Mavzu: Xlor elementlari va uning hossalari

Biologik
Gaz yoki elementar xlor tirik mavjudotlarda ularning to'qimalarini yo'q qilishdan boshqa rolga ega emas. Biroq, bu uning atomlarini tanada topish mumkin emas degani emas. Masalan, Cl ionlari^– Ular hujayra va hujayradan tashqari muhitda juda ko'p bo'lib, Na ionlari darajasini boshqarishga yordam beradi⁺ va Ca²⁺, asosan.
Xuddi shunday, xlorid kislota oshqozon shirasining bir qismi bo'lib, u bilan oshqozonda ovqat hazm qilinadi; uning Cl ionlari^–, H kompaniyasida₃Yoki⁺, ushbu sekretsiyalarning 1 ga yaqin pH qiymatini aniqlang.
Kimyoviy qurol
Xlor gazining zichligi uni to'kilganda yoki yopiq yoki ochiq joylarga quyilganda halokatli moddaga aylantiradi. Havodan zichroq bo'lganligi sababli, uning oqimi xlorni osonlikcha tashiy olmaydi, shuning uchun u tarqalguncha ancha vaqt qoladi.
Masalan, Birinchi Jahon urushida ushbu xlor jang maydonlarida ishlatilgan. Ozodlikka chiqqandan keyin, u askarlarni bo'g'ib, ularni suvga chiqishga majbur qilish uchun xandaqqa yashiringan bo'lar edi.
Xlorli eritmalar, xlorli gaz suvda eritilib, keyin bufer bilan ishqoriy holga keltirilsa, dezinfektsiyalovchi xususiyatlarga ega, shuningdek to'qimalarning chirishini oldini oladi. Ular patogen bakteriyalarni yo'q qilish uchun ochiq yaralarni dezinfeksiya qilish uchun ishlatilgan.

Suzish havzasidagi suv xlorlangan bo'lib, unda yashashi mumkin bo'lgan bakteriyalar, mikroblar va parazitlarni yo'q qiladi. Xlor gazi ilgari shu maqsadda ishlatilgan, ammo uning ta'siri juda tajovuzkor. Buning o'rniga natriy gipoxlorit eritmalari (sayqallash) yoki trikloroizosiyanurik kislota (TCA) tabletkalari qo'llaniladi.

Yuqorida aytilganlar Cl emasligini ko'rsatadi2 dezinfektsiyalovchi ta'sir ko'rsatadigan, ammo mikroorganizmlarni yo'q qiladigan O · radikallarini ishlab chiqaradigan HClO, gipoxlorit kislotasi.
Oqartirish
Dezinfektsiyalash ishiga juda o'xshash xlor, shuningdek, materiallarni oqartiradi, chunki ranglar uchun javob beradigan bo'yoqlar HClO tomonidan parchalanadi. Shunday qilib, uning xlorli eritmalari oq kiyimdagi doglarni olib tashlash yoki qog'oz pulpasini oqartirish uchun juda mos keladi.
Polivinilxlorid
Qolgan xlor gazining taxminan 19 foizini tashkil etadigan eng muhim xlor birikmasi bu polivinilxlorid (PVX). Ushbu plastmassa bir nechta foydalanishga ega. Uning yordamida suv quvurlari, deraza romlari, devor va pol qoplamalari, elektr simlari, IV sumkalar, paltolar va boshqalar tayyorlanadi.
Sof xlor-gaz, bu g’oyat zaharli, lekin shu bilan birga, eng foydali modda. Tabiatda xlor aralashmalarda, masalan, oddiy osh tuzi (xlor natriy) tarkibida uchraydi. Sof xlor olish usulini ilk bor 1774 yil shved olimi KarlSheyel o’ylab topgan edi. Hozirgi paytda xlor osh tuzi eritmasidan elektr toki o’tkazish orqali, arzon usulda olinadi. Birinchi jahon urushida birinchi bor qo’llangan gaz tarkibi sof xlordan iborat edi. U 1915 yilning 22-aprelida birinchi bor Nemis qo’shinlari tomonidan qo’llanilgan. Keyinchalik barcha qo’shinlar xlor aralashmasidan iborat zaharli gaz ishlatadigan bo’lishdi. Ikkinchi jahon urushida esa mamlakatlar zaharli gazlar zahirasiga ega bo’lsada undan foydalanmadi. Xlor g’oyat zaharli va xatarli modda bo’lsada u inson sog’lig’I uchun kurashda eng ishonchli vosita hisoblanadi. U ko’plab gerbitsid va dizenfeksiyalovchi vositalar tarkibida mikroblarni yo’qatadi.Koplab shaharlarning suv tozalash tarmoqlarida bakteriyalarni yo’qotish uchun xlor ishlatiladi.Bunda million foizli suvning miqdoriga atiga 4-5 % xlor qo’shiladi.Bu miqdor inson uchun zararli bo’lmasada ba’zan suvdan xlor ta’mi kelib turadi.. Yuqori bosim va sovitish yo’li bilan xlorni suyultirish mumkin.Suyuq xlor temir idishlarda yoki maxsus sisternalarda tashiladi.
Xlor oqartiruvchi poroshoklar tayyorlashda,buyumlarni oqartirishda ishlatiladi.Ubo’yoqlarga ham qo’shiladi,shuningdek ,uning kislorod va kaliy bilan qo’shilmasidan –mushaklar ,gugurtlar ishlab chiqariladi.