning miqdoriy 
nisbatini belgilash uchun qo‘llanilgan statistik usul tilshunoslik 
fani manfaatlariga emas, balki ko‘proq mafkuraviy, siyosiy
manfaatlarga xizmat qilib keldi, degan xulosani bayon etadi. Bu 
xulosada qisman jon bor, chunki totalitar tuzum davrida 
liigvostatistik metod natijalari haqiqatdan ham ruscha - 
baynalmilal 
so‘zlar 
miqdorining 
tilimizda 
ko‘payib 
borayotganligini ta’kidlash uchun xizmat qilgan. Lekin shunga 
asoslanib, lingvostatistik metodlardan foydalanishni cheklash 
mumkin emas. 
Keyingi yillarda mamlakatimizda lingvostatistik metod 
yordamida bir qator leksikografik ishlar ham amalga oshirildi 
Jumladan, bir guruh olimlar ''Hozirgi o‘zbek tili faol 
so‘zlarining izohli lug‘ati" ni yaratishda leksik birliklarni 
to‘plash, ularni kompyuter xotirasiga kiritish, muayyan
maqsad ostida ularga ishlov berishda kompyuter
texnologiyalaridan unumli foydalandilar. Hozirgi o‘zbek tili
materiallarining ijtimoiy-siyosiy matnlarda eng ko‘p aks 
etishini inobatga olib "Yoshlik", "Tafakkur", "Guliston", 
"Sharq yulduzi" kabi jurnallar hamda bir qator gazetalarda 
qo‘llangan barcha so‘zlar maxsus dastur asosida 94 ta faylda 
sahifalab chiqildi. Bu fayllar ichidan ajratib olingan so‘zlar 
8168 sahifani tashkil etdi. Har bir sa hifada 200 tadan so‘z 
mavjud bo‘lib, jami ishlatilgan so‘zlar (turli grammatik 
shakllarda) 1633600 tani tashkil etdi . Kompyuter yordamida 
bu so‘zlarning qo‘llanish chastotasi aniqlab chiqildi. Eng kamida 
4 marta qo‘llangan lug‘aviy birlikka nisbatan faol so‘z deb qaraldi 
va bunday lug‘aviy birliklar lug‘atga kiritish uchun tanlab olindi. 
Natijada bunday faol so‘zlar tilimizda 15000 tani tashkil qilishi 
aniqlandi, shu asosda lug‘atning so‘zligi yaratildi hamda alifbo 
tartibi bilan muayyan leksemalarga izohlar yozildi.
183
Sh.Egamova Alisher Navoiy asarlari tilidagi qadimgi turkiy
leksikaning lingvostatistik tahlilini amalga oshirdi. Olib borilgan
bu lingvostatistik tahlil natijasida Navoiy asarlari tilida tahminan
182